به گزارش گروه روی خط رسانه‌های برنا به نقل از فارس، صنعت سیمان با چندین دهه سابقه یکی از محصولات مهم ساخت وساز در کشور به شمار می‌رود که دو درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر ظرفیت تولید سیمان در ایران 90 میلیون تن در سال است که بر اساس آمار موجود در سال گذشته این میزان 50 میلیون تن بوده و کارخانجات تولید سیمان با 60 درصد ظرفیت فعالیت داشته‌اند. تقریبا تمام مواد اولیه مورد نیاز تولید سیمان در داخل تامین می‌شود، اما آماده سازی و حمل این میزان نیز بسیار متاثر از قیمت ارز و دلار است.
واحدهای تولید سیمان سالانه یک یا دوبار نیازمند به تامین و نگهداری کوره‌ها هستند که هزینه‌های این نگهداری بسیار بالاست.
بیش از ۱۰ تا ۱۵ نوع سیمان در کشور تولید می‌شود که شامل انواع پرتلند، آمیخته، چاه نفت و انواع دیگر سیمان است.
هم اکنون یکی از مشکلات صنعت سیمان در کشور تفاوت بالای قیمت آن از درب کارخانه تا دست مصرف کننده است که این تفاوت بالای قیمت موجب گلایه‌مندی فعالان این صنعت و مصرف کنندگان شده است.
حدود 80 شرکت تولید سیمان در کشور پروانه فعالیت دریافت کرده‌اند
میرمحمد سیدی یکی از متخصصین و مدیران فعال در صنعت سیمان استان مرکزی که ۱۱ سال تحقیقات علمی دانش بنیان در زمینه تولید سیمان را به انجام رسانده و بیش از ۶ سال در زمینه تولید این محصول فعالیت دارد، در این رابطه به به خبرنگار فارس می‌گوید: در حال حاضر حدود ۸۰ شرکت تولید سیمان در کشور پروانه فعالیت دریافت کرده‌اند که از این تعداد حدود ۷۰ شرکت فعال هستند.
وی می‌افزاید: اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین معضلی که امروز این شرکت‌ها با آن مواجه هستند بحث قیمتگذاری دستوری دولتی است، سیمان از جمله کالاهایی است که در لیست حمایت از حقوق مصرف کنندگان قرار داد و قیمتگذاری آن کاملا دستوری است که این مسئله ضربه‌های بسیاری به فعالان این عرصه وارد می‌کند.
بزرگ‌ترین معضلی که امروز این شرکت‌ها با آن مواجه هستند بحث قیمتگذاری دستوری دولتی است، سیمان از جمله کالاهایی است که در لیست حمایت از حقوق مصرف کنندگان قرار داد و قیمتگذاری آن کاملا دستوری است
سیدی با اشاره به اینکه برخی از کارخانجات تولید سیمان در شرف توقف هستند، اظهار می‌کند: به دلیل شرایط نامساعد تولید پایدار کارخانجات، تامین و نگهداری دوره‌ای را به صورت کامل انجام نمی‌دهند، چرا که برایشان نقدینگی لازم مهیا نیست.
وی می‌گوید: نقطه مقابل سیمان، فولاد است، سهام فولاد از جمله سهام‌های ارزشمند محسوب می‌شود، واسطه‌ها برای خرید فولاد همواره هجوم می‌آورند با خرید فولاد از بورس اقدام به احتکار این کالا می‌کنند و شرایط برای این دو کالا به گونه‌ای است که فولاد در نوک قله و سیمان در ته دره است، در دنیا متوسط قیمت فولاد 6 به یک است ولی در ایران این عدد بیش 40 به یک است.
متخصص و مدیر فعال در صنعت سیمان استان مرکزی تصریح می‌کند: در حال حاضر سیمان پاکتی با قیمت ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان در درب کارخانه به فروش می‌رسد، این درحالی است که حدود ۴ هزار تومان این مبلغ تنها هزینه پاکت سیمان است، تولیدکننده سیمان باید ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان نقدا برای خرید پاکت سیمان پرداخت کند که این مبلغ اگر تبدیل به سیمان شود خروجی ۲۵ روز تولیدکننده خواهد بود.
سیدی می‌افزاید: نرخی که برای سود مصالح فروش در نظر گرفته شده، ۷ درصد است، در حالی که اداره دارایی ۱۵ درصد سود شناسایی می‌کند و مالیات می‌گیرد، ضمن اینکه ۳ تا ۴ هزار تومان هم هزینه حمل یک پاکت سیمان است، کارگری که اقدام به تخلیه بار می‌کند به ازای هر پاکت ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان دستمزد می‌گیرد و این هزینه‌ها موجب شده که سیمان با قیمتی بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان (بسته به انصاف فروشنده) به دست مصرف کننده برسد.
وی خاطرنشان می‌کند: در هنگام تخلیه بار نیز به دلیل اینکه گاها ماشین‌های سنگین در طول روز اجازه ورود به داخل شهرها را ندارد و یا با طرح ترافیک مواجه می‌شود، ناچار هستند هزینه تخلیه شب را که ۳۰ درصد اضافه‌تر است، آن را هم پرداخت کنند.
امروز کوچک‌ترین طرح تحقیقاتی در زمینه سیمان توجیه اقتصادی ندارد و تولیدکنندگان حتی در هزینه‌های خود مانده‌اند
متخصص و مدیر فعال در صنعت سیمان استان مرکزی با بیان اینکه سرکوب قیمت به نفع هیچ کس نیست، بیان می‌کند: امروز کوچک‌ترین طرح تحقیقاتی در زمینه سیمان توجیه اقتصادی ندارد و تولیدکنندگان حتی در هزینه‌های خود مانده‌اند و تنها سود آن نصیب دلالها می‌شود.
سیدی ادامه می‌دهد: در سال ۸۷ تا ۸۸ سیمان تنی ۱۳۰ هزارتومان بود و فولاد حدودا کیلویی ۴۰۰ تومان، امروز بعد از گذشته چندین سال و با ۲۵ برابر شدن قیمت ارز، نرخ سیمان به ۲۴۰ هزار تومان رسیده است (با احتساب ۹ درصد ارزش افزوده) و فولاد کیلویی ۱۲ هزار تومان که موجب شده کارخانه‌ها با شیب تندی به سمت توقف حرکت کنند و نتوانند به راحتی به امر تولید بپردازند.
وی با اشاره به اینکه سیمان صنعت بسیار ارزشمندی است، اما سهم آن در صنعت ساخت و ساز کمتر از یک درصد است، می‌گوید: متاسفانه دولت با دیدگاه خود اقدام به قیمتگذاری این محصول می‌کند تا بتواند بازار را کنترل کند، اما نه بازار کنترل می‌شود و نه این ارزان‌فروشی منفعتی برای مصرف کننده دارد، واحد تولیدی برای اینکه بتواند سرپا بماند ناچار است با همان نیرو میزان تولید را دو برابر کند تا هزینه‌های دستمزد را کاهش دهد، در این شرایط با مشکل فروش مواجه می‌شود و ناچار است ارزان‌فروشی کند.
متخصص و مدیر فعال در صنعت سیمان استان مرکزی با اشاره به هزینه سوخت و انرژی تولید سیمان بیان می‌کند: به ازای هر تن سیمان ۱۱۰ هزار مترمکعب گاز مصرف می‌شود و نرخ گاز صادراتی به ترکیه حدود ۲۵ تا ۳۰ سنت است، یعنی ۲۵ تا ۳۰ دلار اما سیمان را به قیمت ۱۴ دلاری صادر می‌کنیم که این یک نوع چوب حراج زدن به منابع کشور است، تازه اگر قیمت فروش داخل را در نظر بگیریم کمتر از ۱۰ دلار خواهد بود.
سیدی اظهار می‌کند: همچنین به ازای هر مترمربع ساختمان سازی میزان کل مصرف سیمان حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم است، یعنی حدود ۴ تا ۵ پاکت سیمان، حال اگر سیمان را با قیمت ۱۸ هزار تومان از درب کارخانه تهیه کنیم حدود ۷۰ هزار تومان قیمت خرید این محصول می‌شود، که کمتر از یک درصد هزینه ساخت می‌شود، اما مردم گمان می‌کنند هزینه سیمان خیلی گران است، در صورتی که هزینه خرید شیرآلات سرویس بهداشتی چندین برابر قیمت کل سیمان مصرفی در ساخت و ساز است.
وی پیرامون قاچاق سیمان می‌گوید: در حال حاضر با توجه به قیمت‌های فعلی قاچاق سیمان توجیه اقتصادی ندارد، ضمن اینکه کشورهای همسایه نیز صادرات سیمان از ایران را ممنوع کرده‌اند چرا معتقد هستند بازار داخلی و فعالیت واحدهای تولیدی آنها را بر هم می‌‌ریزد، از یک سو بازارهای صادراتی محدود شده‌‌اند و از سوی دیگر توان نقدینگی کارخانجات داخلی اجازه تولید مناسب را نمی‌دهد.
متخصص و مدیر فعال در صنعت سیمان استان مرکزی می‌گوید: یک کارخانه تولید سیمان ۳ هزار میلیارد تومان ارزش دارد، اما در بهترین حالت میزان سوددهی آن ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان است، یک مجموعه فولادی در ظرف ۵ سال به سود می‌رسد، اما واحد تولید سیمان ۱۰۰ سال طول می‌کشد تا به سوددهی برسد.
سیمان باید از لیست کالاهای سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده خارج شود، تا عرضه و تقاضای بازار آن را ساماندهی کند
سیدی با تاکید بر اینکه برای سامان یابی بازار این محصول باید قیمتگذاری دستوری حذف شود، می‌گوید: سیمان باید از لیست کالاهای سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده خارج شود، تا عرضه و تقاضای بازار آن را ساماندهی کند.
وی ادامه می‌دهد: امروز کمبود سیمان وجود دارد، چرا که کارخانه‌ها به دلیل پایین بودن قیمت به اندازه نیاز تولید نمی‌کنند، سیمان با قیمت مناسب دست مصرف کننده نمی‌رسد و سود آن تنها به جیب دلالها می‌رود.
متخصص و مدیر فعال در صنعت سیمان استان مرکزی با بیان اینکه صنعت سیمان از جمله صنایعی است که موجب اشتغال بالا می شود، می‌گوید: هم اکنون بین ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر به صورت مستقیم در کارخانه‌های تولید سیمان فعالیت دارند، بر اساس برخی گزارش‌ها اصلی‌ترین کالای حمل شده در بسیاری از استان‌ها سیمان است، این محصول در صنایع حمل و نقل و اشتغال بسیار نقش آفرین است، با حمایت از تولیدکنندگان این بخش می‌توان بخش قابل توجهی از مشکل اشتغال کشور را برطرف کرد.
رکود صنعت ساختمان‌سازی عرضه و تقاضای سیمان را دچار چالش کرده است
یکی دیگر از تولیدکنندگان اراک نیز می‌گوید: با رکود صنعت ساختمان‌سازی در سال‌های گذشته مصرف سیمان نیز کاهش و میزان عرضه این محصول افزایش یافته که همین مسئله عرضه و تقاضای سیمان را دچار چالش کرده است.
عباسی بیان می‌کند: افزایش تولید در شرایطی که تقاضایی برای آن وجود نداشته باشد، موجب می‌شود قیمتها غیرواقعی شده و تولیدکننده مجبور شود آن را به قیمت پایین‌تر عرضه کند.
وی ادامه می‌دهد: یک پاکت سیمان از درب کارخانه با قیمت حدود ۱۸ هزار به فروش می‌رسد اما گاهی تا دو برابر این قیمت به دست مصرف‌کننده می‌رسد به دلیل اینکه این میان دلالها تا سیمان را به دست مصرف‌کننده برسانند چندین بار بر قیمت آن می‌افزایند و هزینه‌های حمل و تخلیه بار را هم بر آن اضافه می‌کنند.
عرضه سیمان در کشور مازاد بر تقاضاست و نرخ‌گذاری دولتی و دستوری در این رابطه بر چالش تولید افزوده است
این تولیدکننده با بیان اینکه عدم ثبات نسبی قیمتها وضعیت تولید بخصوص در بخش ساختمان را دچار تحول کرده، می‌گوید: در حال حاضر عرضه سیمان در کشور مازاد بر تقاضاست و نرخ‌گذاری دولتی و دستوری در این رابطه بر چالش تولید افزوده است، توازن تولید و مصرف باید هم به نفع تولیدکننده باشد و هم مصرف‌کننده و تا زمانی که قیمتها دستوری باشد، چنین امکانی نیست و این میان نفع آن تنها به جیب دلال می‌رود.
این تولیدکننده آزادسازی قیمتها را راهکار مناسبی برای واقعی شدن قیمتها دانسته و معتقد است ورود به بازارهای جدید و صادرات باصرفه می‌تواند به رونق بهتر این صنعت کمک کند.
عباسی می‌افزاید: با اجرای هدفمندی یارانه‌ها و عدم پرداخت یارانه تولید، تنها کسانی که زیان کردند تولیدکنندگان بودند چراکه هزینه تمام‌شده آنها بیشتر و سوخت مصرفی کارخانه قیمتها چندین برابر شد که دولت با حمایت از تولیدکننده می‌توانست از هزینه‌ها تولید بکاهد.
حمل و نقل سیمان هزینه‌بر است
یک فروشنده مصالح ساختمانی نیز با اشاره به هزینه‌های حمل و نقل و تخلیه سیمان می‌گوید: حمل و نقل سیمان هزینه‌بر است و فروشنده باید هزینه‌ای را بابت حمل و نقل و تخلیه بار به دلال بدهد که این مسئله موجب افزایش قیمت از درب کارخانه تا مصرف شده است.
مراد شمسی بیان می‌کند: صنعت سیمان با زندگی آحاد جامعه سر و کار دارد هم‌اکنون علاوه بر کارگران فعال در معادن و واحدهای تولیدی، عده بسیاری به‌صورت غیرمستقیم از این صنعت امرار معاش می‌کنند، هرچه برای رونق و شکوفایی این صنعت بهتر برنامه‌ریزی شود، به سود تولیدکننده و مصرف‌کننده است.
به دلیل نبود نظارت هر فروشنده و دلالی به هر میزان که بخواهد پاکت سیمان را به فروش می‌رساند
وی ادامه می‌دهد: از همه این مسائل که عبور کنیم، یکی از چالش‌های جدی این است که به دلیل نبود نظارت هر فروشنده و دلالی به هر میزان که بخواهد پاکت سیمان را به فروش می‌رساند، هیچ برخوردی هم با این افراد نمی‌شود، امروز قیمت یک پاکت سیمان از ۲۳ هزار تومان تا ۵۰ هزار تومان در برخی شهرها متغیر است و هیچ دلیل و توجیهی بر آن وجود ندارد.
عدم برخورد جدی با متخلفین و دلالان غیرمجاز عامل اصلی گرانی‌ها
یکی از اعضای اتحادیه مصالح ساختمانی نیز می‌گوید: رشد قیمت سیمان بازار مسکن را بشدت تحت تأثیر قرار داده، در حالی که اگر سیمان با قیمت مناسب به دست مصرف‌کننده برسد از این افزایش قیمتها کاسته می‌شود.
داود میری نبود نظارت بر رعایت سودهای عمده و خرده‌فروشی و نرخ فروش سیمان و عدم برخورد جدی با متخلفین و دلالان غیرمجاز در تمامی بخش (تولید، توزیع، حمل و نقل)، ضعیف بودن برخورد لازم با تخلفات (گران‌فروشی، عدم صدور فاکتور، تقلب و...) واحدهای صنفی را موجب بروز مشکل در این عرصه عنوان می‌کند.
دلالها وارد میدان شده و سیمان خریداری شده را چندین دست به فروش می‌رسانند که گاهی این دست به دست شدن‌ها ۳۰ درصد به قیمت سیمان می‌افزاید
وی با بیان اینکه عدم ثبات اقتصادی موجب شده قیمتها هر روز متفاوت‌تر از روز قبل شود، بیان می‌کند: در گذشته کارخانجات تولید سیمان برای رساندن محصول به دست مشتری کرایه حمل بار را نیز لحاظ و خود با شرکت‌های حمل بار و باربری‌ها توافق می‌کردند که موجب می‌شد قیمتها افزایشی نداشته باشد و دست دلالها کوتاه شود، اما در حال حاضر با حذف این اقدام دلالها وارد میدان شده و سیمان خریداری شده را چندین دست به فروش می‌رسانند که گاهی این دست به دست شدن‌ها ۳۰ درصد به قیمت سیمان می‌افزاید.
عضو اتحادیه مصالح‌فروشان می‌گوید: علاوه بر کرایه حمل بار، کرایه تخلیه بار نیز به قیمت محصول افزوده می‌شود و کارگر به ازای خالی کردن هر پاکت سیمان بین یک تا دو هزار تومان دریافت می‌کند، چراکه با توجه به گرانی‌ها باید او هم درآمدی متناسب با گرانی‌ها داشته باشد تا بتواند امورات خود را بگذراند.
میری می‌گوید: در حال حاضر کمبودی از نظر سیمان در کشور و استان وجود ندارد، اما کمبودی که به‌شدت احساس می‌کنیم نظارت است که باعث می‌شود هر مصالح‌فروشی به بهانه ثابت نبودن قیمتها، با نرخ دلخواه خود سیمان را عرضه کند.
کمبودی از نظر سیمان در کشور و استان وجود ندارد، اما کمبودی که به‌شدت احساس می‌شود نظارت است
وی ادامه می‌دهد: ۱۴۰ مصالح‌فروش در استان فعالیت دارند که گاهی به صورت خرده‌فروش و عمده‌فروش هستند، متأسفانه عمده‌فروشان بیشتر تلفنی‌کار هستند، پول را به حساب شرکت تولیدکننده واریز می‌کنند و سیمان را خرد خرد در اختیار خرده‌فروشان قرار می‌دهند که از این طریق هم از دادن مالیات فرار می‌کنند و هم سود خوبی نصیبشان می‌شوند.
*****
گزارش از حمیدرضا جلالی