به گزارش برنا، ابتدا مجری و مترجم برنامه علی غیاثوند پس از سلام و خیرمقدم به بینندگان و میهمانان برنامه توضیحاتی مختصر راجع به داستان فیلم ارائه داد.
«نامه‌های از جنوبگان» در شمار مدلی از سینمای اروپایی با نیم‌نگاهی به سینمای آمریکا است
مجید برزگر ضمن سلام به دونچو و بینندگان آنلاین برنامه و با آرزوی اینکه این بحث، چشم‌اندازی از سینمای بلغارستان را روشن کند، در سخنان کوتاهی گفت: «امروز روز تولد نیما یوشیج است و به یاد این شاعر جلسه را شروع می‌کنم. فیلم «نامه‌های از جنوبگان» به لحاظ ساختار و شکل داستان‌گویی و فیلم‌نامه‌نویسی، در شمار مدلی از سینمای اروپایی است که نیم‌نگاهی هم به سینمای آمریکا دارد. در این مورد بیشتر صحبت خواهم کرد اما پیش از آن مایلم از استانیسلاو دونچو بخواهم درباره سینمای روز و معاصر بلغارستان توضیحاتی بدهند».
استانیسلاو دونچو هم توضیح داد: «دو نوع فیلم در سینمای بلغارستان داریم، فیلم‌های کالت که بیشتر در فضای فستیوالی حضور پیدا می‌کنند و دسته دوم، فیلم‌هایی از جنس «نامه‌هایی از جنوبگان» که مربوط به سینمای بدنه (مین‌استریم) است. خودم دوست دارم فیلم‌هایم را برای مخاطبان عادی و بیشتری بسازم که به راحتی پیام فیلم را متوجه بشوند. فیلم‌های زیادی در سال ساخته میشود و جوایزی بسیاری از حضور در فستیوال‌ها می‍‌گیرند اما تمایل بیشتر به همین گونه فیلم‌های سینمای بدنه است».
برزگر در ادامه گفت: «سینمای بلغارستان هم به طور طبیعی همانند همه جای دنیا که شامل فیلم‌های مین‌استریم (عامه‌پسند) و فیلم‌های فرهنگی‌تر و هنری می‌شوند، به همین صورت است که فیلم‌های هنری، تلاش می‌کنند زبان و شکل‌های جدیدی در سینما را تجربه کند. از آنجایی که شما فارغ‌التحصیل رشته سینما هستند و در دانشگاه، سینما تدریس می‌کنید، تولیدات سینمایی بلغارستان؛ در چه وضعیتی است و در سال چند فیلم سینمایی توسط فیلم‌سازان بلغاری تولید میشود؟»
دونچو در پاسخ این سوال بیان کرد: «در جایگاهی نیستم که جزئیات دقیقی را بخواهم بگویم اما از نظر خودم از نگاه کلی فیلم‌های آمریکایی زیادی در بلغارستان فیلم‌برداری و تولید میشود و دولت هم در این زمینه تسهیلاتی را به آنها از جمله بازگشت مالیات‌ها به سرمایه‌گذار در نظر گرفته است.من ترجیم می‌دهم در این شرایط پول و سرمایه بیشتری برای ساخت فیلم‌های بلغاری اختصاص داده شود».
برزگر در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: «آماری را چند سال پیش درباره سینمای بلغارستان (حدود ۲۰۱۱ میلادی) می‌خواندم که حدود پنج فیلم سینمایی در سال در بلغارستان ساخته میشود که احتمالا این سال‌ها درصدی به آن افزوده شده است. احتمالا تلاش سینماگران بلغارستان برای ورود به بازارهای سینما منجر به تجربه‌هایی میشود که مثلا دونچو در فیلم‌های اکشن و درامی که تولید کرده‌اند از جمله «نامه‌هایی از جنوبگان» که همه ویژگی‌های سادگی برای مخاطبان را در خود داشت، نمود پیدا می‌کند. برمی‌گردم به فیلم و اینکه داستان چطور به ذهن شما رسید؟ این فیلم، لاگ‌لاین و قصه دوخطی جالبی از داستان مادری است که مرگ پدر را از فرزند خود پنهان می‌کند و این موضوع آغاز بحرانی میشود که آسیب جدی به مادر و فرزند وارد می‌کند و البته فیلم در ادامه پیشنهاد ساده‌تری می‌دهد و منجر به پایان خوش داستان میشود. فیلم‌نامه با ظرافت و با دقت و دقیق نوشته شده اما چند جا تماشاگر جدی‌تر را دست کم می‌گیرد مثل اطلاع پیدا کردن تماشاگران از مرگ پدری که هواشناس روس است و تلاش بیش از حد مادر برای پنهان کردن مرگ او. این تلاش مادر در حد فیگور باقی می‌ماند و باوجود بازی درخشان بازیگران مادر و پسر، باورکردنی به نظر نمی‌رسد و فیلم در این زمینه (تلاش برای مخفی کردن مرگ پدر) توضیحی نمی‌دهد».
دونچو در پاسخ به این سوال عنوان کرد: «در وهله اول می‌خواستم فیلمی احساسی و دراما تریلر بسازم و برای این منظور با سه فیلم‌نامه‌نویس کار کردیم. لاگ‌لاین و ایده اصلی فیلم را در کافی‌شاپی با دوستان فیلم‌نامه‌نویس، مطرح کردیم و به نظرمان رسید این قصه دوخطی قابلیت بسط پیدا کردن داشت. با توجه به اینکه رازی را در طول فیلم باید پنهان می‌کردیم، چالش اصلی این بود که چطور مخاطب را در طول یک‌ساعت‌ونیم، راضی و کنجکاو نگه داریم. شخصیت اصلی (مادر) باید سفردرونی را آغاز می‌کرد و به قدرت درونی بیشتری در ادامه دست می‌یافت».
«نامه‌هایی از جنوبگان» و الگوهای ثابت فیلم‌های عامه‌پسند
سپس کارگردان «پرویز» در ادامه همین بحث توضیح داد: « سوالی که به عنوان فیلم‌نامه‌نویس به ذهنم می‌رسد این است که این رازی که قرار بوده تماشاگر را یک‌ساعت‌ونیم همراه فیلم بکند به نظر می‌رسد در دقایق اول لو می‌رود و تماشاگر از راز مادر اطلاع پیدا می‌کند. این راز در حقیقت فقط برای پسر باقی می‌ماند. فکر می‌کنید این فیلم می‌تواند، گونه‌ای از فیلم‌های معمایی محسوب شود و این راز برای تماشاگر می‌تواند جالب باشد؟»
دونچو در جواب بیان کرد: « این راز را نمی‌خواستیم از مخاطبین پنهان نگه داریم، کما اینکه شما هم اشاره داشتید که در ابتدا مخاطب باهوش است و متوجه این راز میشود. مسئله ما این بود که راز برای پسر باقی بماند و تماشاگر نحوه مواجهه او با حقیقت درباره پدرش و این راز را مشاهده کند».
برزگر ادامه داد: «البته هنوز ایراداتی را بر فیلم وارد می‌دانم. مثلا موسیقی روایی فیلم که به شیوه فیلم‌های عامه‌پسند می‌خواست احساسات تماشاگران را تحرک کند و یا پلان‌های هلی‌شات شهر که مثل پاساژ مابین سکانس‌ها قرار می‌گرفت و ضرورتی نداشت و گره‌گشایی انتهای فیلم که مادری که رازی را هشت ماه ادامه داده، در پایان اشتباهی کودکانه می‌کند. البته شما توضیح دادید که فیلم برای مخاطب وسیع‌تری ساخته شده و سعی می‌کند قصه‌اش را راحت تعریف کند».
دونچو در همین ارتباط توضیح داد: «نوع مواجهه شما با فیلم با من فرق دارد. شخصیت اصلی زنی است که مشکلات خودش را دارد و باید به حل آنها بپردازد و همانند همه ما دچار اشتباه و خطا میشود و در لحظاتی، اشتباه هم از او سر می‌زند».
کارگردان «پرویز» با اشاره به اینکه «نامه‌هایی از جنوبگان» در صورت واقع‌گرایی بیشتر می‌توانست تاثیرگذارتر باشد؛ از دونچو پرسید: «آیا این فیلم در بلغارستان و خارج از مرزهای کشورتان نمایش‌های موفقی داشت؟»
دونچو در جواب این سوال توضیح داد: «به طور کلی در بلغارستان، فیلم‌های درام مخاطبین کمتری دارد و بیشتر از فیلم‌های کمدی استقبال میشود اما واکنش‌های بسیار خوبی از تماشاگران گرفتیم و از دیدن فیلم راضی بودند».
مجید برزگر گفت: «یکی از دلایل سوال قبلی به این خاطر بود که فیلم‌هایی همچون «نامه‌های از جنوبگان» از الگوهای ثابتی در فیلم‌های عامه‌پسند بهره می‌برد و تحت تاثیر سینمای آمریکایی است و در دنیا از این دست فیلم‌ها در دسترس همگان است. در مواجه با فیلم‌های دیگری که اکران میشود آیا اینگونه فیلم‌ها می‌تواند تماشاگران را راضی نگه دارد یا میل به فیلم‌های پرستارهتر وجود دارد؟»
دونچو عنوان کرد: «فیلم‌های خارجی طبیعتا بیشتر دیده میشود ولی این مدل فیلم‌ها با بازیگران بومی بلغاری را هم مخاطبان دوست دارند».
مجید برزگر درباره بازیگر نقش اصلی فیلم و نحوه تعامل بازیگران با کارگردان پرسید و دونچو توضیح داد: «بازیگر نقش مادر بازیگری حرفه‌ای، به شدت با استعداد و ستاره فیلم‌های زیادی در سینمای بلغارستان هستند و می‌توانستند بهتر از این هم در این فیلم ظاهر شوند. چالش اصلی ما با بازیگر کودک بود و تمرین‌ها و برداشت‌های زیادی داشتیم. اگر بازی بازیگر کودک درست در نمی‌آمد، کل فیلم شکست می‌خورد. نحوه کار با بازیگر، بستگی به نوع مواجه بازیگر با کاراکتر دارد. مثلا بازیگر نقش مادر؛ دیوانگی مثبت و خاص خودش را داشت که ما باید حالت او را در صحنه‌های فیلم کنترل می‌کردیم».
این کارگردان در پاسخ به سوال برزگر مبنی بر اینکه در ایران شاید بیش از ۲۰۰۰ فیلم کوتاه و مستند و بیش از ۱۰۰ فیلم سینمایی در سال تولید میشود و تمایل فیلم‌سازی در ایران بالا است. میل به فیلم‌سازی در بلغارستان چه میزانی است، بیان کرد: «آمار دقیق از تعدا فیلم‌های ساخته شدم ندارم ولی اگر بخواهم تصویر روشنی ارائه بدهم باید بگویم فیلم‌سازی کار جذاب و رشته مورد علاقه دانشجویان است اما به واسطه آن نمی‌توانند زندگی خود را بگذرانند و کار سختی و به همین علت برخی از دانشجویان در ادامه منصرف می‌شوند. دانشجویان من در سال قبل پنج نفر بودند و امسال با برنامه‌ریزی به ۲۰ و ۳۰ نفر رسیدند که عدد قابل قبولی است».
امروزه هم فیلم‌های بزرگی در سینمای بلغارستان ساخته میشود
کارگردان «نامه‌هایی از جنوبگان» درجواب پرسشی مبنی بر اینکه اوایل دهه ۴۰ تا اوایل دهه ۹۰ میلادی دوران تسلط کمونیسم در منطقه (بالکان، چکشلواکی و بلغارستان) بود و بخصوص در بلغارستان، ایدئولوژی مسلط سینما را تحت کنترل خود در آورده بود. در دهه ۶۰ و ۷۰ البته فیلم‌های مهمی هم در بلغارستان ساخته شد که در ذهن سینه‌فیلها و طرفداران سینما مانده است. در حال حاضر که این سیستم وجود ندارد آیا نظارتی از طرف دولت، تهیه‌کننده و.. وجود دارد که این فیلم‌ها ساخته نمی‌شود؟ و یا طبق آنچه در سینمای اروپا شاهد آن هستیم یعنی سلطه پول و هزینه‌های بالای تولید که دست فیلمساز را برای انجام تجربه‌های جدید می‌بندد، در بلغارستان هم وجود دارد؟ توضیح داد: «با گفته شما موافق نیستم و امروزه هم فیلم‌های بزرگی در بلغارستان ساخته میشود. به عنوان قدم اول ساخت فیلم؛ فیلم‌نامه‌نویسان خیلی خوب و بزرگی داریم که فیلم‌نامه‌های خوبی می‌نویسند و کارگردانان با آنان همکاری می‌کنند و استعدادهایی زیادی در زمینه‌های دیگر هستند. درست است که در دهه ۶۰ و ۷۰ شاهکارهای سینمایی ساخته شده، امروزه هم فیلم‌های بزرگی در سینمای بلغارستان ساخته میشود».
مجید برزگر در انتهای صحبت‌های خود گفت:« از آنجایی که فکر می‌کنم کسانی که برنامه‌های زنده هفته فیلم اروپایی را تماشا می‌کنند، از علاقه‌مندان سینما و احتمالا فیلم‌سازان هستند، سعی کردم کمی موضوع را انتقادی و با نگاه منتقدانه پیش ببرم که آموزشی‌تر و به شکل ورک‌شاپی باشد. دوست داشتیم اپیدمی کرونا وجود نمی‌داشت و در تهران و حضوری میزبانی می‌کردیم. دونچو مسلط به مباحث سینمایی است و فیلم‌سازی قابل است و از همین فیلم و فیلم‌های دیگر ایشان هم متوجه این نکته می‌شویم. امیدواریم در شرایط بهتری میزبان شما باشیم».