به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، «رضا اسماعیلی»، در دومین روز از هفته دفاع مقدس و در ادامه سلسله گفت وگوهای زنده اینستاگرامی در سنگر ادب و هنر اظهار کرد: هم اکنون شعر دفاع مقدس با شعر مقاومت و پایداری شناسنامه مشترکی دارند و هر دو می کوشند صلح، عدالتخواهی، حق طلبی، آزادگی و ارزشها را روایت و با زبانی مشترک با مخاطبان صحبت کنند.
وی شعر دفاع مقدس را به عنوان موجود زنده ای دانست که دائماً در حال پوست اندازی است و جلوه های جدیدی از خود به نمایش می گذارد و در ادامه افزود: پس از دفاع مقدس حوادث و اتفاقات فراوانی از جمله مدافعان حرم شهید حججی و شهادت سردار سلیمانی شهدای آتش نشان و مدافعان حریم سلامت رخ داد که مصادیق بارزی از دفاع مقدس است.
این پژوهشگر شعر دفاع مقدس با اعتقاد به اینکه شعر دفاع مقدس شعر ارزشی محسوب می شود، خاطرنشان کرد: در این اشعار باید از ارزشها، آرمانهای انسانی، سخاوت، ایثار از خودگذشتگی و فداکاری دفاع کرد همچنان که در 8 سال جنگ تحمیلی رزمندگان اسلام از این ارزشها دفاع کردند هم اکنون هم پرستاران در بیمارستانها و مراکز درمانی جانفشانی می کنند ما نیز باید بر این باورها پای بفشاریم.
اسماعیلی با تأکید مجدد بر اینکه شعر دفاع مقدس با شعر مقاومت و پایداری پیوند زده شده است، ادامه داد: شعر دوران جنگ شامل 8 فصل عشق یا 8 سال دفاع مقدس است که از سال 59 آغاز و با پذیرش قطعنامه 598 پایان یافت دوره بعد شعر دوره پس از جنگ از سال 67 تا به امروز است.
وی با بیان اینکه در شعر دوره جنگ می توان به زیر شاخه هایی اشاره کرد، گفت: از آن جمله شعر انقلابی حماسی است که شاید بارزترین وجه آن در شعر شاعرانی چون سلمان هراتی، قیصر امین پور، سید حسن حسینی، نصرالله مردانی متجلی است نوعی شعر اعتراضی و عدالتخواهانه است.
این شاعر با بیان اینکه این اشعار در 8 فصل دفاع مقدس از تشخص ویژه ای برخوردار است، افزود: شاعران انقلاب از آرمانهای بلند انقلاب اسلامی عدالت و عدالت خواهی دفاع می کردند شاعرانی چون زنده یاد احمد زارعی، سلمان هراتی، محمدرضا عبدالملکیان در حوزه عدالتخواهانه اشعاری را سرودند.
اسماعیلی با اشاره به مثنوی زنده یاد احمد زارعی با عنوان امشب هوس گریه پنهان دارم، در ادامه خاطرنشان کرد: در این مجموعه اشعار به انحراف انقلاب از ارزشها و آرمانهای بلند حضرت امام(ره) و اسلام ناب محمدی اشاره می کند یا سلمان هراتی در همان زمان شعری در قالب سپید می گوید یک قلم ناسزا به محتکر قربت الی الله در این شعر در واقع به کسانی که در بحبوبه جنگ کالاها را احتکار می کردند و به دنبال منافع خودشان بودند را نکوهش می کند.
وی ادامه داد: محمدرضا عبدالملکیان هم در شعری با عنوان خیابان هاشمی شرایط روز جامعه را تحلیل می کند و زمانی که جامعه به سوی تجمل و اشرافی گری حرکت می کند این موضوع را محکوم می کند که این یکی از شاخه هایشعر دفاع مقدس است.
این پژوهشگر شعر دفاع مقدس با بیان اینکه در شعر دیگری در دوران جنگ تحمیلی اشعار ملی میهنی سروده شد، تصریح کرد: این اشعار هم به دو بخش تقسیم می شود شاعرانی که از موضع تایید و شاعرانی که از موضع تکذیب شعر سرودند. شاعرانی چون سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج در زمره شاعرانی بودند که به جنگ نگاه مثبت داشتند و برای جنگ و دفاع مقدس اشعاری را سرودند.
اسماعیلی ادامه داد: هوشنگ ابتهاج در بعد از حادثه هفتم تیر برای شهید بزرگوار بهشتی شعری را در جهت تکریم وی می سراید که همگی از موضع تائید است اما شاخه دوم موضع تکذیب است که شاعران پیش از انقلاب ایران را در این قضیه مقصر می دانستند با اشعار خودشان نگاه بدبینانه به ایران داشتند. پس از آن اشعار بعد از دوران مقدس مطرح می شود.
وی درباره اشعار پس از دفاع مقدس هم گفت: این اشعار هم دو زیر شاخه دارد یکی شعر رسمی و سفارشی و دیگری شعر غیر رسمی و خودجوش.
این شاعر توضیح داد: در شعر رسمی و سفارشی برخی نهادهای فرهنگی و ارگانهای نظامی و غیر نظامی بخاطر رسالتی که احساس می کنند وارد حوزه ادبیات شدند نظیر بنیاد شهید و بنیاد حفظ آثار و می کوشند با برگزاری کنگره ها و همایشها این شعر دفاع مقدس را به تعبیر خودشان زنده نگه دارند.
اسماعیلی افزود: خاطرم هست در همان دوران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کنگره بزرگی را برای تجلیل از شهدا برگزار کرد و به متجاوز از 40 تا 50 شاعر شاخص سفارش داد برای شهیدان مثنوی بسرایند که عنوان مثنوی سرداران نام گرفت که بزرگانی چون استان حمید سبزواری و مشفق کاشانی اسمشان در این لیست بود.
این پژوهشگر شعر دفاع مقدس با بیان اینکه این مثنوی ها حول اسامی مناطق عملیاتی، ابزار و ادوات جنگی، اسم شهدا و سرداران است، گفت: این نوعی تاریخ نگاری و گزارشگری جنگ است اما شعر غیررسمی و خودجوش در میان مردم، فرزندان و همسران و مادران شهید جریان می یابد و شاعر آنچه را که از تبعات جنگ میبنید به زبان شعر روایت می کند.
اسماعیلی با بیان اینکه شعر غیر رسمی به چند شاخه قابل تقسیم است، افزود: یکی شعر حسرت که شاعران از غافله شهیدان باز مانده اند و این حسرت در اشعار آنها مشهود است دیگری شعر اعتراضی یا همان شعر عدالتخواهانه که این اشعار در دوران جنگ و پس از آن بسیار شاخص است و شاعرانی چون سید حسن حسینی با منظومه مردابها و آبها و علیرضا قزوه و محمد حسین جهفریان در این حوزه شعر سروده اند.
وی ادامه داد: یکسری اشعار مقاومت و پایداری است که تا به امروز ادامه دارد شاعران دفاع مقدس وقتی میبنند جنگ به پایان رسیده است شعر دفاع مقدس پیوند خجسته ای با شعر مقاومت و پایداری جهان پیدا می کند نگاه شاعران دفاع مقدس به سمت فلسطین، لبنان، سوریه، عراق و افغانستان و در سالهایی اخیر به بحرین و یمن می رود.
این شاعر شعر ضد جنگ را از دیگر شاخه ها برشمرد و افزود: البته این شاخه از اشعار چندان برجسته نیست در این نوع شعر شاعر می کوشد شعر صلح خواهانه بسراید و نگاهی جهانی وطنی داشته باشد جنگ را به عنوان پدیده ای زشت با تبعات فراوان می داند یکی از شاعران در سالهای اخیر کتابی را با عنوان عاشقانه های دشمن را به چاپ رساند که نگاه جهان وطنی داشت.
اسماعیلی افزود: در این مجموعه عنوان شده که بین سرباز من و عراقی تفاوتی وجود ندارد و در واقع حکومتها باعث تمایز می شوند.
به اعتقاد وی شعر دفاع مقدس از شاخه های بالنده شعر در عصر حاضر است که با عاشورا و ارزشهای قیام امام حسین(ع) و با پایداری و مقاومت پیوند خورده است و هنوز به عنوان یک جریان پویا و بالنده به راه خودش ادامه می دهد و در این باره کارهای فاخر فراوانی داریم.
این پژوهشگر شعر دفاع مقدس با بیان اینکه شاعری به مثل احمدزاده در دهه اول انقلاب بحث عدالت را مطرح کرد، افزود: شاعران انقلاب در واقع شاعران عدالت هستند و وقتی به این فاصله های طبقاتی و اشرافی گری در جامعه بر می خورند با شمشیر زبان و شعر به مسئولان عتاب و خطاب می کنند در واقع مسئولان را مواخذه می کنند.
اسماعیلی گفت: اگر در دهه اول انقلاب شاعر رزمنده داشتیم بسیاری از شاعران نسل اول انقلاب شعر می گفتند و در جبهه ها حضور داشتند و در کنار رزمندگان شعر خوانی می کردند امروز هم باید شاعر رزمنده داشته باشیم.
در ادامه این نشست دکتر «محمود اکرامی» شاعر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه درباره شعر دفاع مقدس گفت: از نگاهی دیگر شعر دفاع مقدس بر دو دسته تقسیم می شوند یکی اشعاری با موضوع دفاع مقدس و دیگری اشعاری با موضع دفاع مقدس است.
وی ادامه داد: گاهی شاعر به عنوان رزمنده گلوله هایش کلمات و مسلسلش شعرش است و از خود در برابر دشمن دفاع می کند به عبارتی شاعر یک رزمنده ادبی است که با شعر خود از مواضع دفاع مقدس دفاع می کند. اما در مواقعی موضوع شعر شاعر دفاع مقدس است و درباره دفاع مقدس صحبت می کند.
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه با بیان اینکه سیمین بهبهانی در اشعارش به مانند آن است که با دوربینی در دست نظاره گر اتفاقات جنگ است، افزود: اما شاعرانی هم هستند در سنگر دفاع مقدس با کلماتشان می جنگند.
اکرامی با بیان اینکه در شعر دفاع مقدس 4 مرحله داریم، خاطرنشان کرد: مرحله تحلیلی – توصیفی یا همان مراحل اولیه دفاع مقدس است وقتی شاعر وظیفه دارد جامعه را با اشعارش به هیجان در آورد و جامعه را به سمت سنگرها بسیج کند این شعر تهییجی است توصیفی – حماسی نوع دیگری است که شعر مشهور نصرالله مردانی از آن جمله است.
وی شعر توصیفی – تبینی را از انواع دیگر اشعار دانست و گفت: شاعر به نوعی در اشعار تبیین می کند به طور مثال علت استمرار دفاع مقدس را بیان می کند اشعار شفیعی کدکنی به لحاظ ساختاری به این نوع شعر نزدیک است.
این شاعر مرحله چهارم را تبیینی - اجتماعی برشمرد و افزود: مرحله چهارم بعد از جنگ و بیان تبعات و پیامدهای جنگ در جامعه است و هنوز در جامعه افرادی با تبعات و پیامدهای جنگ زندگی می کنند.
اکرامی با بیان اینکه دفاع مقدس دفاع از مقدسات است که به هر شیوه ای امکانپذیر است، در ادامه خاطرنشان کرد: این دفاع میتواند با کلمات، ماشین و یا به هر نحوی انجام شود.
وی مقدسات را ارزشها عنوان کرد و افزود: رزمندگان و خانواده های شهدا و ایثارگران در دفاع و ماندگار کردن این ارزشها از بذل جان دریغ نکردند البته دیگران هم به شیوه های مختلف در این مسیر گام بر می دارند.
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه با بیان اینکه درباره دفاع مقدس دو دیدگاه وجود دارد یکی چرایی دفاع مقدس و دیگری چگونگی آن گفت: ادبیات دفاع مقدس در حوزه چگونه جنگیدن خوب است اما در حوزه چرایی و پاسخ به آن کوتاهی کرده است شبهات زیادی وجود دارد که هنوز برای نسل جوان بی پاسخ مانده است.
اکرامی با اعتقاد به اینکه در این حوزه تنها شعرا و هنرمندان دلسوزی می کنند، افزود: این موضوع در بسیاری موارد حتی تعطیل شده است.