به گزارش برنا؛ در ایران کهن، دی‌ماه، چهار جشن را در بر داشت که امروزه، از آن چهار، تنها شب نخستین روز دی‌ماه یا شب یلدا را جشن می‌گیرند. «یلدا» واژه‌ای سریانی، به معنی تولد و ولادت است؛ زایش خورشید یا مهر یا میترا.
بنا بر باور پیشینیان، در پایان این شب دراز، که اهریمنی و نامیمونش می‌دانستند، تاریکی شکست می‌خورد؛ روشنایی، پیروز می شود؛ خورشید، زاده می‌شود؛ و روزها رو به بلندی می‌نهد.
این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی، نابود شده و بگریزند. مردم، گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن و شادابی به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند از میوه‌های تازه فصل و میوه‌های خشک.
یلدا را می‌توان جشن و گردهمایی خانوادگی دانست. در شب یلدا، خویشاوندان نزدیک، در خانه بزرگ خانواده گردمی‌آیند و در سرمای آغازین زمستان، دور کرسی می‌نشینند و تا نیمه‌شب، میوه و آجیل می‌خورند و به فال حافظ گوش می‌سپارند و شاهنامه می‌خوانند.
آجیل مخصوص و همه میوه‌های شب یلدا، جنبه نمادین دارند. بیشتر این میوه‌ها پُردانه هستند (نمادی از برکت‌خیزی و باروری) و سرخ‌رنگ (نمایندگان خورشید) مانند هندوانه، انار و چغندر پخته یا لبو.
یلدا، نماد پیروزی نور بر تاریکی و مایه گسترش زندگانی تندرستانه است؛ پس نیک آن است که آن را با پرخوری و باهم‌خوری و برهم‌خوری، که آفت‌های روش زندگی نوین‌اند، آلوده‌نکنیم.
متصصین طب سنتی توصیه کرده اند ، در این شب شام را سبک میل‌کنید و به فاصله‌ای حدود ۲-۱ ساعت، از خوان نعمت‌های خداوندی به‌خوبی بهره‌ببرید.
آجیل شب یلدا، از گذشته‌ها شامل گندم، نخود برشته، شاهدانه، تخمه هندوانه و کدو، بادام، پسته، فندق، گردو، کشمش و مویز، انجیر و توت خشک، برنجک و... بوده ولی امروزه متأسفانه آجیل‌های مرسوم، بسیار شور هستند. مویز، توت و انجیر خشک را دریابید.
جرم لبو، کمی حابس شکم است در حالی که آبی که چغندر در آن پخته‌می‌شود، ملیّن طبع است؛ پس بهتر است لبو را با کمی از آب آن میل‌نمایید.
ترشی‌ها برای بافت‌های عصبی مانند مغز و نخاع، دهانه معده، تاندون‌ها و لیگامان‌ها، پوست، و دهانه رحم زیان‌آور هستند. پس میوه‌های ترش نخورید و پرتقال، سیب، به یا انار شیرین را با فاصله از شام، نوش‌جان کنید.
هندوانه را خیلی‌کم و به رسم یلدایی بخورید و در کنار آن از آجیل‌های گرم میل‌کنید تا دچار عارضه نشوید.
همچنین توصیه می شود که نوشیدنی‌های خوب فصل زمستان و شب یلدا مانند چای ایرانی با هل یا دارچین یا زعفران، دمنوش نعنا با کمی نبات، معجون شیربادام با هل و...میل شود.