یادداشت از سید جواد محمدی، مدیر بازرسی و نظارت اصناف استان اصفهان: پدافند غیرعامل که بعضاً دفاع غیرعامل نیز نامیده می شود به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که نیاز به استفاده از ادوات نظامی نداشته لیکن با اجرای اقدامات مذکور می توان از واردشدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد و امکان بازسازی مناطق آسیب دیده را با کمترین هزینه فراهم نمود. در واقع جلوگیری از ایجاد بحران و دوری از شرایط بحران زا یا حتی در صورت وقوع بحران، ایجاد شرایطی برای کنترل سریع اوضاع و بازگرداندن شرایط به حالت قبل از بحران؛ هدف اصلی پدافند غیرعامل می باشد. بر همین اساس پدافند غیرعامل به عنوان یکی از موثرترین، پایدارترین و کم هزینه ترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات شناخته می شود که طیف وسیعی از انواع تهدیدات شامل سایبری، تهاجم هوایی، تروریستی و بیوتروریستی، الکترومغناطیسی، شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای و زیستی را در شرایط جنگ نرم و جنگ سخت؛ تحت پوشش قرار می‌دهد لذا رعایت اهمیت و موازین آن همواره مد نظر اکثر کشورها قرار داشته و مکمل دفاع عامل برای آنان محسوب می شود.
بر همین اساس و بنا به کارکردها و اهدافی که پدافند غیرعامل دنبال می نماید این امر مورد توجه مسئولین عالی کشور ما نیز قرارگرفت و در مورّخ 29/11/89 طی سیاست های کلی ابلاغ شده از سوی رهبر معظّم انقلاب بطور ویژه به این مقوله مهم اشاره شد و مقرر گردید موازین و مقررات آتی کشور در راستای این سیاست ها شکل بگیرد.
بدیهی است با توجه به ناکامی‌های قبلی دشمن در جنگ های فیزیکی و همچنین گرایش به سمت جنگ نرم، دشمن بر آن شده تا از راه های مختلف بر علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران وارد عمل گردد. پس مقتضی است در کشور ما نیز ضمن حفظ هوشیاری نسبت به شناسایی و رصد تهدیدات نوین دشمنان و یا پیش بینی حوادث احتمالی، از منافع ملّی حفاظت شده و به سمت و سویی حرکت شود که نقشه های شوم دشمن در اسرع وقت خنثی شده و از بُروز خسارت جلوگیری به عمل آید. مسلماً این امر مستلزم توجه به موارد ذیل است:
* تبیین اهمیت پدافند غیرعامل در بدنۀ مدیریتی کشور و تبادل اطلاعات میان کارشناسان.
* استخراج کاستی ها، نیازها، بایدها و نبایدها، شناخت عوامل موثر در بروز بحران ها و همچنین اولویت بندی موارد مذکور که به تبع موقعیت ها و اماکن و زمان ها؛ متفاوت خواهد بود.
* تکمیل زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری در برابر تهدیدات و یا تهاجمات دشمن.
* پایدارسازی سیستم مدیریتی- خدماتی در عرصه ها و مسـائل مبتلابه جامعه به گونه ای که در شرایط بحران نیازمندی های عمومی و خدماتی جامعه برای شهروندان تأمین گردد.
ارتقاء آمادگی و هماهنگی بین دستگاه های اجرایی و افزایش تعامل دستگاه های مذکور با نهادهای خدمت رسان.
* فرهنگ سازی عمومی و گسترش آموزه های پدافند غیرعامل در بین مردم، توأم با فراهم کردن زمینه مشارکت آنان.
در همین راستا و با عنایت به فراوانی و گستردگی واحدهای صنفی در سطح کشور و همچنین تنوع و گوناگونی صنوف مختلف، مقتضی است موضوع پدافند غیرعامل در حوزه اصناف نیز با جدّیت دنبال گردد تا بتوان ضمن ایجاد و حفظ آمادگی برای مقابله با بحران های احتمالی، جان افراد را نیز در بالاترین حد ممکن حفظ نموده و آسیب پذیری ها را به حداقل رساند. لذا توجه به موارد ذیل شایسته به نظر می رسد:
* تشکیل کمیته پدافند غیرعامل در اتاق های اصناف شهرستان ها با هدف:
* تعامل با اداره کل پدافند غیرعامل استانداری جهت شناسایی موارد لازم توجه و لازم الاجرا و همچنین انعکاس موارد مذکور به اتحادیه های صنفی.
* تهیه یک برآورد صحیح از خطرات و چالش های مرتبط با صنوف مختلف.
* حصول اطمینان از اینکه منابع موجود در جهت اقدام هماهنگ در برابر خطرات کافی بوده و تمام بخش های مربوطه با وظایف و مسئولیت های خود آشنا هستند.
* ایجاد بانک اطلاعاتی مشاغل پرخطر اصناف و به روز رسانی آن.
* انتقال مشاغل پرخطر به شهرک های تخصصی یا شهرک های صنعتیِ خارج از شهر با لحاظ نمودن موارد ایمنی و امنیتی مربوطه (به عنوان مثال: استفاده از کپسول های گاز به واسطه نوع مشاغل در برخی از واحدهای صنفی بازار سنتی اصفهان، یک خطر بالقوه برای این میراث ملّی محسوب می شود و بر همین اساس، انتقال واحدهای مذکور به شهرک های تخصصی در مجاورت شهر، ضروری گشته است).
* ایجاد بانک اطلاعاتی (محرمانه) مواد پرخطر اصناف و به روز رسانی آن.
* تهیه دستورالعمل پیرامون مکان و نحوه نگهداری مواد شیمیایی در انبارها و واحدهای صنفی.
* تهیه فرم تخصصی به منظور جمع آوری اطلاعات مواد پرخطر موجود در واحدهای صنفی (اعم از مواد شیمیایی، احتراقی، سمّی، انفجاری و ...) و ابلاغ فرم مذکور به اتحادیه‌های صنفی.
* اتخاذ تدابیر لازم جهت انجام نظارت‌های مستمر از واحدهای صنفی مربوطه.
* گنجاندن مباحث تخصصی پدافند غیرعامل ویژه ی متصدیان صنفی در کلاس های آموزشی مرتبط با اخذ یا تمدید پروانه-کسب.
منوط شدن صدور پروانه کسب های جدید به رعایت الزامات پدافند غیرعامل از سوی متصدیان.
* چاپ و توزیع فصلنامه در اصناف با هدف فرهنگ سازی و آموزش هیئت رئیسه اتاق و اعضاء کمیته پدافند غیرعامل در اتاق های اصناف و هیئت مدیره اتحادیه های صنفی.
* برگزاری همایش جهت آموزش هیئت مدیره اتحادیه های صنفی در خصوص مباحث تخصصی پدافند غیرعامل.
* جانمایی، مکانیابی، مطالعه دقیق، ایمن سازی، ارتقاء تجهیزات در حوزه صنعت، بویژه ایجاد و احداث انبارهای ذخیره و نگهداری اقلام ضروری.
* مشاغلی همچون حمل و نقل عمومی، نانوایی ها، کارخانه های تولید مواد غذایی و امثالهم، مجهز به تجهیزات دوگانه سوز و سوخت دوم جایگزین شوند (به عنوان مثال در شهرهای پرجمعیت، پیش بینی و راه اندازی نانوایی های سیّار با سوخت دوم جایگزین، بسیار با اهمیت است).
* تدوین دستورالعمل ویژه جهت رعایت ضوابط پدافند غیرعامل در اماکن صنفی تاریخی.
* تدوین دستورالعمل ویژه جهت رعایت ضوابط پدافند غیرعامل در اماکن صنفی پُر ازدحام به خصوص مجتمع های تجاری و... .
* تعامل با پلیس فتا و اتحادیه کشوری کسب وکارهای مجازی جهت تدوین دستورالعمل ویژه و نیز تشدید نظارت بر سایت ها و فروشگاه های مجازی به منظور جلوگیری از عرضه مواد شیمیایی غیرمجاز، اسلحه سرد و گرم و ...