به گزارش برنا؛ «لب» عضو بسیار حساس بدن است که تاثیر جدی در زیبایی دارد و کوچک‌ترین صدمه و آسیب به آن کاملا نمایان و ناخوشایند است. پوست نازک لب باعث می‌شود آسیب‌پذیری نسبت عوامل مختلف مثل باد، نورخورشید، مواد آرایشی و... افزایش یابد و به‌شکل ترک‌خوردگی، خشکی، سوزش و... بروز کند. البته در بعضی موارد، تغییرات در بافت یا رنگ لب نیز می‌تواند علامت هشدار ابتلا به بیماری‌های مختلف مثل کم‌خونی و... باشد. با این مقدمه به پرسش یکی از خوانندگان «سلامت» پرداخته‌ایم: «خانمی 35 ساله هستم که پوست نسبتا خشکی دارم. لب‌هایم نیز خیلی زود ترک می‌خورد و حتی گاهی خونریزی پیدا می‌کند. مساله‌ای که بیشتر نگرانم کرده این است که به‌تازگی احساس می‌کنم کنار لبم توده بسیار ریزی وجود دارد. آیا این مساله خطرناک است و نیاز به اقدام درمانی دارد؟ لطفا راهنمایی‌ام کنید.»
حفظ رطوبت و مراقبت در برابر نورخورشید از اصول مهم سلامت لب است
آیا درست است که آسیب‌های لب دیرتر از دیگر قسمت‌های صورت بهبود می‌یابد؟
بله، لب بافت نرمی دارد و از لحاظ ظاهری، لب پایین بزرگ تر و برجسته‌تر اما لب بالا نازک‌تر است. همان طور که می‌دانید و بارها گفته‌ایم پوست از ۳ لایه روپوست، میان‌پوست و زیرپوست تشکیل شده است. در لایه روپوست گروهی از سلول‌ها پس از اینکه هسته را از دست می‌دهند، لایه نازکی به‌نام لایه شاخی را تشکیل می‌دهند که نقش دفاعی پوست را افزایش می‌دهد اما تفاوت لب با پوست دیگر قسمت‌های بدن این است که لایه شاخی ندارد و تمام سلول‌ها زنده هستند و در نتیجه قدرت محافظت کمتری دارد. لایه شاخی همچنین تاثیر خوبی در حفظ رطوبت پوست دارد و نبود این لایه در لبها موجب آسیب‌پذیری بیشتر است و صدمات دیرتر بهبود می‌یابد.
از طرفی، لب‌های انسان مانند نوک بینی، انگشتان و نواحی تناسلی جزو قسمت‌های انتهایی بدن محسوب می‌شود. منظور از انتهای بدن این است که عروق خونی در این قسمت‌ها با هم پیوند ندارند و به‌همین دلیل ترمیم آسیب در این قسمت‌ها دیرتر اتفاق می‌افتد.
کدام یک از ناراحتی‌های لب شیوع بیشتری دارد؟
مهم‌ترین بیماری شایع لبها، ترک‌خوردگی است. لبها به‌خصوص لب پایین مستعد از دست‌دادن رطوبت و آسیب‌های ناشی از باد، سرما، نور خورشید و... است. از همین‌رو، باید مراقب بود مواد شوینده مستقیم با لبها تماس پیدا نکنند زیرا خشکی تشدید می‌شود. زندگی در مناطق گرم و خشک نیز ضرورت رطوبت‌رسانی کافی به لبها را می‌طلبد که در تابستان بسیار جدی‌تر است.
گرچه خشکی هوا رایج‌ترین عامل زمینه‌ساز ترک‌خوردگی لب‌هاست، عوامل دیگری نیز در این زمینه نقش دارند. بیماری‌هایی مثل عفونت باکتریایی زردزخم و ویروس تبخال می‌توانند با ترک‌خوردگی همراه باشند. خراشیدگی به‌دلیل هر نوع صدمه نیز ممکن است در لبها اتفاق بیفتد و زمینه رشد و تکثیر میکروب‌ها را فراهم کند.
بعضی افراد گاهی از تورم لب شکایت دارند. علت این مشکل چیست؟
التهاب یا ورم لب که با نام «کِیلایتیس» نیز شناخته می‌شود، دیگر بیماری شایع در لبها و غالبا لب پایین است. این مشکل بیشتر در کودکان مضطرب یا مبتلا به اختلالات ذهنی دیده می‌شود که به علت مکیدن مستمر لب اتفاق می‌افتد. عوامل دیگری نیز در بروز التهاب لب نقش دارند. تماس خوراکی‌های ترش مانند ادویه‌ها و مرکبات با لب از جمله این موارد است که البته در افراد مختلف، واکنش یکسانی ندارد. چنین افرادی باید پس از خوردن این مواد غذایی فوری دهان و لبها را بشویند تا لب دچار التهاب نشود. خمیردندان نیز چنین تاثیری دارد و بعضی افراد به ترکیبات مختلف خمیردندان واکنش نشان می‌دهند. استفاده مستمر از رژلب به‌خصوص انواع بی‌کیفیت و غیراستاندارد نیز با خشکی، قرمزی و التهاب لب همراه است.
البته گاهی لتهاب به شکل بروز توده‌ای در لب دیده می‌شود که «کیست موکونام» دارد و بیماری نسبتا شایعی است. این کیست اغلب در لب پایین به‌وجود می‌آید و نوعی غده خوش‌خیم کوچک در لب حس می‌شود که پارگی یا انسداد غدد بزاقی عامل ایجاد آن است. جراحی برای برداشتن کیست نیاز به تخصص و تبحر پزشک دارد تا کاملا جدا شود زیرا اگر کیست به‌هر علتی پاره شود، مایع درون آن پخش شده و موجب عود دوباره خواهد شد. گاهی اوقات نیز مجاری لنفاوی بسته می‌شود و به‌دلیل جمع‌شدن مایع لنف، اِدِم اتفاق می‌افتد. در این حالت، بخشی از لب متورم می‌شود که اگر عروق بزرگ تر درگیر شوند، در سطح بیشتر لب و اطراف آن به‌وجود می‌آید.
کدام یک از بیماری‌های لب ممکن است به‌شکل مادرزادی بروز کنند؟
یکی از بیماری‌هایی که غالبا در کودکان دیده می‌شود، فیستول مادرزادی است. این بیماری نوعی نقص ژنتیک است که به‌شکل شیار در لب پایین اتفاق می‌افتد. اگر شیار کوچک باشد، نیاز به اقدام خاصی نیست اما در موارد بزرگ تر باید جراحی شود زیرا مستعد بروز عفونت و التهاب است.
شکاف کام و لب که با نام لب‌شکری نیز شناخته می‌شود، دیگر بیماری لب در کودکان است که به‌دلیل اختلال ژنتیکی طی دوران جنینی به‌وجود می‌آید و بخشی از بافت کام یا لب کامل نمی‌شود. امروزه این مشکل از طریق جراحی بهبود می‌آید و نتایج مطلوبی دارد.
اقدامات زیبایی مثل تاتو و... می‌توانند زمینه‌ساز عوارضی در لبها شوند؟
از جمله مشکلات طی سال‌های اخیر، تاتو لب است که بین خانم‌ها به‌عنوان آرایش مداوم لبها معروف است. از آنجا که تاتو ورود جسم خارجی به مخاط لب است، می‌تواند در بعضی افراد واکنش ایجاد کند و با تورم و سفتی همراه باشد.
امروزه بیش از تاتو لب، استفاده از تزریق ژل دیده می‌شود که در وضعیت طبیعی افراد واقعا توصیه نمی‌شود. ژل راهکار همیشگی نیست و حتی در موارد استاندارد و باکیفیت، بیش از ۲ سال ماندگاری ندارد. البته تزریق ژل علاوه بر درد هنگام تزریق، ممکن است در اثر صدمه به مویرگ موجب کبودی شده و حتی خونریزی و عفونت ایجاد کند. اگر فرد مهارت کافی نداشته باشد، لب حالت ناهماهنگ و غیرقرینه پیدا می‌کند یا ندول‌های کوچکی در لب به‌وجود می‌آید که نیاز به جراحی دارد.
افرادی که به‌دلیل محدودیت حرکتی و... قادر به رعایت مطلوب بهداشت دهان نیستند، ممکن است در معرض مشکلات لب قرار بگیرند؟
باقی‌ماندن رطوبت گوشه لبها در افرادی که به‌دلیل اختلال ذهنی، معلولیت، بیماری و استفاده از دندان مصنوعی قادر به رعایت بهداشت و بسته نگه‌داشتن دهان نیستند، باعث فعالیت قارچ‌های ساپروفیت (غیربیماری‌زا) می‌شود. این قارچ‌ها در شرایط مرطوب و تحت‌تاثیر آلودگی‌ها، بیماری‌زا می‌شوند. این وضعیت، «انگولرکیلایتیس» نام دارد. علاوه بر رطوبت، عوامل دیگری مانند کم‌خونی، دیابت، شیمی‌درمانی، مصرف داروهای کورتون و... که موجب تضعیف سیستم دفاعی بدن می‌شوند، زمینه بروز قارچ گوشه لب را تشدید می‌کنند.
سوزش لب می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد؟
سوزش لبها تحت‌تاثیر هوای گرم و خشک اتفاق می‌افتد. معمولا افراد برای رفع خشکی، مرتب لبها را با آب دهان مرطوب می‌کنند، در حالی که خشک‌شدن آب دهان روی لب این وضعیت را تشدید می کند و باعث ترک پوست لب می‌شود. البته گاهی خشکی لب علامت ابتلا به بیماری است. به‌عنوان مثال، پیش از ظاهر شدن دانه‌های آبدار تبخال، سوزش و گزگز روی لب احساس می‌شود. از دیگر، بیماری‌های زمینه‌ساز سوزش لب، می‌توان به لوپوس به‌خصوص لوپوس پوستی اشاره کرد. برخلاف تبخال که پس از ۳-۲ روز سوزش لب کاهش یافته و دانه‌ها ظاهر می‌شود، در مبتلایان به لوپوس پوستی، سوزش ۲ تا ۳هفته ادامه دارد. گاهی اوقات نیز حساسیت نسبت به غذاهای ادویه‌دار و مرکبات در بعضی افراد با سوزش لب همراه است.
رنگ لب ارتباطی با سلامت دارد؟
گاهی متخصصان پوست از رنگ لبها به وجود بیماری‌های دیگر مشکوک می‌شوند و فرد را به متخصصان دیگر رشته‌های پزشکی ارجاع می‌دهند. رنگ طبیعی لب، صورتی است و تغییر در رنگ آن می‌تواند نشانه ابتلا به بیماری‌های مختلف باشد. رنگ‌پریدگی لب می‌تواند نشانه کم‌خونی باشد. کبودی لبها نیز ناشی از عوامل مختلفی است امامهم‌ترین علت، ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی ناشی از اختلال در جریان خون است. ابتلا به بیماری‌های کبد و طحال نیز با قرمزی غیرطبیعی لبها همراه است. در تمام مواردی که لب دچار تغییر غیرعادی و ماندگار شود، نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر خواهد بود.
محافظت از پوست در برابر نور خورشید یکی از توصیه‌های همیشگی است. این نکته در مورد لب نیز صدق می‌کند؟
بیماری‌های بدخیم لب بسیار مهم هستند اما خوشبختانه شیوع بالایی ندارند. «لوکوپلازی» عارضه‌ای است که به‌شکل سفیدی روی لب به‌وجود می‌آید و به‌تدریج سفت می‌شود که پیش‌درآمد ابتلا به سرطان‌‌های پوست است. همان‌طور که اشعه ماورای بنفش نور‌خورشیدمهم‌ترین عامل بروز سرطان پوست است، در مورد لبها هم صدق می‌کند. البته سیگار نیز در این زمینه نقش دارد و گرما کنار نیکوتین، تاثیری تشدیدکننده خواهد داشت. اگر محافظت از لبها رعایت نشود و در مراحل اولیه بروز لوکوپلازی درمان نشود، پیشرفت کرده و به «اسکوماسل کارسینوما» تبدیل می‌شود. این سرطان از انواع بدخیم است که به سرعت از طریق عروق لنفی متاستاز(دست اندازی) می‌دهد و اندام‌های دیگر را درگیر می‌کند.
رعایت چه نکاتی در زندگی روزمره برای حفظ سلامت و زیبایی لب ضروری است؟
بهترین اقدام برای رفع خشکی لب و پیشگیری از ترک‌خورگی، استفاده از مرطوب‌کننده‌های مخصوص لب موسوم به بالم به‌خصوص پس از شستشو و استحمام است. افرادی که به‌طور منظم در معرض نور خورشید هستند نیز باید کنار استفاده از کرم ضدآفتاب پوست، برای لبها نیز از انواع مخصوص ضدآفتاب کمک بگیرند تا مانع آثار اشعه ماورای بنفش شود. امروزه بعضی مرطوب‌کننده‌ها حاوی ضدآفتاب هستند که کاربرد راحت‌تری دارند.
بهتر است خانم‌ها به استفاده از رژلب عادت نکنند و هرگز انواع بی‌کیفیت آن را به لب‌هایشان نزنند. حتی رژلب با کیفیت و استاندارد هم نباید مدت طولانی روی لب بماند و پس از تمیزکردن، لبها با مرطوب‌کننده به‌آرامی ماساژ داده شود.
هنگام خوردن غذاهای ادویه‌دار و تند نیز باید توجه شود غذا به لبها برخورد نکند، پس از صرف این خوراکی‌ها، دهان و لبها با آب شسته شده و برای پیشگیری از خشکی، لبها به مرطوب‌کننده آغشته شود.
اقدامات مختلف جراحی لب نیاز به تخصص و تشخیص درست دارد
دکتر بابک ساعدی،متخصص گوش و حلق و بینی و استاد تمام دانشگاه تهران
اعمال جراحی که برای زیبایی لب انجام می‌شود را می‌توان به چند گروه تقسیم کرد:
اولین دلیل جراحی، جوشگاه‌های مختلف روی لب‌هاست. لب ناحیه حساسی است و حتی برجستگی یا فرورفتگی جزیی در لب نیز با اختلال کارکرد همراه است که خوشبختانه چنین مشکلاتی با جراحی قابل بهبود است. البته بهتر است هنگام بروز آسیب به لب، مراقبت برای ترمیم مطلوب انجام گیرد تا از بروز جوشگاه پیشگیری شود.
علاوه بر جوشگاه، غیرقرینگی لبها نیز از عوامل دیگر برای جراحی است. غیرقرینگی لبها ممکن است مادرزادی و ناشی از اختلال عصب صورتی باشد یا به‌دلیل انواع آسیب‌های فیزیکی اتفاق بیفتد. این مشکل نیز از طریق جراحی و با اضافه یا کم‌کردن بخشی از حجم لب قابلیت ترمیم دارد.
اما شایع‌ترین دلیل جراحی روی لبها، تمایل به افزایش حجم لب و در موارد معدودتری کاهش حجم لب برای تغییر در ظاهر و زیبایی است. در رابطه با چنین اقداماتی باید گفت که امروزه فیلرها کاربرد بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده‌اند و انجام جراحی برای زیبایی لب کمتر انجام می‌شود اما بعضی افراد لب‌های بسیار کوچکی دارند و استفاده از فیلر نه‌تنها تاثیر مطلوبی ندارد، بلکه حتی می‌تواند باعث نازیبایی شود. هزینه و ضرورت تکرار فیلر طی دوره‌های۶ ماه نیز بعضی افراد را ترغیب به جراحی می‌کند.
یکی دیگر از جراحی‌های شایع روی لبها برای افرادی است که لب‌های کوچک و قسمت پشت لب بلندی دارند. برای این افراد، لیفت لب انجام می‌شود که به‌کمک بی‌حسی موضعی از زیر بینی برش داده می‌شود و با توجه به تشخیص جراح، لب بالاتر می‌آید.
تقویت بافت با فاشیا نیز نوعی دیگر از جراحی برای لب‌هاست. در این حالت، دو برش کوچک در دو طرف لب داده می‌شود و بخشی از فاشیا یا نسج چربی زیرجلدی به لب اضافه می‌شود که تاثیر ماندگار و همیشگی دارد. افزایش مخاط از داخل دهان یا ناحیه ورمیلیون لب (خط قرمز حاشیه لب) نیز از دیگر جراحی‌ها در مورد لب است که البته شیوع کمتری دارد.
آتروفی یا کوچک‌شدن لبها به‌دلیل افزایش سن در بعضی افراد اتفاق می‌افتد که تزریق چربی کمک‌کننده است اما باید در نظر داشت تزریق چربی در قسمت‌هایی مانند لب که حرکت دارد، در بیشتر مواقع جذب می‌شود و تنها 20درصد باقی می‌ماند. از همین‌رو، چنین اقدامی چندان توصیه نمی‌شود.
اعمال جراحی دیگر در مورد لبها، تحت‌تاثیر حالت خنده فرد است. اگر فردی هنگام خندیدن، لب‌هایش به سمت پایین حرکت نمی‌کند، لثه‌هایش دیده می‌شود یا بینی‌اش پایین می‌افتد، احیانا می‌تواند ناشی از ضعف عضله‌ای در این ناحیه باشد که جراحی برای بهبود عملکرد آن کمک‌کننده خواهد بود.
هرچند تمام این اعمال جراحی در موارد مختلف کاربرد دارد اما توجه به وضعیت بیمار حتما باید جدی گرفته شود. بسیاری اوقات، جوشگاه یا تغییر حالت جزیی می‌تواند وضعیت را بدتر کند. نکته مهم دیگر اینکه لبها محل بروز تبخال هستند و پیش از انجام هریک از این اقدامات جراحی باید پزشک را مطلع کرد.
پیرسینگ اقدام زیبایی با عوارض جدی و ماندگار است
پیرسینگ به‌معنای پانچ‌کردن یا برش قسمتی از پوست و قراردادن اجسام تزئینی مختلف مثل سنگ‌های زینتی و... در آن محل است که معمولا در قسمت‌هایی مانند گوش، لب، بینی و ناف انجام می‌شود. این کار از نظر پزشکی به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و با عوارض مختلفی همراه است.
مهم‌ترین عارضه پیرسینگ، بروز عفونت‌هاست که براساس برخی آمار، تا 30درصد احتمال عفونت وجود دارد. عفونت‌های استرپتوکوکی و استافیلوکوکی معمولا در شمار زیادی از موارد دیده می‌شود که این عفونت‌ها می‌تواند باعث تشدید زخم در محل پیرسینگ و بدشکلی آن نیز باشد.
حساسیت یا واکنش به اجسام تزئینی به‌خصوص نیکل یکی از عوارض نسبتا شایع پیرسینگ است. البته این حساسیت ممکن است ماندگار شود و مصرف موادغذایی یا داروهای حاوی نیکل بعدا در سایر قسمت‌های بدن نیز با بروز واکنش همراه باشد. انتقال بیماری‌های قابل‌سرایت از راه خون مانند ویروس‌های هپاتیت، هرپس (تبخال) و... در صورت عدم رعایت بهداشت کافی نیز امکان‌پذیر است.
گاهی نیز ایجاد کلوئید یا جوشگاه هایپرتروفیک در محل پیرسینگ دیده می‌شود که در مورد سوراخ‌کردن گوش شایع‌تر است. کلوئید یا جوشگاه هایپرتروفیک در واقع ایجاد گوشت‌های اضافه در محل برش پوست است که درمان خیلی مشکلی دارد و با هر نوع اقدام درمانی، بازهم بدشکلی در محل به‌وجود می‌آید.
نکته آخر در مورد پیرسینگ اینکه ممکن است پس از مدتی سلیقه فرد در مورد محل یا نوع جسم تزئینی تغییر کند اما شیار یا تونل که در پوست ایجاد شده، ماندگار است و به هیچ‌وجه قابل بهبود نیست که به‌عنوان یک عارضه ماندگار باقی خواهد ماند و با هیچ روشی نمی‌توان به‌طور کامل آن را برطرف کرد.