به گزارش برنا، تقویم آموزشی مدارس یکی از مؤلفه های مهم ارتقای کیفیت و بهرهوری نظام تعلیم و تربیت است که باید در برنامهریزیها مورد توجه قرار گیرد. کشور ایران بهدلیل عوامل متعددی ازجمله، وجود اقلیمهای مختلف با تفاوت دمای بیش از 45 درجه سانتیگراد، پهناور بودن در جهت عرض جغرافیایی (شرقی، غربی) و بهتبع آن تفاوت قابلتوجه در ساعات طلوع و غروب خورشید، وجود مناطق کوهستانی، ساحلی، بیابانی و جنگلی و فراوانی وقوع حوادث طبیعی همچون زلزله و سیل تا برف و یخبندان و مسئله جدید آلودگی فصلی هوا دارای شرایط منحصربهفردی است که در کمتر کشوری دیده میشود. این تنوع ساعات کار و فعالیت مردمان هر منطقه را متناسب با شرایط تغییر داده، لذا ضرورت دارد برنامههای آموزشی و تقویم آموزشی مدارس در عین تبعیت از چارچوبهای کلان برنامه درسی ملی، برای انطباق با این شرایط تا حدی منعطف و سیال باشند. در دوره شیوع بیماری کرونا نیز مدارس مناطق مختلف کشور بهدلیل تفاوتهای اقلیمی در مواجهه با این ویروس شرایط متفاوتی را تجربه کردند و عملاً اتخاذ تصمیمات یکسان برای همه مناطق کشور را ناممکن کرد.
شرایط بیماری کرونا و حرکت نظام آموزشی بهسوی استفاده از آموزشهای مجازی، تجربیات و راهکارهای ارزشمندی را به همراه داشت و سبب شد بسیاری از ظرفیتهای موجود کشور در زمینه آموزش مجازی بهسرعت شناسایی شوند و برای جبران تعطیلات حضوری مدارس مورد استفاده قرار گیرند. این تجربیات سنگ بنایی برای استفاده از آموزشهای مجازی بهعنوان بخشی انکارناپذیر و بسیار مهم در نظام تعلیم و تربیت است. راهکارها و ظرفیتهای جدید آموزش مجازی میتواند با ممانعت از تعطیلی کامل مدارس در شرایط آلودگی هوا، وضعیت نامساعد جوی، بیماری دانشآموزان انعطاف زیادی را در تقویم آموزشی و مدیریت بهینه زمان آموزش ایجاد کند. علاوه بر آن، با برنامهریزی متناسب میتوان برای کیفیتبخشی به آموزش در مناطق محروم و توسعه عدالت آموزشی از این ظرفیت به اثبات رسیده آموزش مجازی بهره جست.
بر این اساس طراحی یک الگوی یکسان و متمرکز برای تقویم آموزشی مدارس کاری دشوار است که در صورت تلاش و اصرار بر اجرای آن آثار نامطلوبی را بر کیفیت نظام تعلیم و تربیت دارد. بنابراین تدوین و تصویب الگوی مناسب، نظاممند، منعطف و مبتنیبر تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت برای تقویم آموزشی مدارس و تبیین وظایف و نقش عوامل سهیم در این زمینه یک مسئله مهم و اساسی است که در این پژوهش به بررسی و تحلیل آنها پرداخته میشود.
تغییر تقویم آموزشی و ضرورتهای آن سالهاست با عناوین مختلف مطرح میشود اما تاکنون نتیجه اثربخشی از آنها حاصل نشده است. تعطیلات متعدد مدارس در چند سال اخیر و تلاش برای جبران عقبماندگی ناشی از این تعطیلات نشان میدهد که سازوکار و مقررات کنونی پاسخگوی اقتضائات و نیازهای مدارس در شرایط امروزی نیست. بر این مبنا سؤالهای زیر مطرح میشوند:
1. قوانین و مقررات موجود در زمینه تقویم آموزشی به چه میزان اجرا میشوند؟
2. سازوکار بهینه برای مدیریت زمان آموزش در مدارس چگونه باید باشد؟
3. آیا قوانین و مقررات کنونی نقص و ضعف دارند و نیاز به بازنگری و انسجامبخشی دارند یا خیر؟
4. استفاده گسترده از آموزشهای مجازی در یک سال اخیر، چه ظرفیتهایی برای مدیریت بهینه زمان و ارتقای کیفیت آموزش را به اثبات رساند؟
این گزارش با هدف پاسخگویی به سؤالهای مذکور تنظیم شده و در آن پس از تبیین مؤلفههای اصلی تقویم آموزشی و بررسی عوامل مؤثر، به سیر تحولات و تغییرات تقویم آموزشی برمبنای مستندات و قوانین پرداخته شده است. در بخش اول گزارش، مقررات و قوانین مرتبط با مدیریت زمان و تقویم آموزشی طی یکصد سال اخیر از سال 1297 ش تااکنون احصا و خلاصهای از آنها در قالب یک جدول ارائه شده است. در بخش بعد به تحلیل مختصر رویکردهای حاکم بر آنها و تغییرات رویکردی آنها پرداخته و درنهایت در بخش دیگری از این تحلیل نیز به ارزیابی راهکارهای اجرا شده و پیشنهادی مطرح شده میپردازد.
گزارش کامل را در فایل ذیل بخوانید