«غبار صحرا» منتشر شد

به گزارش برنا، «غبار صحرا» به شکل‌گیری و تأسیس کانون فرهنگیِ سیاسی خلق ترکمن و حمایت و نفوذ گروه‌های چپ و چریک‌های فدایی خلق پرداخته است. این حرکت به تحریک و تقویت حس قومیتی و ایجاد اختلافات مذهبی و قبیله‌ای و درگیری‌های اول و دوم گنبد در منطقه منجر شد.

مرحله اول غائله گنبد در فروردین ۱۳۵۸ شروع شد و با تلاش گروه اعزامی از تهران به طور موقت متوقف شد و آغاز درگیری‌های دوم با تحریک چریک‌های فدایی خلق در بهمن همان سال مجدداً آغاز شد و پس از چند روز درگیری با تسلط ارتش بر اوضاع شهر و دستگیری و فرار تعدادی از سران حزب خلق ترکمن آرام گرفت.

مخالفت سازمان چریک‌‌هایی فدایی خلق و به تبع آن کانون فرهنگی هنری خلق ترکمن با برگزاری همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی ایران بر آتش اختلاف دمید و نهایتاً جنگ اول گنبد در ششم فروردین‌ماه سال ۱۳۵۸ در گرفت. این غائله با تلاش نمایندگان اعزامی از تهران و اتفاقاتی که رقم خورد پس از چند روز کشتار متوقف شد. پس از جنگ اول، تسلط سازمان چریک‌‌های فدایی بر نیروهای ترکمن بیشتر شد و آنان تلاش داشتند که قدرت بلامنازع منطقه باشند.

سازمان چریک‌‌های فدایی به شدت به‌دنبال بسط قدرت و نفوذ خود در تقابل با حاکمیت مرکزی بود و تلاش فراوانی می‌‌کرد که از بستر ایجاد شده در ترکمن صحرا حداکثر بهره‌برداری را داشته باشد و بر طبل حاکمیت دوگانه می‌‌کوبید و هر چه زمان به روزهای نیمه بهمن ۱۳۵۸ می‌‌رسید، تبلیغات و تلاش‌‌های آنان برای اظهار وجود بیشتر می‌‌شد. آنان ۱۹ بهمن سالروز حادثه سیاهکل را بهانه قرار داده و به دنبال نمایش قدرت در گنبد بودند. هرچند بخشی از نیروهای موثر ترکمن با پی بردن به نیات چریک‌‌های فدایی منتقد جدی آنان شده بودند، اما راهپیمایی و اجتماع این روز به آغاز جنگ دوم منجر شد.

این اتفاق نیز چند روز گنبد را صحنه درگیری کرد و نهایتاً با توافق آتش بس شد و ارتش اوضاع شهر را به دست گرفت و مدتی بعد با دستگیر شدن و فرار تعدادی از سران ستاد خلق ترکمن و ستاد شوراها همچنین اختلاف پیش آمده در سازمان چریک‌‌های فدایی خلق و روشن شدن اغراض و اهداف این سازمان برای بسیاری از مردم ترکمن صحرا، فعالیت‌های نیروهای چپ در این منطقه فروکش کرد و به غیر برگزاری برخی جلسات و نشست‌‌ها اقدام مؤثری نداشتند.

اطلاعات این کتاب بیشتر بر محور تاریخ نقلی متمرکز شده و بنا بر تحلیل حادثه نداشته و بسیار کم به مباحث تحلیلی در آن اشاره شده است و نقل قول نیروهای منتسب به چریک‌‌های فدایی خلق و ستاد خلق ترکمن در آن پر رنگ‌‌تر است. چون قصد این بود که واقعیت ماجرا از زبان آنان طرح و اثبات شود. هرچند نویسنده به سراغ تعدادی از افراد مؤثر کمیته انقلاب اسلامی رفته، اما متأسفانه آنان برای مصاحبه همکاری نکردند. انتهای کتاب تعدادی اسناد مربوط به این حادثه آورده شده است که می‌‌تواند به خواننده کمک بیشتری کند.