به گزارش برنا؛ اسپیس‌ایکس(SpaceX) شرکتی فضایی خصوصی است که توسط ایلان ماسک تأسیس شده و نخستین شرکت خصوصی به شمار می‌رود که فضانورد به مدار زمین منتقل کرده است. در ابتدا کمتر کسی این شرکت را جدی می‌گرفت اما موفقیت‌هایش در سال‌های اخیر، آن را در کانون توجهات جهانی قرار داده است.
ایلان ماسک کیست و چرا در حال ساخت موشک است؟
ایلان ماسک(متولد ۱۹۷۱) یک مخترع و کارآفرین متولد آفریقای جنوبی است که دارای مدرک فیزیک از دانشگاه پنسیلوانیا است و براساس مصاحبه‌هایش به این دلیل راکت به فضا پرتاب می‌کند که رویاهایش را محقق سازد و برنامه‌هایش را عملی کند. ماسک آموزش رسمی در زمینه راکت‌سازی ندیده است، اما همواره به بازارهای جدید و نوآورانه خصوصاً در زمینه فناوری چشم دوخته است. او یکی از بنیانگذاران پی‌پال(PayPal) بود و ثروت اولیه خود را به این طریق به دست آورد. ماسک از آن زمان تاکنون تسلا، سولارسیتی، بورینگ کمپانی و... را تأسیس کرده است. او مانند بسیاری دیگر در اوایل سال ۲۰۰۰، متوجه شد که ناسا در زمینه پرتاب فضاپیما به مدار نزدیک زمین عقب‌نشینی کرده و به کشورهای دیگر وابسته شده است. به همین دلیل در سال ۲۰۰۲ شرکت فناوری‌های اکتشافات فضایی موسوم به اسپیس‌ایکس را تأسیس کرد تا این شکاف را پر کند.
اسپیس‌ایکس چه کارهایی انجام داده که شرکت‌های دیگر انجام نداده‌اند؟
اسپیس‌ایکس اولین اقدام بزرگ خود را در سال ۲۰۱۰ انجام داد. آنها اولین شرکتی بودند که محموله‌ای را به سمت مدار پرتاب کردند و آن را دست نخورده به زمین بازگرداندند - کاری که فقط سازمان‌های دولتی مانند ناسا یا روسکوسموس روسیه قبلاً انجام داده بودند. فرود قایم و بازیابی بخش اول موشک فالکون۹ در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۵ اقدام پیشگامانه دیگری بود که این سازمان انجام داد. اسپیس‌ایکس در سال ۲۰۲۰، فضاپیمای سرنشین‌دار به مدار نزدیک زمین فرستاد و کاری بی‌سابقه را انجام داد.
آیا راکت‌های اسپیس‌ایکس ویژگی خاصی دارند؟
پیشرفت در صنایع موشکی سیر صعودی بسیار تدریجی داشته است. علوم پایه موشک‌های سوخت مایع از زمان رابرت گدارد(Robert Goddard) تاکنون تغییر چندانی نکرده است. با این وجود پیشرفت‌های اسپیس‌ایکس در حاشیه انجام می‌شود و ماسک در این زمینه کارش را خوب انجام داده است. موشک‌های او پیمانه‌ای یا ماژولار(modular) هستند، به عنوان مثال راکت مدل فالکون۹ دارای ۹ موتور است.
فالکن هِوی یا فالکن سنگین (Falcon Heavy) که به اختصار (FH) نامیده می‌شود و در سال ۲۰۱۸ نخستین پروازش را انجام داد دارای ۲۷ موتور در سه خوشه ۹ موتوره است. تقریباً ۸۰ درصد قطعات در هر موشک اسپیس‌اکس در کارخانه خود شرکت ساخته می‌شوند. ماسک به شدت نسبت به برون‌سپاری حساس است و تلاش می‌کند تا جای ممکن وابستگی به خارج از مجموعه را کاهش دهد. این کار اولاً باعث می‌شود قیمت هر محموله پایین آید، ثانیاً باعث می‌شود هماهنگی بین قطعات افزایش یابد و ثالثاً کنترل کیفیت را در کارخانه مقدور می‌سازد. ناسا و نیروی هوایی آمریکا تخمین زده است که هزینه انجام‌شده برای پرتاپ موشک فالکون۹ در اولین پرواز خود ۴۴۰ میلیون دلار بوده است، یعنی حدود یک سوم هزینه‌ای که ناسا هزینه کرد.
رقبای اصلی ماسک چه کسانی هستند؟
چند رقیب جدی برای اسپیس‌ایکس وجود دارد. یکی از آنها بوئینگ است، شرکت تولید هواپیما مسافربری و صنایع هوایی قدیمی آمریکا که پیشینه‌ای بیش از یک قرن دارد. بوئینگ در حال تست و توسعه فضاپیمای CST-۱۰۰ برای انجام مأموریت اعزام خدمه به ISS است. احتمالاً می‌توانیم اسپیس‌ایکس را در اولین مرحله رقابت میان این دو شرکت، در بهار امسال پیروز قلمداد کنیم زیرا ماسک توانست دراگون را با موفقیت به ایستگاه بین‌المللی فضایی بفرستد. این در حالی بود که بوئینگ به دلیل بروز چند خطا پرواز خود را لغو و به سال ۲۰۲۱ موکول کرد.
رقیب بعدی اوربیتال ساینسز است. شرکت خصوصی که برخی از قطعات ایستگاه فضایی بین‌المللی را تأمین می‌کند. هر چند فضاپیمای پشتیبانی این شرکت یعنی سیگنِس در سال ۲۰۱۴ کمی پس از پرتاب منفجر شد اما همکاری گسترده و دیرینه‌اش با ناسا، آن را به شرکتی مورد اعتمادتر از بقیه رقبا تبدیل می‌کند.
رقیب دیگر اسپیس ایکس، ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی(ULA) است. ماسک در جریان به دست آوردن قرارداد ماهواره «AFSPC-۵۲» طی یک مناقصه موفق شد ULA را شکست دهد. رقیب خارجی ماسک، شرکت انگلیسی ویرجین گلکتیک است. احتمالاً از دیدگاه اسپیس‌ایکس این شرکت فعلاً یک رقیب حاشیه‌ای محسوب می‌شود.
شرکت وولکان اوراسپیس نیز متعلق به یکی از مدیران سابق مایکروسافت یعنی پل آلن(Paul Allen) است و می‌خواهد در بخش گردشگری فضایی نقش‌آفرین باشد اما هنوز تا تبدیل شدن به یک رقیب جدی فاصله زیادی دارد. جف بزوس(Jeff Bezos) بنیانگذار آمازون نیز با شرکت بلو اورجن، خود را یک بازیگر بزرگ در عرصه فضایی می‌داند و چندسال پیش فضاپیمایی را به صورت قائم به فضا فرستاد و برگرداند اما کارشناسان می‌گویند برای اعزام فضانورد به فضا راهی طولانی در پیش دارد.
اهداف آتی ایلان ماسک چیست؟
ماسک می‌خواهد تبدیل به یک پیشرو در صنایع فضایی شود. بزرگترین رویای او اعزام انسان به مریخ است. برآورد اولیه وی این است که بتواند انسان‌ها را با هزینه‌ای کمتر از ۵۰۰۰۰۰ دلار به ازای هر صندلی به مریخ بفرستد. او در سال ۲۰۱۲ به مجله تایم گفت: «من دوست دارم خودم به فضا بروم، اما باید از این کار چشم پوشی کنم،» او با اشاره به پنج پسر و شرکت هایش گفت: «من باید مراقب خطرات شخصی نیز باشم.»