به گزارش برنا؛ واژه کولبر آنقدر غریبه است که به گوش اکثر ماها نرسیده بود تا جایی که انگار این واژه چند روزیست وارد زبان ما شده، درست از روزی که کولبرها زیر بهمن ماندند و در سرمای استخوان سوز کوه‌های سردشت جان باختند اما واقعا این شغل چیست؟ این سوالی است که این روزها در پی لب گزیدن‌های گاه و بی گاه مردم پس از اعلام خبر دردناک مرگ کولبرها مطرح می‌شود و هر کس بر اساس دانسته‌های پراکنده اش جوابی می‌دهد اما واقعیت این است که کولبران به کارگران مرزی گفته می شوند که برای کسب درآمد زندگی خود مجبور به حمل اجناس می‌شوند. آنان چای، پارچه، تلویزیون، کریستال، مواد خوراکی و… را بر شانه‌های نحیف و تکیده خود می گذارند تا بدون گمرک از کوه بالا بروند و وارد کشور کنند. سخن ما نه از بزرگ قاچاقچیان است و نه از باندهای کوچک و بزرگ و هزار حرف بی ربط و با ربط دیگر. کالا متعلق به افرادی است که با چند دقیقه و چند کلام جنس جابه جا می کنند و از نوای پیامک موجودی حسابشان تبسم می‌زنند اما آن کولبر 40 ساله که شبیه 60 ساله‌هاست نه از سر رضایت بلکه برای روشن ماندن اجاق خانه اش مجبور می‌شود بارهای چندین کیلویی را روی شانه‌های خود بگذارد تا مبادا اجاق خانه‌اش سرد شود به هرحال همین اندک دستمزد از هیچ بهتر است. شاید برخی تصور کنند فقط مردان هستند که با بازوان قوی خود بارهای چندین کیلویی را روی شانه می‌گذارند و جابجا می‌کنند اما تعداد زنان، کودکان و جوانانی که کولبری می کنند کم نیست هرچند آمار رسمی از آنها نیز وجود ندارد اما در تمام نوار مرزی آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه پراکنده و بیشتر هم اهل روستاهای مرزی هستند.
قصه این زنان قصه تلخ‌تر مردان ساکنان سرزمین‌های غربی ایران است که به دلیل فراهم نبودن اشتغال، کوهستان شده محل کارشان و درآمد به دوش کشیدن بار سنگین و عبور از مسیر صعب‌العبور، نان بخور و نمیر سفره‌هایشان. شغل سخت و طاقت‌فرسای کولبری این روزها در خطه غربی کشورمان دیگر شغل مردانه نیست و به کاری برای زنان هم تبدیل شده است. سال‌هاست که در شمال کشورمان زنان در شالیزارها کار می‌کنند و کسی رنج‌شان را نمی‌بیند که با ورود به میانسانی با انواع دردهای مفصلی و آرتروز، روزگار می‌گذرانند، همان‌هایی که راه رفتن بدون عصا برایشان سخت شده است. چند سالی هم هست که در مناطق غربی دیگر دامداری و کشاورزی کفاف زندگی را نمی‌دهد و رنگ لباس زنان این منطقه عوض شده تا با ظاهری مردانه، مشکلات بیکاری را در عبور از کوه و راه‌های صعب‌العبورش کم کنند. در سردشت، پیرانشهر، مریوان، ثلاث باباجانی، جوانرود، سقز و ... می‌توان صف‌های زنان را دید که خود نان آورند و غیرت زنانه‌شان آنها را به کوهستان می‌کشاند تا کولبری کنند.
غصه پُر درد «حفصه» و سیاه روزی‌اش
می‌گوید دست‌کم 30 زن را می‌شناسد که همچون خودش کولبری می‌کنند، گاهی هم بیشتر. مرد‌ها تا ۴۰ کیلو بار را هم برمی‌دارند اما زن‌ها آخرِ آخرش ۳۰ کیلو چون تا زانو که در برف فرو بروی، بیرون آمدن با این حجم بار بر پشت سخت می‌شود. حفصه می‌گوید شوهرش چندین سال پیش پایش روی مین رفته و خانه نشین شده است به همین دلیل مجبور است خود معاش خانواده‌اش را تامین کند. نه سواد درست و حسابی دارد نه حرفه ای بلد است، کولبری تنها راه باقی مانده برای اوست تا چراغ خانه‌اش گرم بماند و بتواند خرج 5 فرزند خود را دربیاورد.
حفصه در گفتگو با خبرنگار برنا داستان کولبری خود را اینگونه روایت کرد و گفت: 3 دختر و 2 پسر دارم و در مریوان زندگی می‌کنم. شوهرم با کولبری خرج خانه را درمی آورد تا اینکه یک روز پایش روی مین رفت و زندگی ما همان جا متوقف شد و برای همیشه خانه نشین شد و خرج بسیار زیادی برای درمانش روی دستمان گذاشت هرچند که دیگر مدتهاست بیچاره خرجی هم ندارد و با همان پای نصفه نیمه در خانه نشسته است.
او ادامه داد: فرزندانم کم سن و سال هستند به همین خاطر باید خودم خرج خانه را می‌آوردم و از آنجایی که نه سواد درست و حسابی دارم و نه کاری بلدم، شغل همسرم همان کولبری را در پیش گرفتم و روزانه 30 تا 40 کیلو بار روی دوشم می‌گذارم و از مرز نفت می‌آورم و به مغازه‌های اطراف می‌فروشم، هرچند پولش در جیب دیگران می‌رود اما همین مبلغ یعنی 200 هزار تومان از هر کولبری هم بد نیست و گره‌ای از مشکلاتم باز می‌کند.
حفصه می‌گوید: به همراه زنان دیگر کل تابستان کولبری می‌کنیم تا برای زمستان خرجی داشته باشیم چون معمولا زمستان به زنان بار نمی‌دهند اگر اصرار هم کنی فایده ندارد، می‌گویند وقتی که کول برمی‌داری معلوم نیست زنده به پایین کوه برسی یا نه، اگر مادر خانواده هم بمیرد تکلیف بچه‌ها چه می‌شود؟!
حفصه از درد و آسیب‌های جسمانی که پس از چندین سال، کولبری برای او سوغات داشته گفت: چندین سال است که به کولبری می‌روم و با وجود اینکه 40 سال بیشتر ندارم اما دیگر پا و کمری برایم نمانده، مفاصل زانوهایم ساییدگی شدید پیدا کردند و دیگر به فرمان من نیستند، مخصوصا در شب‌هایی که سرد است و سوزش هوا تا اعماق جانم فرو می‌رود اما چاره چیست؟ مجبورم به خاطر فرزندانم این کار را انجام دهم.
او که نای زیادی برای صحبت کردن نداشت صبحت‌هایش را اینگونه به پایان رساند: کولبری تهش سیاه‌روزیه. بدبختیه.
زنان از سر ناچاری و بی پولی کولبری می‌کنند/کولبری برای زنان پسندیده نیست/بازارچه‌های مرزی دوباره تشکیل شوند
انتشار فیلم کولبری زنان در چند روز گذشته سر و صدای زیادی در فضای مجازی به پا کرد و احساسات عمومی را خدشه دارد کرد. بهزاد رحیمی، نماینده مردم سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار برنا کولبری زنان را شایسته آنان ندانست و از این موضوع ابزار تاسف فراوان کرد.
بهزاد رحیمی، نماینده مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به کولبری زنان گفت: متاسفانه هیچ آمار رسمی از تعداد کولبران مرد یا زن در دسترس نیست اما همه می‌دانیم وجود دارد و همین جای نگرانی فراوان دارد چون کولبری اوج استیصال و ناچاری یک انسان را می‌رساند.
او افزود: زنان عضوی از جامعه هستند و برخی از آنان سرپرستی یک خانواده را برعهده دارند اما چون در معیشت خود دچار مشکل می‌شوند ناچار هستند به سمت کولبری بروند در حالی بنده شخصا کولبری را شایسته زنان نمی‌دانم و از این موضوع ابزار تاسف می‌کنم.
رحیمی با اشاره به مشکلات روحی و جسمی که برای زنان کولبر به وجود می‌آید، تصریح کرد: از آنجایی که بارها سنگین هستند و زنان برای حمل آنان باید از راه‌های صعب العبور بگذرند سلامت جسمی آنها به خطر می‌افتد، علاوه بر آن مشکلات روحی فراوانی برای آنها ایجاد می‌شود که همین مشکلات جسمی را چندین برابر می‌کند.
نماینده مردم سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی گفت: مطمئن باشید این زنان از سر ناچاری به سمت کولبری رفتند و اصلا هیچ صحبت‌هایی مبنی بر کسب پول‌های کلان و... در میان نیست و کسی که کولبر می‌شود حتما از بی پولی و ناچاری است.
او درمورد اشتغال زایی برای زنان کولبر گفت: متاسفانه مجلس شورای اسلامی تاکنون به این مسئله ورود پیدا نکرده است اما قانونی درمورد واردات کالا با کارت مرزنشینی داریم که می‌تواند بخشی از معیشت خانوار را جبران کند همچنین صادرات سوخت را داریم که درآمد آن باید به حساب مرزنشینان واریز شود که متاسفانه به موقع انجام نمی‌شود و باید سریع‌تر صورت گیرد.
رحیمی ضمن درخواست راه اندازی بازارچه‌های مرزی تصریح کرد: بازارچه‌های مرزی بسیار خوب بود و باعث شده بود هم نظارت بر آنها باشد هم اینکه حق و حقوق دولت پرداخت شود هم اینکه کوله بری کاهش پیدا کند اما متاسفانه دیگر هیچ بازارچه فعالی نداریم و درخواست ما این است که وزارت کشور با همکاری نهادهای مربوطه از جمله ستاد مبارزه با قاچاق ارز و کالا هماهنگی‌هایی را انجام دهد تا بازارچه‌ها راه بیفتند.
زنان توانایی انجام کار کولبری را ندارند و شانه‌های ظریف مادرانه آنان اجازه حمل بار 40 کیلویی یا بیشتر را نمی‌دهد، آنها مادر هستند و باید باشند تا بچه‌هایشان را سر و سامان دهند نه اینکه روزها و شب ها در کوهستان های صعب العبور با بارهای 40 کیلویی پیاده بروند، از بالا به پایین پرت شوند و هزار مشکل دیگر بنابراین حل معضل و مشکل آنان بیش از مردان در اولویت است و باید توجه ویژه به حذف کولبری زنان کرد.
زنان کولبر صاحب شغل می‌شوند/49 طرح اشتغال‌زایی راه‌اندازی شده است/ ایجاد 11 هزار شغل برای کولبران تا پایان سال
امیرحسین مدنی، مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام در گفتگو با خبرنگار برنا از افزایش مشغول بودن زنان مرزی به کولبری خبر داد و گفت: هر چند آمار دقیق و قطعی از تعداد کولبران در ایران موجود نیست اما آمارهای غیررسمی از فعالیت 80 تا 170 هزار کولبر در مرزهای غربی کشور حکایت دارد همچنین اگر کولبری در سال‌های نه چندان دور تنها مختص مردان بود اما شواهد نشان می‌دهد که امروزه زنان زیادی به ناچار رزق و روزی خود را از این راه تحصیل می‌کنند و پا به پای مردان، ساعت‌ها پیاده‌روی طاقت‌فرسا همراه با مخاطرات فراوان را در ارتفاعات صعب‌العبور به جان می‌خرند، زنانی که اغلب به شکل ناشناس و با چهره‌های پوشیده، گرفتار معضل کولبری هستند.
او افزود: با وجودی که در سال‌های اخیر از رفع معضل کولبری و ساماندهی کولبران زیاد سخن به میان آمده و وعده و وعید و طرح‌های مختلف ارائه شده، اما در عمل، اتفاق خاصی نیفتاده و راه‌کاری اصولی اندیشیده و عملیاتی نشده است در این میان، بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام که توانمندی و ایجاد فرصت‌های شغلی در مناطق محروم و کم برخوردار کشور را در دستور کار خود قرار داده است، امسال ورودی جدی داشته به حوزه اشتغال‌زایی کولبران سه استان مرزی کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی و قرار است تا پایان سال 99، 11 هزار شغل را برای این کولبران به بهره‌برداری برساند.
مدیرعامل بنیاد برکت تصریح کرد: این بنیاد همچنین درصدد شناسایی زنان کولبر نیز برآمده و تا به امروز تعدادی طرح اشتغال‌زایی خرد و خانگی را برای این زنان راه‌اندازی کرده است.
مدنی در ادامه توضیح داد و افزود: طی ماه‌های گذشته 110 زن کولبر در روستاهای 7 شهرستان سروآباد، بانه و کامیاران در استان کردستان و پاوه، ثلاث باباجانی، جوانرود و روانسر استان کرمانشاه شناسایی شده‌اند و تحت پوشش فعالیت‌های اشتغال‌زایی بنیاد برکت قرار گرفته‌اند.
او خاطر نشان کرد: 110 طرح اشتغال‌زایی اجتماع‌محور برای این زنان ایجاد 330 فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم را به دنبال خواهد داشت.
مدیرعامل بنیاد برکت با اشاره به سرمایه‌گذاری 99 میلیارد ریالی برای ایجاد این تعداد شغل گفت: تا به امروز 49 طرح اشتغال‌زایی راه‌اندازی شده‌اند و 54 طرح دیگر در شرف راه‌اندازی هستند و 7 طرح نیز در مرحله تکمیل فرآیند ثبت‌نام و معرفی به بانک عامل برای دریافت تسهیلات هستند.
مدنی با تاکید بر اینکه تمام 110 طرح اشتغال‌زایی تا پایان سال به بهره‌برداری کامل خواهند رسید تصریح می‌کند: 12 نفر از زنانی را که تا به امروز طرح‌های اشتغالزایی‌شان راه‌اندازی شده است، زنان سرپرست خانوار تشکیل می‌دهند.
او ادامه داد: بیشترین مشاغل زنان کولبر در رسته‌های شغلی پرورش دام سبک و سنگین، گردشگری، صنایع دستی و مشاغل خدماتی هستند.
مدیرعامل بنیاد برکت بیان کرد: بسیاری از این زنان تمایل به اشتغال‌زایی مستقل ندارند و از طریق همسران‌شان تقاضای دریافت تسهیلات را داشته‌اند همچنین برخی از آنان در کارگاه‌هایی که دیگر کارآفرینان برکت راه‌اندازی کرده‌اند مشغول به فعالیت هستند.
مدنی از هدف‌گذاری ایجاد 5 هزار طرح اشتغال‌زایی جدید برای کولبران در سال آینده خبر داد و افزود: اولویت این طرح‌ها در سه استان مرزی کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی با زنان کولبر خواهد بود.
او با اشاره به فعالیت 33 مجری و تسهیل‌گر بنیاد برکت با هدف اشتغال‌زایی برای کولبران گفت: این مجریان و تسهیل‌گران، کولبران را در روستاها و مبادی ورودی استان‌های کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی شناسایی و پس از اهلیت‌سنجی، آموزش و تکمیل فرآیند ثبت نام، برای دریافت تسهیلات به بانک عامل معرفی می‌کنند.
تشکیل ۱۵ بازارچه مرزی در 4 استان مرزنشین/ اختصاص 20 درصد از فروش سوخت به مرزنشینان و کولبران/ معافیت‌های گمرکی برای کولبران ایجاد می‌شود
حسین ذوالفقاری، معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور در گفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به تعداد مرزهای اضافه شده در کشور گفت: در هفت سال گذشته ۱۳ مرز رسمی شامل مرزهای زمینی، هوایی و مرز ریلی به تصویب رسیده و به مرزهای رسمی کشور اضافه شده است.
او از آغاز ساماندهی کولبران خبر داد و افزود: لایحه توسعه معیشت مرزنشینان، ساماندهی سوخت مرزی و بازارچه مرزی تهیه شده است و در حال حاضر با تصویب دولت ۱۵ بازارچه مرزی در ۴ استان مرزنشین تشکیل شده تا ساماندهی کولبران به صورت رسمی و در چارچوب قانون آغاز شود.
ذوالفقاری تصریح کرد: آنچه برای کولبران و مرزنشینان در نظر گرفته شده این است که بتوانند از معافیت‌های گمرکی استفاده کنند یعنی جهت خرید کالاهای تحریمی برای این افراد معافیت گمرکی اعمال شود، هدف از ایجاد چنین معافیتی این است افراد از مجاری غیرقانونی تردد نکنند و مشکلات بیشتری به وجود نیاید.
او در پاسخ به انتقادات که می‌گویند کولبران سرمایه ندارند در بازارچه‌های مرزی مشغول کار شوند، گفت: اگر معافیت‌های گمرکی اعمال شود و اجازه ورود قانونی کالا صادر شود، کولبران و مرزنشینان با شخص تاجر مسائل دیگر را حل می‌کنند، مهم معافیت گمرکی برای مرزنشینان بود که خوشبختانه به سرانجام رسیده است.
معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور در پایان تاکید کرد: یکی دیگر از اقدامات حمایتی ما از مرزنشینان و کولبران این است که قرار است از محل 20 درصد فروش سوخت به آنها کمک کنیم.
چشمِ انتظارِ ناچارترین‌های سرزمین مان به مسئولان
این که بسیاری از کولبران از سر ناچاری شانه‌های خود را زیر بار سنگین کالا ستون می‌کنند، شکی نیست اینکه هیچ نهاد دولتی یا غیردولتی هم وجود ندارد که از کولبرها بویژه در مواقعی که آسیب می بینند حمایت کند هم شکی نیست اما برخوردهای تند و نداشتن هر گونه حامی و پشتوانه، امید را در دل این مردمان کمرنگ کرده است و هرساله تعدادی از کارگران کولبر جان خود را در مرزها از دست می‌دهند. مردمان مهربان این دیار چه مرد، چه زن و چه کودک هنوز از پس این همه سال نگاهشان دوخته به دست مسئولان است تا باری را از شانه های بی رمقشان بردارند؛ نه صرفا از راه برخورد قانونی، بلکه با تدبیر و سیاست.
//انتهای پیام:۷