افزایش حضور دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی جهانیISC / حضور ۴۶ دانشگاه در این رتبه‌بندی

به گزارش گروه آموزش خبرگزاری برنا، نتایج نظام رتبه‌بندی جهانی ISC 2020 در جلسه‌ای مجازی با حضور دکتر علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری، معاون پژوهش و فناوری پایگاه و مدیر گروه رتبه‌بندی ISC اعلام شد.
دکتر دهقانی ضمن اعلام نتایج رتبه‌بندی جهانی ISC 2020 گفت: در «رتبه‌‌بندی جهانی ISC 2020» تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره جهان حضور دارند که از ایران تعداد ۴۶ دانشگاه در این رتبه‌بندی حضور دارند. در رتبه‌بندی جهانی ISC سال ۲۰۱۹ از ایران تعداد ۴۳ دانشگاه حضور داشتند.
وی افزود: به‌منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه‌های کشور در سطح بین‌المللی و با توجه به تجارب ارزشمند گروه رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در زمینه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح ملّی، از سال ۲۰۱۸ رتبه‌بندی بین‌المللی با عنوان «رتبه‌بندی جهانی ISC (ISC world University rankings)» را انجام داده است. یکی از مهمترین دستاوردهای رتبه‌بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزئیات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه‌های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه‌ریزی و تهیه نقشه راه به‌منظور دستیابی به اهداف و چشم‌انداز کشور و نیز دانشگاه‌های کشور در سطح بین‌المللی وجود خواهد داشت.
سرپرست ISC گفت: رتبه‌بندی‌هایی که در سطح جهان انجام می‌گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه‌بندی تهیه می‌‌کنند و اطلاعاتی که بر اساس خوداظهاری دانشگاه‌‌ها به این مؤسسات ارائه می‌شود. در نهایت با استفاده از این داده‌ها رتبه دانشگاه‌ها محاسبه و اعلام می‌‌شود بدون اینکه دانشگاه‌ها از جزئیات این داده‌‌ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند. عدم دسترسی به این اطلاعات باعث می‌‌شود که سیاست‌گذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه‌ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه‌ها را در شاخص‌های مختلف بدانند.
دکتر دهقانی ادامه داد: در «رتبه‌بندی جهانی ISC» یک بانک اطلاعاتی جامع از داده‌های دانشگاه‌های جهان و دانشگاه‌های ایران به‌دست می‌آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می‌توان برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین کرد.
از سوی دیگر با توجه به دریافت بخش‌هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه‌ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده‌ها و نیز امتیازهای محاسبه‌شده توسط مؤسسه‌های رتبه‌‌بندی وجود ندارد، حال اینکه داده‌های گردآوری‌شده در نظام رتبه‌بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار است زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع‌آوری، تقریباً اکثر داده‌ها به صورت مستقل از پایگاه‌های معتبر بین‌المللی جمع‌آوری شده و عاری از خوداظهاری بوده و لذا مشکلات مربوط به عدم مستندسازی و راستی‌آزمایی در آن وجود ندارد.
وی گفت: «رتبه‌بندی جهانی ISC» به‌منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت‌های بین‌المللی را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌ها را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد، نکته مهم در معیارهای این رتبه‌بندی آن است که بعد کیفی و کمی پژوهش هم زمان با هم مورد بررسی قرار می‌گیرند. با گردآوری داده‌ها در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بدون خوداظهاری دانشگاه‌ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می‌توان از آن در جهت سیاست‌گذاری‌های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه‌های ایران در سطح جهان استفاده نمود. «رتبه‌بندی جهانی ISC» می‌تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه‌های ایران به سمت دانشگاه‌های تراز جهانی داشته باشد.

روش‌شناسی رتبه‌بندی

دهقانی در ادامه گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ( ISC ) به‌منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن ۶۰ درصد)، نوآوری (با وزن ۱۵ درصد)، آموزش (با وزن ۱۰ درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن ۱۵ درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. تفاوتی که رتبه‌بندی ۲۰۲۰ با سال‌های پیش دارد، محاسبه تعداد مقالات سلب اعتبارشده ( Retractions ) دانشگاه‌ها با نمره منفی است که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی ( Neg Rep ) آورده می‌شود.

وی در ادامه افزود: در «رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان ISC »، دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل ۸۵۰ مدرک در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۶ در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانیده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO ، WoS ، Incite گردآوری شده است. جدول زیر شاخص‌های مورد استفاده در "رتبه بندی جهانی ISC" نشان داده شده است.

‌

در «رتبه‌بندی جهانی ۲۰۲۰- ISC » تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه‌بندی شده‌اند. جدول زیر دانشگاه‌های حاضر در «رتبه‌بندی جهانی ۲۰۲۰- ISC » را به تفکیک قاره در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نشان می‌دهد.

‌‌‌‌

سرپرست ISC گفت: از کشور جمهوری اسلامی ایران ۴۶ دانشگاه در «رتبه‌بندی جهانی ۲۰۲۰ - ISC » حضور داشتند.

بر اساس مأموریت‌های دانشگاه‌ها، تعداد ۲۴ دانشگاه جامع کشور در این رتبه‌بندی حضور دارند. دانشگاه‌های جامع حاضر در این رتبه‌بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، شیراز، تبریز، اصفهان، یزد، کاشان، گیلان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، شهید باهنر کرمان، کردستان، مازندران، شهید چمران اهواز، محقق اردبیلی، ارومیه، یاسوج، الزهرا، بین‌المللی امام خمینی، شاهد و شهرکرد است.

از دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز ۱۳ دانشگاه حضور داشتند که شامل: دانشگاه علوم پزشکی تهران، پزشکی شهید بهشتی، پزشکی ایران، پزشکی اصفهان، پزشکی مشهد، پزشکی تبریز، پزشکی شیراز، پزشکی جندی شاپور اهواز، پزشکی کرمانشاه، پزشکی بقیه‌الله، پزشکی کرمان، پزشکی مازندران و پزشکی زاهدان قرار دارند.

از دانشگاه‌های صنعتی نیز ۹ دانشگاه شامل: دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه‌بندی قرار دارند.

تعداد و رتبه‌های دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی جهانی ISC و نیز در سطح کشور در جدول نشان داده شده است. دانشگاه‌های کردستان، صنعتی شیراز و علوم پزشکی زاهدان امسال برای اولین بار در رتبه‌بندی جهانی ISC حضور دارند.

لازم به ذکر است که دانشگاه‌هایی که رتبه‌بندی آنها در بازه یکسان است، همگی هم‌رتبه هستند و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه‌بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران در رتبه اول، دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف در رتبه سوم و سایر دانشگاه‌ها نیز در بازه‌های یکسان هم‌رتبه هستند.

‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌ جایگاه دانشگاه‌های جهان در رتبه‌بندی ۲۰۲۰ ISC

دهقانی گفت: در رتبه‌بندی جهانی ISC 2020، تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه برتر از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره دنیا وجود دارند. در رتبه بندی ISC 2020، سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست MIT و دانشگاه استنفورد در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. دانشگاه‌های جان هاپکینز، میشیگان، کالیفرنیا سانفرانسیسکو، پنسیلوانیا، واشنگتن سیاتل، کلمبیا و دانشگاه داک به ترتیب در رتبه‌های ۴ الی ۱۰ دنیا قرار گرفته‌اند. در بین ۱۰ دانشگاه برتر جهان تمام دانشگاه‌ها از کشور ایالات متحده آمریکا هستند.

وی در ادامه به تعداد دانشگاه‌های ارزیابی‌شده کشورها در این رتبه‌بندی اشاره کرد و گفت: کشور آمریکا با ۳۱۲ دانشگاه، چین ۳۱۱ دانشگاه، ژاپن ۱۱۷ دانشگاه، انگلستان ۹۹ دانشگاه، هند ۹۸ دانشگاه، فرانسه ۷۹ و ترکیه ۷۷ دانشگاه، آلمان ۷۱ دانشگاه، ایتالیا ۶۵، برزیل ۶۳ دانشگاه، کره جنوبی ۶۲ دانشگاه، اسپانیا ۵۵ دانشگاه، لهستان ۴۷ دانشگاه، ایران ۴۶ دانشگاه، کانادا ۴۳ دانشگاه و روسیه ۴۲ دانشگاه در این رتبه بندی حضور داشته‌اند.

دکتر دهقانی در ادامه افزود: بهترین رتبه بین‌المللی دانشگاه‌های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه ۱، انگلستان رتبه ۱۲، چین رتبه ۱۳، کانادا رتبه ۱۸، ژاپن رتبه ۲۲، دانمارک رتبه ۲۵، فرانسه رتبه ۲۷، سنگاپور رتبه ۳۶، استرالیا رتبه ۴۵، کره جنوبی رتبه ۴۷، سوئیس رتبه ۴۹، آلمان رتبه ۵۱، بلژیک رتبه ۵۲، هلند رتبه ۵۵، تایوان رتبه ۶۰، برزیل رتبه ۶۹، عربستان سعودی رتبه ۸۱، سوئد رتبه ۸۴، فنلاند و هنگ کنگ مشترکاً رتبه ۸۹ را کسب کرده‌اند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای آسیایی در رتبه‌بندی ۲۰۲۰ ISC

دکتر دهقانی همچنین درباره جایگاه دانشگاه‌های کشورهای آسیایی در رتبه‌بندی ISC 2020 افزود: کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه‌های ۱۳، ۲۲ و ۳۶ قرار دارند بهترین رتبه‌های دانشگاه‌های آسیا را از آن خود کرده است. بهترین رتبه دانشگاه‌های کشورهای کره جنوبی رتبه ۴۷، تایوان رتبه ۶۰، عربستان سعودی رتبه ۸۱، هنگ کنگ رتبه ۸۹، در رده‌های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی ۲۰۲۰ ISC

سرپرست ISC گفت: تعداد ۲۷۳ دانشگاه از ۲۵ کشور اسلامی در این رتبه‌بندی حضور داشتند. در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۰ از نظر تعداد دانشگاه‌ها، ترکیه با ۷۷ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته است. در بین سایر کشورهای اسلامی، ایران با ۴۶ دانشگاه، مالزی با ۲۲ دانشگاه، مصر ۲۰ دانشگاه، عربستان سعودی و پاکستان و اندونزی هر کدام با ۱۷ دانشگاه، تونس و مراکش هر کدام با ۸ دانشگاه، نیجریه و الجزایر هر کدام با ۷ دانشگاه، قطر و عمارات متحده عربی هرکدام با ۴ دانشگاه، لبنان و اردن هر کدام ۳ دانشگاه، بنگلادش، قزاقستان و عراق هر کدام با ۲ دانشگاه و سایر کشورهای اوگاندا، عمان، کامرون، کویت، برونئی، سنگال و سودان هر کدام با ۱ دانشگاه در این رتبه‌بندی قرار گرفتند.

وی همچنین افزود: در میان دانشگاه‌های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی در رتبه ۸۱، مالزی در بازه ۳۰۱-۳۵۰، مصر در بازه ۴۵۰- ۴۰۱، ترکیه در بازه ۵۰۰- ۴۵۱، لبنان و پاکستان و ایران ۶۰۰- ۵۰۱ و قطر و تونس در بازه ۷۰۰- ۶۰۱ بهترین رتبه جهانی را کسب نموده‌اند. در مجموع تنها ۷ دانشگاه از میان کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر ۵۰۰ بوده‌اند. این در حالی است که طبق برنامه ۱۰ ساله علم، نوآوری و فناوری کشورهای اسلامی عضو ( OIC مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶، تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش‌های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه‌های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه‌ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین‌المللی کسب نمایند.