به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، برخلاف تمامی مشاغل که هر سال میزان مشخصی به حقوق و دستمزدها اضافه می‌شود، در سینما این اتفاق رخ نمی‌دهد و فرمول مشخصی برای تعیین دستمزدها وجود ندارد.
در گفتگو با چند تهیه‌کننده عوامل تاثیرگذار در تعیین دستمزد اهالی سینما و معیارهای تعیین‌کننده آن را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید.
ردایی: بعید می‌دانم امسال دستمزدها بیشتر شود/ به همدلی اقشار مختلف سینما نیاز داریم
مسعود ردایی، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: میزان دستمزد عوامل سینما معمولاً بر اساس توافقاتِ بین عوامل و تهیه‌کننده مشخص می‌شود. قاعدتاً امکان سازماندهی میزان دستمزدها در سینمای ایران وجود ندارد و به طور کل فکر می‌کنم انجام این کار در سینما غیرممکن باشد.
ردایی خاطرنشان کرد: در سینما تخصص‌های متفاوتی وجود دارد که هر متخصص انتظار دستمزدی مناسب با کارش دارد، دستمزد در هر فیلم با توجه به کاری که قرار است فرد در آن اثر انجام دهد متفاوت است و نمی‌شود میزانی تعیین کرد و گفت از این مبلغ، میزان دستمزد بیشتر یا کمتر نشود. یک تهیه‌کننده نیز با توجه به کاری که دارد و فیلمی که قرار است ساخته شود عوامل را انتخاب می‌کند.
او در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: به عنوان مثال من برای یک فیلم سه چهره‌پرداز را انتخاب می‌کنم، با آنها وارد مذاکره می‌شوم و هر آنچه که در تولید فیلم برای من حائز اهمیت است که مدنظر قرار داده و چهره‌پرداز را انتخاب می‌کنم. ممکن است یک تهیه‌کننده مبلغ برایش مهم باشد و پایین‌ترین دستمزد را انتخاب کند یا یک تهیه‌کننده به کیفیت فکر کند و بالاترین کیفیت را انتخاب کند. دستمزد در نهایت با مقایسه کار قبلی فرد و دستمزدی که قبلاً گرفته تعیین می‌شود.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «مالاریا» تأکید کرد: در نهایت باید بپذیریم که ملاک‌ها و معیارها در تعیین دستمزدها قابل مشخص شدن نیست و دستمزدهای قبلی فرد و کاری که کرده ملاک دستمزد او می‌شود. در مشاغل دیگر یک آیین‌نامه وجود دارد که بر اساس آن میزان دستمزدها تعیین شده و افراد اجازه کمتر یا بیشتر کردن دستمزدشان را ندارند اما متأسفانه این کار در سینما تقریباً غیرممکن است.
ردایی خاطرنشان کرد: امسال سینمای ایران در شرایط ویژه‌ای قرار دارد، شیوع ویروس کرونا سینما را مدت‌هاست تعطیل کرده و خسارت وحشتناکی به سینمای کشور وارد شده است. بهتر است در این شرایط افرادی که درآمد و دستمزد بیشتری دارند برای بهبودی وضعیت و فراهم شدن شرایط کار دستمزدها منطقی‌تر شود تا تهیه‌کننده‌ها نیز بتوانند از عوامل پشت صحنه بیشتری استفاده کنند و بیکاری که به وجود آمده به نوعی از بین برود و مشکل تا حدی حل شود.
او افزود: فکر می‌کنم امسال تهیه‌کننده‌ها نتوانند دستمزدها را افزایش دهند و میزان دستمزد همان اندازه که سال گذشته بوده باقی بماند، در این شرایط امیدوارم افرادی که دستمزدهای بیشتری می‌گرفتند شرایط را درک کنند. باید برای زنده نگاه داشتن سینمای ایران و به اصطلاح چرخیدن چرخ تولید همه با هم شرایط را درک کنیم و به اقشار کم درآمد سینما نیز فکر کنیم. وقتی تولید از بین رفته و اکران فیلم‌ها نیز تعطیل شده قطعاً وضعیت اقتصادی نیز به گونه‌ای نیست که بتوان انتظار بیشتر شدن دستمزدها را داشت و در این شرایط باید به فکر فراهم شدن شرایط کار و جلوگیری از تعطیلی باشیم؛ مسأله مهم سینمای ایران، امروز حفظ کار است و باید کاری کنیم که بیکاری سینماگران از بین برود چرا که بسیاری از افراد شغل و حرفه دیگری جز این کار ندارند.
صباغ‌سرشت: اولین قدم برای نظام‌مند شدن دستمزدها در سینما قانون‌پذیری افراد است
سحر صباغ‌سرشت، تهیه‌کننده و بازیگر سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: من سمت‌های مختلفی در سینما را تجربه کردم، هم به عنوان بازیگر مقابل دوربین قرار گرفته‌ام و هم در پشت صحنه حضور داشتم و همیشه مسأله تعیین دستمزد عوامل دغدغه اهالی سینما و به خصوص تهیه‌کننده‌ها و سرمایه‌گذارها بوده است.
صباغ‌سرشت خاطرنشان کرد: در کشورهای پیشرفته نهادی صنفی چون خانه سینما یا سندیکاهای مربوط به این حوزه به شکلی رسمی، شفاف و مشخص در سایتی که یک پایگاه اطلاعاتی از افراد است اطلاعاتی چون فیلم‌شناسی، جوایزی که فرد کسب کرده و... را قرار داده و افراد بر اساس توانمندی و این اطلاعات دسته‌بندی شده‌اند و به همین نسبت دستمزدها مشخص شده است.
او افزود: من این تجربه را در ساخت فیلم سینمایی «یک روز دیگر» به کارگردانی حسن فتحی داشتم. حدود دو سوم عوامل تولید این فیلم خارجی بودند و من آن زمان که در پاریس بودیم برای انتخاب برخی عوامل به این سایت مراجعه کردم. به عنوان مثال در انتخاب صدابردار این فیلم که یک صدابردار حرفه‌ای و درجه یک می‌خواستیم از همین طریق به علم و آگاهی رسیدیم و فرد مورد نظرمان را پیدا کردیم. میزان دستمزد صدابردار و رزومه‌اش در این سایت با جزئیات مطرح شده بود و ما بدون هیچ مشکلی توانستیم با او همکاری کنیم.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: اما از آنجا که ما همیشه از شفاف‌سازی می‌ترسیم و معمولاً شفاف‌سازی برایمان دردسرساز بوده، این پایگاه اطلاعاتی و این ساماندهی را در بین اعضای صنوف نداریم و حتی در راستای رسیدن به این وضعیت شفاف هیچ قدمی برنمی‌داریم. من به عنوان یک تهیه‌کننده قطعاً تجربه‌ام از فرشته طائرپور کمتر است و باید بپذیرم در این درجه‌بندی از او پایین‌تر هستم و طبیعتاً دستمزدم کمتر است اما بسیاری افراد این دسته‌بندی‌ها را نمی‌پذیرند و معمولاً این کار دردسر و حاشیه‌ساز است و اختلافات بسیاری بین اهالی سینما با این کار به وجود می‌آید. به عنوان مثال یک فیلمبردار باسواد و جوان که اطلاعات روزش از یک فیلمبردار پیشکسوت بیشتر است و بالطبع توانایی بیشتری برای انجام برخی کارها دارد باید دستمزد بیشتری بگیرد اما اگر این درجه‌بندی به صورت شفافی مطرح شود ممکن است خیلی از پیشکسوتان ناراحت شده و اعتراض کنند. اختلافات در بین اهالی سینما به قدری زیاد است که حتی صنوف و خانه سینما نیز نمی‌توانند در این زمینه کاری انجام دهند.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «فصل نرگس» اظهار داشت: ما اصولاً در کشورمان کار صنفی را بلد نیستیم و هیچوقت نتوانسته‌ایم در این زمینه خوب عمل کنیم. معمولاً در خانه سینما افرادی که سرشان شلوغ است و سرکار هستند وارد درگیری‌های صنفی نمی‌شوند و وقتی برای کار صنفی انجام نمی‌دهند و به کار خود فکر می‌کنند، به همین دلیل یکدستی در کار صنفی به وجود نمی‌آید و همه با هم در راستای رسیدن به یک هدف عمل نمی‌کنند و هیچ کاری به نتیجه نمی‌رسد. به نظر من اشکال اصلی در خودمان است و تا زمانی که با هم همدل و در راستای رسیدن به یک هدف نباشیم به نتیجه نمی‌رسیم.
او افزود: تا زمانی که خودمان تصمیم به رعایت قانون نگیریم وضعیت به همین شکل است. اگر خانه سینما با سخت‌گیری و قاطعیت این پایگاه را راه‌اندازی کند نیز امکان دارد مبالغ مشخص شده در قراردادها دروغین شود و افراد مبلغ دیگری دریافت کنند اما فکر می‌کنم با این اتفاق رخ دهد و خانه سینما بهتر است با قاطعیت درجه‌بندی را انجام دهد؛ چرا که فکر می‌کنم وجود قانون از بی قانونی بهتر است.
صباغ‌سرشت با اشاره به مشکلات اقتصادی که در سینما نیز رسوخ کرده، گفت: مشکلات اقتصادی نیز در این بین مزید بر علت شده و ما نمی‌توانیم یک میزان قیمت و دستمزد را برای مدتی طولانی مشخص کنیم. من پیش از نوروز برای ساخت یک فیلم برآوردی داشتم که الان با گذشته دو ماه تمام برآوردهایم تغییر پیدا کرده و این تغییرات امنیت کار برای تهیه‌کنندگان را نیز به حداقل رسانده است.
بابائیان: دستمزدها در سینمای ایران هیچ حساب و کتابی ندارد
داریوش بابائیان، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: تفاوت بسیار فاحشی در دستمزدهای عوامل پشت و جلوی دوربین وجود دارد و معمولاً بازیگرانی که می‌توانند در فروش فیلم تأثیرگذار باشند بخش زیادی از بودجه فیلم صرف دستمزد آنها می‌شود و این میزان دستمزد در جوان یا باتجربه بودن کارگردان نیز تأثیر دارد؛ اگر یک کارگردان جوان باشد و بخواهد از یک ستاره سینما استفاده کند باز دستمزد تفاوت دارد با اینکه کارگردان باتجربه‌ای در پروژه باشد. به طور کل مسائل بسیاری در تعیین قیمت‌ها وجود دارند که شرایط را بسیار پیچیده کرده‌اند.
بابائیان تصریح کرد: دستمزدها در سینمای ایران هیچ حساب و کتابی ندارد، همه چیز به رابطه و توافق طرفین بستگی دارد. در بخش پشت صحنه ما افراد زیادی داریم که عاشق سینما هستند و تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و دنبال کار می‌گردند. آنها حتی حاضر هستند با انگیزه به صورت رایگان کار کنند تا وارد عرصه هنر و سینما شوند، بسیاری از این افراد توانایی بالایی دارند و حتی در این عرصه رقابت هم ایجاد شده اما چون هیچ نظارت و ساماندهی وجود ندارد بعضاً این افراد جای عوامل باتجربه را هم می‌گیرند و این حجم از نیروی با انگیزه برای کار به نوعی یک بلبشو ایجاد کرده و شرایط را پیچیده‌تر می‌کند.
او افزود: جوانان با تکنیک روز دنیا آشنا هستند و بسیاری از آنها به قدری خود را به اثبات رسانده‌اند که حتی تهیه‌کننده‌ها ترجیح می‌دهند از آنها استفاده کنند تا افراد باتجربه اما از آنجا که شاید این قشر دغدغه اصلی‌اش حضور در سینما باشد، دستمزد پایین‌تری نیز می‌گیرند و این وضعیت می‌تواند باعث شود که باتجربه‌ها خانه‌نشین یا بیکار شوند یا آنها هم با دستمزد کم کار کنند.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «چپ دست» اظهار داشت: بسیاری از افرادی که در پروژه‌های تلویزیونی حضور دارند هیچ ارتباطی با دنیای فیلمسازی ندارند و رابطه‌ای وارد می‌شوند و چون حقوقشان طبیعتاً کمتر است تهیه‌کننده‌ها و سرمایه‌گذارها نیز از حضور آنها استقبال می‌کنند. در سینما نیز ازدحام بیش از حد نیرو باعث شده تا به هر کس در سال دو یا سه فیلم برسد و دستمزدی که در این چند فیلم می‌گیرد نتواند جوابگوی زندگی او باشد.
این تهیه‌کننده تصریح کرد: از طرفی خانه سینما نمی‌تواند نظارت دقیقی بر مسائل داشته باشد. بسیاری از کسانی که امروز در پروژه‌ها حضور دارند حتی عضو خانه سینما نیستند و این وضعیت باعث شده عملاً خانه سینما نتواند نظارتی بر حضور اعضایش در پروژه‌ها داشته باشد. اگر قرار باشد نظارتی بر دستمزدها صورت بگیرد باید بگویم بدون شک مبلغی که به افراد می‌رسد با آنچه که در قرارداد نوشته شده تفاوت دارد.
بابائیان در پایان گفت: خانه سینما برای ساماندهی وضعیت و روشن شدن میزان دستمزدها بهتر است با جدیت به این مسأله ورود کند و بین افرادی که عضو خانه سینما هستند و کار می‌کنند و افرادی که عضویت صنوف را ندارند یک تعادل ایجاد شود تا یک نهاد صنفی به مسائل معیشتی سینماگران نظارت داشته باشد.
اسماعیلی: افزایش دستمزدها در سینمای ایران بر اساس یک ملاک و معیار مشخص امکانپذیر نیست
حبیب اسماعیلی، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در این سال‌ها همیشه میزان دستمزد عوامل پشت و جلوی دوربین تغییر پیدا کرده و هیچوقت ثابت نبوده اما اگر بخواهیم بگوئیم این تغییرات بر چه اساس بوده، فرمول چندان مشخصی را نمی‌توان در آن پیدا کرد و همیشه بر اساس نیازی بوده که پروژه به افراد داشته است.
اسماعیلی در ادامه گفت: درباره بازیگران این موضوع بسیار متفاوت است، هر بازیگر اصطلاحاً مدتی محدود روی بورس است و در این مدت دستمزدها مدام در حال تغییر است و بر اساس معیار و ملاکی مشخص کم یا زیاد نمی‌شود اما میزان دستمزد بازیگران با عوامل پشت دوربین تفاوتی فاحش و بسیار زیاد دارد و معمولاً تیم بازیگران چند برابر تیم پشت صحنه دستمزد می‌گیرند. البته باید این مسأله را پذیرفت که یک بازیگر به اندازه فردی که در بین عوامل فنی است امکان حضور در چند پروژه در طول سال را ندارد و در سه یا چهار فیلم می‌تواند بازی کند اما یک نفر از عوامل فنی می‌تواند در دوره‌ای کوتاه در سه یا چهار پروژه حضور داشته باشد.
او افزود: دستمزدها در سینمای ایران بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند و معمولاً هر بار که قرار بر کنترل دستمزدها و تعیین ملاک و معیار بوده، هیچکس نتوانسته دستمزدها را کنترل یا منطقی کند. به نظر من تجربه این سال‌ها ثابت کرده که این کار در سینمای ایران امکانپذیر نیست و ما نمی‌توانیم مثل دیگر مشاغل انتظار داشته باشیم که دستمزدها در سینما نیز با درصد و ملاک مشخصی هر سال افزایش پیدا کند. من از سال 58 که در سینمای ایران کار می‌کنم هیچوقت ندیدم که یک برنامه‌ریزی نتیجه‌بخش در تعیین دستمزدها حاصل شود.
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «سرکوب» تصریح کرد: خانه سینما در این سال‌ها خواسته با سخت‌گیری‌ها و وضع قوانین در دستمزد سینماگران یک ملاک و معیار ایجاد کند اما تقریباً هیچوقت موفق نبوده و هر بار که سخت‌گیری‌ها بیشتر شده زیرمیزی‌ها نیز بیشتر شده و قراردادها شکل و شمایل یک کار تشریفاتی گرفته و افراد بیشتر از آنچه که در قراردادها مطرح شده دریافت کرده‌اند. واقعاً امکان ایجاد یک شرایط مشخص برای تعیین دستمزدها در پروژه‌های سینمایی وجود ندارد و من به شخصه هیچ راهی برای رسیدن به این هدف نمی‌بینم.
این تهیه‌کننده تاکید کرد: یکی از معدود راه‌هایی که تا حد کمی در بهتر شدن وضعیت دخیل بوده شریک کردن افراد اصلی فیلم که دستمزد بیشتری از دیگران داشته‌اند در فیلم بوده؛ به طوری که افراد درصدی از فیلم را به نسبت دستمزدشان شریک می‌شوند و در زمان فروش با توجه به میزان فروش فیلم درصدی که مشخص کرده‌اند را به عنوان سهم خود دریافت می‌کنند. این روش تا حدی جواب داده و باعث شده تا تهیه‌کننده‌ها نیز با خیالی راحت‌تر به سراغ ساخت فیلم بروند اما اینکه بگوئیم میزان دستمزد عوامل از حدی بیشتر نباشد یا کفی برای پرداخت دستمزدها تعیین کنیم قطعاً برخی افراد بیکار می‌شوند و در حق کسانی که رابطه کمتری دارند و شرایط حضور در پروژه‌های مختلف برایشان سخت‌تر است اجحاف می‌شود./3