رشد ۱۸.۲ درصدی تراز تجاری کالایی غیرنفتی در سال ۹۸

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، مطابق تعریف بانک مرکزی تراز پرداخت‌‌ها یک حساب آماری است که در آن، مبادلات اقتصادی یک کشور با دنیای خارج به اختصار و به طور نظام‌مند برای یک دوره زمانی مشخص ارائه می‌شود. گزارش معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران از روند تراز پرداخت‌ها طی ده سال اخیر (سال 1389 الی 1398 ) نشان می‌دهد، تراز پرداخت‌های کشور در سال 1398 با کاهش 8.6 میلیارد دلاری نسبت به سال 1397 مواجه شده و به حدود 1.3 میلیارد دلار رسیده است.

همچنین صادرات کالایی ایران در سال 1398 برابر با 59.4 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 1397 حدود 36.4 درصد کمتر شده است و عامل مسلط در این کاهش، افت 52 درصدی صادرات کالای نفتی ) با مشارکت منفی 33 واحددرصد) بوده است.

بر این اساس واردات کالایی ایران نیز در سال 1398 با کاهش 14 درصدی نسبت به سال 1397 مواجه شده است. تراز تجاری کالایی غیرنفتی کشور در سال 1398 با افزایش 18.2 درصدی همراه بوده که حدود 27 واحد درصد آن از محل کاهش واردات کالای غیرنفتی با اثر مثبت و حدود 8.5 واحد درصد آن از محل کاهش صادرات با اثر منفی، بوده است.

بررسی روند تراز پرداخت‌ها طی ده سال

بر اساس گزارش معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، با وجود مثبت بودن تراز پرداخت‌ها از سال 1390 بیشترین میزان تراز پرداخت ها طی ده سال اخیر با حدود 21.4 میلیارد دلار (تا سال 1394، روند عمومی آن تا سال 1396 نزولی بوده بطوریکه طی سال‌های 1395 و 1396 تراز پرداخت‌های ایران دچار کسری شده و کسری تراز پرداخت‌ها در سال 1396 به بیشترین میزان خود طی ده سال اخیر منفی 8140 میلیون دلار رسیده است. در سال 1397 با وجود کاهش اندک در صادرات کالا، به علت کاهش بیشتر واردات کالا، تراز پرداخت‌ها مثبت و به حدود 9.9 میلیارد دلار رسیده است. در سال 1398 صادرات کالایی ایران دچار کاهش شدید، 36 درصد کاهش نسبت به سال 1397 شده که این موضوع عامل اصلی کاهش در تراز پرداخت‌ها بوده و آن را به حدود 1.3 میلیارد دلار رسانده است.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، تراز پرداخت ها در سال 1398 نسبت به سال 1397 تضعیف شده به‌طوری که با کاهش حدود 8.6 میلیارد دلاری (کاهش حدود 87 درصدی) مواجه شده است. خالص حساب جاری که متشکل از خالص حساب کالا، خدمات، درآمد و انتقالات جاری است، در سال 1398 نسبت به سال قبل حدود 86 درصد کاهش یافته، به طوری که از 26.7 میلیارد دلار در سال 1397 به حدود 7.2 میلیارد دلار در سال 1398 رسیده است؛ این کاهش عمدتاً ناشی از کاهش حساب کالا (کاهش 78 درصدی) بوده است.

صادرات کالا در سال 1398 به حدود 59.4 میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال 1397 حدود 36.4 درصد کمتر شده است. عامل مسلط در این کاهش، افت 52 درصدی صادرات کالای نفتی (با مشارکت منفی 33 واحددرصد) بوده است. واردات کالا هم در سال 1398 با کاهش 14 درصدی نسبت به سال 1397 به حدود 52.2 میلیارد دلار رسیده است. عامل موثر در کاهش واردات کالایی سال 1398، کاهش 12 درصدی واردات سایر کالاها (با مشارکت منفی 12 واحددرصدی) است.

حساب خدمات در سال 1398 منفی بوده ولی حدود 45 درصد رشد داشته و از منفی 7.3 میلیارد دلار در سال 1397 به حدود منفی 4 میلیارد دلار در سال 1398 رسیده است. در مدت مذکور، صادرات خدمات افزایش حدود 11 درصدی و واردات خدمات هم کاهش 13 درصدی داشته است. سایر اجزای اصلی حساب جاری مانند حساب درآمد و حساب نقل و انتقالات جاری نیز به ترتیب با کاهش 98 درصدی و 2 درصدی در سال 1398 مواجه شده اند.

خالص حساب سرمایه در سال 1398 هم به دلیل بیشتر بودن خروج سرمایه نسبت به ورود سرمایه، منفی و معادل 6.7میلیارد دلار بوده ولی نسبت به سال 1397 حدود 9.4 میلیارد دلار بهبود داشته است.

نسبت حساب جاری به تولید ناخالص داخلی طی سه سال اخیر کاهش یافته است. کاهش نسبت حساب جاری به تولید ناخالص داخلی به ویژه در سال 1398 چشمگیر بوده و رقم آن به 0.8 رسیده که به علت کاهش شدید خالص حساب جاری این سال و افزایش همزمان تولید ناخالص داخلی (به قیمت جاری) بوده است. در مجموع، نسبت تراز پرداخت‌ها به تولید ناخالص داخلی نیز در سال 1398 نسبت به سال 1397 کاهش چشمگیری داشته است.

حساب کالا؛ تراز غیرنفتی کشور

صادرات کالای غیرنفتی در سال 1398 به رقم 30.4 میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال 1397 کاهش حدود 7 درصدی را تجربه کرده است. واردات کالای غیرنفتی نیز در مدت مذکور 12 درصد کاهش یافته است. بدین ترتیب، تراز کالایی غیرنفتی ایران در سال 1398 به منفی 21.9 میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال 1397 حدود 4.9 میلیارد دلار بهبود یافته است. بیشترین میزان صادرات کالای غیرنفتی طی ده سال اخیر متعلق به سال 1393 با رقم 33.6 میلیارد دلار بوده است.

                                                     تراز کالایی غیرنفتی ایران طی ده سال منتهی به 1398 -میلیارد دلار

تغییرات ارزشی تراز تجاری کالایی غیرنفتی ایران را طی سال‌های 1389 الی 1398 نشان می‌دهد، در سال 1398 علت اصلی افزایش 4.9 میلیارد دلاری تراز مزبور، کاهش 7.1 میلیارد دلاری واردات بوده و به عبارتی عامل مسلط در بهبود ترازغیرنفتی کاهش واردات و نه افزایش صادرات غیرنفتی بوده است.

حساب کالا؛ تراز نفتی

تراز تجاری نفتی ایران طی سال‌های گذشته، همواره مثبت بوده است. صادرات کالایی نفتی ایران از سال 1396 روند کاهشی در پیش گرفته به طوریکه در سال 1398 با کاهش 52 درصدی نسبت به سال 1397 به 29 میلیارد دلار رسیده است. روند واردات گاز و فرآوردههای نفتی نیز طی ده سال اخیر کاهشی بوده است. سرعت کاهش واردات گاز و فرآوردههای نفتی در سال 1398 به بیشترین میزان خود طی ده سال اخیر (منفی 99.7 درصد نسبت به سال 1397 ) رسیده و منجر به واردات 6 میلیون دلاری گاز و فرآوردههای نفتی در سال 1398 شده است.

پوشش نیاز ارزی حساب جاری

بررسی روند عایدات ارزی و نیاز ارزی کشور طی ده سال منتهی به 1398 نشان میدهد که عایدات ارزی کشور پاسخگوی نیاز ارزی آن نیست. در سال 1398 عایدات ارزی ایران نسبت به سال 1397 کاهش 4 درصدی داشته و به رقم 44 میلیارد دلار رسیده است. علاوه بر این، نیاز ارزی کشور نیز در این سال با کاهش حدود 13 درصدی مواجه شده و به 69.3 میلیارد دلار رسیده است. عامل مسلط در کاهش عایدات ارزی غیرنفتی کشور در سال مزبور، کاهش صادرات غیرنفتی با مشارکت منفی 5 واحد درصدی، بوده است. در سال 1398 ، عامل اصلی کاهش نیاز ارزی حساب جاری نیز کاهش واردات کالایی با مشارکت منفی 10.7 واحد درصدی، بوده است.

بدهی‌های خارجی

روند کلی مجموع بدهی‌های خارجی (کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت) از سال 1389 تا 1398 حاکی از کاهش بدهی‌های خارجی ایران است. در پایان سال 1398 مجموع بدهی‌های خارجی ایران معادل 9 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 1397 حدود 3 درصد کاهش داشته است. مجموع بدهی‌های خارجی کل کشور در پایان سال 1398 به حدود 10.3 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. طی ده سال مورد بررسی، بیشترین میزان بدهی‌های خارجی مربوط به سال 1389 ( 22.8 میلیارد دلار) و کمترین آن مربوط به سال 1393 و به میزان 5.1 میلیارد دلار بوده است. 5