احمد الستی خطاب به فیلمسازان جوان: از الگوهای قدیمی استفاده نکنید

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، شامگاه شنبه ۱۷ آبان ماه آخرین نشست جشنواره فیلم کوتاه تهران با حضور احمد الستی در ساعت ۲۲ با عنوان «اولین ظهور کاراکتر محوری در فیلم» با اجرای رامتین شهبازی برگزار شد.

رامتین شهبازی در ابتدای این برنامه، این نشست را به محمد تهامی‌نژاد پژوهشگر سینمای مستند تقدیم کرد.

در ادامه گفت: اولین ظهور کاراکترهای محوری به موقعیت‌هایی مربوط است که در طی آن کاراکترهای محوری معرفی می شوند. این در اصل وظیفه کارگردان است که چنین موقعیتی را خلق کند اما او به کمک همه عوامل فنی و هنری فیلم، این لحظات را می سازد؛ از فیلمبرداران گرفته تا نورپردازان و صحنه آرایی و البته بازیگران محوری در این امر به کارگردان کمک می‌کنند. ظهور کاراکتر محوری در فیلم اساسا تکنیکی است که در فیلم بلند تجربه شده اما در سال های اخیر، فیلم کوتاه سازان تاکید زیادی بر پرورش این لحظه ها می‌کنند. امشب شب فوق العاده ای با حضور داریوش خنجی بود و مطمئنم همه از صبحت های او لذت بردند.

وی در ادامه عنوان کرد که قطعاتی از لحظات اولین ظهور شخصیت محوری در فیلم‌ها را انتخاب کرده که آنها را پخش می‌کند تا به طور عملی این لحظات را ببینیم که اولین فیلم، «هفت» به فیلمبرداری داریوش خنجی بود.

الستی درباره این اثر بیان کرد: آنچه که مطرح است این است که در اینجا کارگردان به کمک فیلمبردار لحظه ای به یادماندنی و تکان دهنده متناسب با درام می سازند، این لحظات باید به حدی دیدنی و تاثیرگذار باشد که تماشاگران برای بقیه فیلم، به یاد این لحظه باشد اگرچه برای خلق این لحظه، زمان طولانی از اول فیلم گذشته تا این لحظه معرفی شود اما اولین ظهور شخصیت محوری در «هفت» تکان دهنده بود.

تصویر تاثیرگذار «لورنس عربستان» از عمر شریف

این استاد دانشگاه مطرح کرد: فیلم بعدی «لورنس عربستان» است که در طی آن برای اولین بار عمر شریف که نقش یک بادیه نشین را بازی می کند، تحت عنوان اولین ظهور کاراکترهای محوری معرفی می‌شود. به این ترتیب که در سکانسی عمر شریف از اعماق کویر به طرف دوربین می‌آید و می بینید که فیلم چقدر تاکید دارد در اولین ظهور کاراکتر، شخصیت خود را معرفی کند. در اینجا یک بادیه نشین به ما معرفی شد. صحنه‌ای که او به ما معرفی کرد، صحنه ای است که بر تکنیک متکی است؛ یعنی استفاده از لنز تله در هُرم گرما. این شات در اردن فیلمبرداری شده است که در آنجا غالبا درجه حرارت بالاست و سرابی که در این صحنه تشکیل شده باعث شده عمر شریف از داخل سراب بیرون بیاید و شخصیتی که عملا بادیه نشین است، لحظه اولین ظهور است. درباره این صحنه نوشته بودند که او از داخل کویر آمد و به پرده های سینما رفت؛ این نشان می دهد که این شات چقدر عمر شریف را به جهان معرفی کرد. اهمیت این صحنه ها در این است که کاراکتر در اولین ظهور معرفی شود.

الستی در ادامه قطعه‌ای از فیلم «اینک آخرالزمان» را پخش و عنوان کرد: در این فیلم بعد از دو ساعت کاراکتر مارلون براندو که نقش سرگرد کرت را بازی می کند، معرفی می‌شود. در اینجا از طریق نورپردازی روی اجزای صورت مارلون براندو، لحظه اولین ظهور کاراکتر محوری را ساخته اند. در صحنه خلق این لحظه، او کاملا بر همه حواس خود مسلط است، بینی، گوش، دهان و کله او را می بینیم و متوجه می‌شویم در اینجا فیلمبردار چقدر به شکل گیری لحظه اولین ظهور کمک کرده و البته می‌بینیم که کارگردان چقدر درست طراحی کرده، او به گونه‌ای عمل کرده است که مارلون به صورت «بایدی» بر همه حواسش مسلط باشد به طوری که هر وقت این المان ها می خواهند عوض شوند، به نمایی از شخصیت دیگر یعنی مارتین برمی گردیم.

الستی سپس قطعه‌ای از فیلم دیگری را پخش و عنوان کرد: در این قطعه، قرار است کاراکتر زنی که شخصیتی هوایی و بوالهوس است، نشان داده شود. این صحنه دیزی را معرفی می کند؛ زنی هوایی و هوس باز. می بینید که لحظه چقدر زیبا از طریق پرده هایی که در باد پخش می‌شوند تشکیل شده و ما دیزی را در همین حین می بینیم. درواقع کارگردان از طریق این صحنه آرایی کاراکتر را برای ما می سازد در این صحنه از طریق طراحی صحنه و دکور این کاراکتر معرفی شد.

وی در ادامه به پخش قطعه فیلم کوتاه «ضربه شلاق» پرداخت و گفت: در این فیلم قرار است شخصیت موسیقیدان درام را پیش ببرد و خودش درام را کوک می کند، پس ببینید که چقدر زیبا کاراکتر موسیقیدان را به ما معرفی می کند. در این صحنه از طریق یک لنز تله، عمق میدان را محدود کردند. سپس در صحنه‌ای کاراکتر محوری به طرف دوربین می آید، به تدریج روی او فوکوس می شود و در ادامه این شخصیت به طرف سازی می آید تا آن را کوک کند. در واقع او در درام نقش کوک کننده را دارد که اتفاقا این موضوع خیلی ظریف و مختصر از طریق یک تکنیک انجام می شود. نقش دراماتیک کاراکتر محوری باید در شاتی که اولین ظهور را بنا می نهند، شکل بگیرد. وقتی فیلم کوتاه است کاراکتر، باید سریع به ما معرفی شود در این فیلم از لنز تله به منظور اینکه این اتفاق بیافتد استفاده شده است.

الستی بعد از پخش «اثر هنری شماره ۴۲» توضیح داد: در صحنه‌ای از این فیلم می‌بینیم که دوربین از سر بازیگر خیال پرداز بیرون می آید و سرانجام دوربین به گونه ای برمی گردد که با صورت کاراکتر آشنا بشویم و بعد دوربین به سمت آثار هنری برمی گردد درواقع چرخش دوربین به خوبی این کاراکتر را به ما معرفی می کند. در اولین ظهور شما باید شخصیت کاراکتر را هم نشان بدهید که شخصیت این بازیگر در اینجا از طریق میزانسن حساب شده نشان داده می شود، طراحی اولین ظهور در وهله اول به عهده کارگردان است و بعد عوامل دیگر تو را در خلق این لحظه همراهی می کنند در اینحا معرفی کاراکتر از طریق همین تکنیک‌ها مختصر و البته به اندازه کافی گویاست.

تاکید بر کاراکتری که باید در تمام فیلم او را ببینیم 

«بانوی مو» دیگر فیلمی بود که الستی قطعه‌ای از آن را پخش کرد و سپس گفت: این فیلم درباره مردی است که موها و ریش هایش را می گذارد بلند شوند و آنها را به زن سالخورده ای می سپارد. در اینجا می بینید که چگونه از طریق موسیقی و تک فریم این صحنه پرورانده و کاراکتری به ما معرفی شده که شغلش رویاندن مو است که اتفاقا شروع خوبی هم هست. در اینجا برای اولین ظهور از تصاویری استفاده شده که به صورت تک فریم گرفته شده و زیاد و کم شدن موها را نشان می دهد البته بر موسیقی «چنین گفت زرشت» هم تاکید دارد که ترکیب این دو کار به خوبی اولین ظهور کاراکتر محوری را به خوبی نشان می‌دهد.

وی گفت: هدف اولین ظهور ایجاد تاکید بر کاراکتری است که باید در تمام فیلم او را ببینیم و بدانیم چگونه معرفی شده است چون این امر شخصیت او را برای تمام مدت فیلم برای ما ترسیم می کند. 

این استاد دانشگاه بعد از پخش چند قطعه‌ دیگر و تحلیل لحظه اولین ظهور کاراکتر محوری در آن قطعه‌ها گفت: کارگردان می بایست شخصیت کاراکترها را به گونه‌ای بسازد تا تماشاگر حسی به آنها پیدا کند کاراکترهای اولین ظهور می توانند به اندازه تکنیک ها تنوع داشته باشند.

الستی مطرح کرد: یکی از مهمترین نکات این است که کاراکترهایی که از طریق تکنیک هایی که کارگردان طراحی کرده معرفی می‌شوند، باید مخاطب را کنجکاو کنند، این معرفی باید با شرایط سینمایی ایجاد شود. اولین ظهور ابتدا در فیلم بلند طراحی شد البته این روزها کارگردانان فیلم کوتاه هم دارند با مهارت زیاد از این تکنیک استفاده می کنند. البته در فیلم کوتاه اولین ظهور کاراکتر محوری در ابتدای فیلم رخ می دهد اما در فیلم بلند اولین ظهور می‌تواند در پایان فیلم باشد.

وی گفت: اولین ظهور در فیلم‌ها باید درست طراحی شود تا خوب از آب دربیاید. برای فیلم بلند اصولاً فاصله ای بین آغاز فیلم و سپس معرفی کاراکتر قائل می شوند اما به دلیل آنکه می بینم زمان فیلم کوتاه، مدامکوتاه تر می شود باید به سرعت به سراغ اولین ظهور برویم اما در فیلم بلند باید کمی فرصت بدهیم. ما مطلبی به نام آغاز و مطلبی به نام پایان فیلم داریم. همیشه آغاز فیلم زودتر از اولین ظهور پیش می آید البته باید تناسبی بین آغاز و پایان وجود داشته باشد. معرفی کاراکتر به اوج فیلم خیلی ارتباط پیدا می کند. غالبا اولین ظهور به شخصیت محوری فیلم مربوط می شود پس باید شخصیت پردازی را ببینیم و داستان در همان امتداد پیش برود.

با فرم های تازه اولین ظهور را بسازید

الستی ادامه داد: برای آنکه کارگردانان جوان بتوانند اولین ظهور را در فیلم هایشان خلق کنند، نیاز است که با زبان سینما آشنا باشند اما خلق این امر می تواند در آثارشان تنوع داشته باشد. 

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه برای خلق اولین ظهور آیا می‌شود از الگوهای قدیمی استفاده کرد یا نه، عنوان کرد: ما دائما باید با فرم های مختلف ظهور غافلگیر شویم، اگر بخواهید به الگوهای کهنه مراجعه کنید فیلم شما جذابیت پیدا نمی‌کند پس باید همیشه با فرم های تازه، اولین ظهور را بسازید.

الستی گفت: طراحی و خلق اولین ظهور وظیفه کارگردان است ما خلق این صحنه‌ها را در فیلمنامه نمی بینیم البته عوامل فنی و هنری هم غالبا در خلق این صحنه‌ به کارگردان کمک می کنند. 

این استاد دانشگاه در بخش دیگر از صحبت‌هایش اظهار کرد: گاهی در فیلمی یک شی کاراکتر می شود ولی اولین ظهور به کاراکترای زنده منسوب است.اولین ظهور در فیلم بلند شکل گرفت ولی این روزها در فیلم کوتاه هم استفاده می شود با این وجود بعید است در فیلم های کوتاه زیادی، اولین ظهور را ببینید.

الستی اضافه کرد: نقطه عطف در فیلم بلند اکشن کاراکتر را می طلبد نه معرفی خودش را اما ممکن است در فیلم کوتاه این اتفاق بیافتد. فیلم «گاو» نمونه خوبی در اولین ظهور است. فیلم های بیوگرافی به شدت نیاز دارند که اولین ظهور در آنها طراحی شود.

وی در پایان گفت: اولین ظهور در فیلم های نوآر خیلی دیده می شود. البته کارگردان ها در فیلم های خوب در هر ژانری از اولین ظهور استفاده کرده اند. فکر نمی کنم ژانرها از این قضیه مبرا باشند همه از این نکته استفاده می کنند.

آنچه در آخرین روز نشست‌های تخصصی جشنواره سی و هفتم گذشت

شب گذشته حضور داریوش خنجی فیلمبردار ایرانی الاصل که سابقه همکاری با کارگردان های مطرح جهان همون وودی آلن، دیوید فینچر و... را دارد در لایو اینستاگرام انجمن سینمای جوانان ایران با استقبال بسیار زیاد مخاطبان ایرانی همراه شد، در ادامه نیز با پخش نشست احمد الستی این استقبال تداوم پیدا کرد.

پخش نشست داریوش خنجی و احمد الستی آخرین سکانس نشست‌های تخصصی سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران بود اما با توجه به یکه تازی کرونا، همچنان برگزاری فیزیکی جشنواره به تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا بستگی دارد.

نشست های تخصصی سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری سیدصادق موسوی با برگزاری 20 نشست شب گذشته به پایان رسید.