ویروس کرونا سوژه کدام فیلم‌های سینمایی می‌شود؟

به گزارش خبرنگار برنا، پیش‌تر موضوع اپیدمی‌های عالم‌گیر همواره مورد توجه فیلمسازان و سینماگران مختلف بوده و فیلم‌های بسیاری با این موضوع که بیشتر رویکردی به گیشه با نگاهی به پایان دنیا داشته‌اند ساخته شده اما فیلم‌های بسیاری نیز می‌توان نام برد که با موضوع اپیدمی‌های مختلف ساخته شده و امروز حتی می‌توان از آن‌ها به عنوان آثاری درخشان در سینما یاد کرد.

قطعاً سینمای ایران نیز می‌تواند با توجه به تجربه مبارزه با ویروس کرونا در کشور موضوعات بسیاری را برای پرداخت داشته باشد و می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده چند فیلم با موضوع شیوع ویروس کرونا در سینمای ما نیز ساخته شود که البته زمزمه‌هایی هم درباره شروع پروژه‌هایی با این موضوع به گوش می‌رسد.

به همین بهانه ساخت فیلمی با موضوع ویروس کرونا را در گزارشی با چند سینماگر مطرح و بررسی کردیم که در ادامه می‌خوانید:

عامریان: با فیلم کرونا نمی‌توان نگاهی به گیشه داشت/ قصد ما در وهله اول به تصویر کشیدن زحمات کادر پزشکی است

ابراهیم عامریان، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا ایده‌ها و طرح‌هایی برای ساخت فیلمی با موضوع کرونا به ذهنمان رسید و به نتایجی با چند نویسنده رسیدیم که طرح کوچکی به دست آمد اما این طرح هر روز با اتفاقاتی که شاهدش هستیم تغییر می‌کند.

عامریان خاطرنشان کرد: پیش از اینکه وضعیت به وخامت امروز برسد قصد ما بر این بود که اردیبهشت ماه ساخت فیلم را آغاز کنیم و فکر نمی‌کردیم که وضعیت به شکلی که امروز می‌بینیم ادامه داشته باشد. به همین دلیل فکر نمی‌کنم تا مدت‌ها وزارت ارشاد مجوزی برای ساخت فیلم صادر کند و یا بازیگران و عوامل پشت صحنه بتوانند ریسک حضور در پروژه‌های سینمایی را بپذیرند.

او افزود: رویکردهای بسیاری می‌توان به شیوع ویروس کرونا داشت و می‌توان از مناظر مختلفی به این موضوع نگاه کرد؛ ما نگاهی که در این فیلم دنبال می‌کنیم یک نگاه کلی است به تمام وقایعی که در زمان شیوع این ویروس در کشور شاهد بودیم. هدف اصلی ما از ابتدا نشان دادن تلاش‌های کادر پزشکی و اتفاقاتی است که برای آن‌ها رخ می‌دهد. بسیاری از پزشکان با هدف درمان و خدمت در بیمارستان‌ها حاضر می‌شوند اما دیدیم که متأسفانه بسیاری از این عزیزان با بیماری کرونا مبتلا شده و متأسفانه برخی از آنها جانشان را از دست دادند. ما در همان روزهای ابتدایی قصد داشتیم زحمات کادر پزشکی را به تصویر بکشیم اما امروز می‌بینیم که گستردگی این موضوع در جامعه ما بسیار بیشتر از آن چیزی است که ابتدا قابل پیش‌بینی بود.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «تگزاس» در ادامه اظهاراتش گفت: برای ساخت این فیلم نگاه چندانی به گیشه نمی‌توان داشت، ما نیز این فیلم را برای گیشه و فروش بالا نمی‌سازیم و به هیچ‌عنوان به گیشه فکر نمی‌کنیم. فیلمی که قرار است درباره شیوع ویروس کرونا در ایران بسازیم یک فیلم اجتماعی خواهد بود. هنوز نمی‌توان درباره کارگردان این فیلم سینمایی صحبت کرد، در حال حاضر چند فیلمنامه‌نویس مشغول با توجه به اتفاقاتی که در این روزها رخ می‌دهد با سرعت پایین و دقت بالا مشغول نگارش فیلمنامه هستند که امیدوارم اثری قابل قبول و جذاب باشد که مسائل مهمی که در این روزها مطرح است را در آن به تصویر بکشیم.

میهن‌دوست: در شرایط حاضر کسانی که وعده ساخت فیلم درباره کرونا می‌دهند، اذهان را منحرف می‌کنند/ به کرونا هم می‌شود نگاه هالیوودی داشت هم هنری

اسماعیل میهن‌دوست، منتقد و کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: ساخت فیلم سینمایی با موضوع شیوع ویروس کرونا می‌تواند پس از رفع مشکلات معیشتی ناشی از شیوع این بیماری نزد اقشار آسیب پذیر جامعه در کل و اهالی سینما در جزء  مطرح شود. به نظر من در شرایط فعلی مطرح کردن این موضوع  یک نوع فرافکنی و انحراف اذهان از بحران اصلی از یکسو  و فرار از احساس مسئولیت هنرمند متعهد در برابر مخاطبان و شهروندان از سوی دیگر است.

میهن‌دوست تصریح کرد: ساخت فیلم درباره کرونا مربوط به دوران پساکرونا می‌شود و وقتی که در جامعه شرایط تولید فیلم سینمایی فراهم است. در شرایطی که تمام پروژه‌های سینمایی بخاطر پرهیز از شیوع کرونا و به خطر افتادن جان عوامل تعطیل شده و معضل اصلی تأمین معاش دست اندرکاران سینما و بویژه اقشار آسیب پذیر صنعت سینماست بحث در مورد ساخت فیلم سینمایی با موضوع کرونا یک بحث انحرافی است زمانی می‌توان به تولید فیلمی درباره کرونا حتی در حد حرف و نظر گفتگو کرد که این مسئله ابتدایی و اولیه حل و فصل شده باشد؛ به گمان من کسانی که امروز بجای توجه به خود بحران وعده ساخت فیلم درباره بیماری کرونا می‌دهند اذهان عمومی را منحرف می‌کنند. طرح این موضوع مشمول  هنرمندانی می‌شود که رابطه‌شان با مردم و جامعه دچار گسست است و همانطور که در اتفاقات مختلف جامعه  تمایل و توجه به خواسته ها و معضلات  مردم را نداشتند امروز نیز آنقدر از مسئله اصلی جامعه دور هستند که فقط به فکر ساخت فیلم هستند. البته برای اغلب این دسته از فیلمسازان همیشه شرایط و تامین سرمایه فیلمسازی فراهم بوده و براحتی از مراکز قدرت (چه منابع داخلی دولتی و چه باندهای خارجی) تامین می شد. لذا الان گویا برای عقب نماندن از غافله رقبا هول می زنند.

کارگردان فیلم سینمایی «ترومای سرخ» در ادامه گفت: در سطح نظری سینما ضرورت جامعه مدرن برای پر کردن اوقات فراغت عامه در جامعه است. یعنی وقتی معاش و نیازهای اولیه اقشار عامه تامین شد امکان فراغت پیدا می کند که چه در سینما و یا خانه فیلم ببیند. الان که نفس حیات قشر وسیعی از آحاد جامعه در خطر است آیا خنده دار نیست صحبت از پرکردن اوقات فراغت در یک‌سال آتی بکنیم؟ مگر اینکه باورمان این باشد ما برای دل خودمان و یا قشر خاصی که مطمئن هستیم در هر شرایطی خطری آنها را تهدید نمی کند و از همه امکانات معیشتی و بهداشتی بهره‌مند هستند و قطعا فیلم ما را تماشا خواهند کرد  فیلم بسازیم. این خلط مبحث و دمیدن شیپور از سر گشاد آن است که بگوئیم هنرمند و سینماگر نباید کاری با این مسائل داشته باشد؛  سینما چون مخاطب خود را در هر شرایطی دارد، فیلمساز فقط باید دنبال سوژه‌ای ملموس مرتبط با جامعه باشد،  سوژه را از جامعه بگیرد، پالایش ‌کند، بنویسد و به جامعه در قالب یک اثر سینمایی ارائه کند لذا وظیفه فیلمساز  الان در این شرایط فقط باید همین باشد و بس!!! امروزه که جامعه به شدت و حدت درگیر بحران شیوع ویروس کروناست و میزان آمار مرگ و میر روزانه رو به بالاست و هنوز به مرحله پیک بیماری هم نرسیده‌ایم چطور می‌توان نشست و فرصت‌طلبانه درباره تامین مقدمات و بودجه این سوژه اندیشید و فیلمنامه نوشت؟ یاد فیلم کوتاهی می‌افتم که عکاسی در صحنه نسل کشی یکی از جنگ‌ها و در شرایطی که امکان نجات جان یک دختربچه را داشت ترجیح داد عکس کشته شدن دخترک را بگیرد و به یک جشنواره ارسال کند و جایزه عکس هنری جشنواره را بگیرد! 

این کارگردان در ادامه اظهاراتش تصریح کرد: پس از سپری شدن دوران کرونا قطعاً انواع و اقسام سوژه‌های سینمایی در سراسر دنیا تولید شده و در ایران نیز احتمالاً مطرح و تولید می‌شوند. سوژه‌هایی که می‌توانند شکل و شمایل آثار هالیوودی داشته باشند یا با رویکرد هنری و واقعگرایانه ساخته شوند ولی لازم است در ابتدا مرحله خیلی خطیر  این فاجعه را پشت سر بگذاریم  و درباره آن به تحلیل درستی برسیم و بنویسیم و فیلم بسازیم. مگر اینکه خدای نکرده دوران پسا کرونایی در آینده نزدیک غیر قابل دسترس باشد و بحران حالت مزمن و فرسایشی در جامعه جهانی پیدا کند که در آن‌صورت خیلی مسائل تحت‌الشعاع آن قرار می‌گیرد و به تبع آن شکل و شمایل تولید فیلم و حتی نحوه نمایش و تماشای آن به کل متفاوت از قالب‌های کلیشه‌ای پیش از دوران کرونایی خواهد بود.

میهن‌دوست در خاتمه اظهار داشت: به گمان من در شرایط فعلی اولویت اول برای سینماگران هنرمند که از تریبون و اثر گذاری برخوردارند طرح مطالبات اقشار آسیب پذیر فاقد درآمد جامعه برای ایام قرنطینه خانگی مخصوصا برای صنوف آسیب پذیر سینما  و پیگیری آن از  ارگان‌هایی چون خانه سینما،  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کار و در کل دولت است. پس از گذر از پیک بیماری و تامین نسبی حیات و ممات عامه می‌توان در اندیشه نوشتن و فیلم ساختن  بود.

خرازی‌ها: مجیدی بدترین گزینه برای ساخت فیلم درباره کروناست

شهرام خرازی‌ها، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: تولید فیلم درباره فاجعه کرونا نیاز به بیگ‌ پروداکشن ندارد، ما می‌توانیم بدون ریخت و پاش فیلم‌هایی با موضوع کرونا بسازیم. اتفاق کرونا دارای ابعاد گسترده‌ای است که به هر ژانری راه می‌دهد و ما می‌توانیم فیلم‌هایی پرهزینه و کم‌هزینه بسیاری با این موضوع داشته باشیم.

خرازی‌ها خاطرنشان کرد: سوژه کرونا خاصیتی دارد که به لحاظ قابلیت‌های دراماتیک این امکان را به نویسنده می‌دهد که از جنبه‌های مختلف به موضوع نگاه کنند. کرونا و اتفاقات پیرامون آن می‌تواند سوژه فیلم، سریال، نمایش تئاتر و... باشد و این موضوع به قدری دارای گستردگی است که می‌توانیم با آثار متعددی روبرو باشیم که هیچ یک تکراری نیست.

او افزود: معمولاً وقتی به کرونا به عنوان یک سوژه برای ساخت یک فیلم سینمایی فکر می‌کنیم ساخت اثری با هزینه بالا و اصطلاحا بیگ پروداکشن تداعی می‌شود. طبیعی است که هرچقدر امکانات برای ساخت فیلم بیشتر فراهم باشد به مرغ خیال در سپهر سینما اجازه بیشتری برای پرواز می‌دهیم اما برای رسیدن به یک اثر قابل قبول و دیدنی حتماً نیاز به هزینه زیاد و جالب توجه نداریم. با وجود اینکه احتمال از بین رفتن معضل کرونا در کشور بسیار اندک است، من فکر می‌کنم اگر بحران کرونا به زودی تمام شود ما در جشنواره فیلم فجر پیش رو شاهد حضور چند فیلم با موضوع کرونا خواهیم بود.

این منتقد در ادامه گفت: به زودی با فیلم‌های بسیاری با موضوع کرونا مواجه خواهیم شد. سوژه کرونا در سینما جذابیت‌های دراماتیک بسیاری دارد و باید در نظر داشته باشیم که برای ساخت فیلم در این زمینه از سینمای غرب کپی‌برداری نکنیم و فرهنگ بومی ما در مواجهه با این ویروس در نظر گرفته شود. همه می‌دانیم که اصول علمی در جهان یکسان است و راهکارش مقابله ویروس در همه جای دنیا در خانه ماندن است اما نحوه برخورد و کنار آمدن با این ویروس بسیاری متفاوت است و در ساخت یک اثر سینمایی باید این مسائل مدنظر قرار بگیرد.

خرازی‌ها اظهار داشت: موضوع کرونا به سیاست آمیخته شده، هر چند که مسائل سلامت در ذات خود هیچ ارتباطی با سیاست ندارد باید بپذیریم که در دهه‌های اخیر همه چیز تحت‌الشعاع سیاست قرار گرفته و سلامت نیز جزوی از آن است. کرونا کاملاً به سیاست آغشته شده و نمی‌توان آن را یک موضوع صرفاً بهداشتی و سلامت دانست. از ماسک دزدی بین‌المللی گرفته تا کمبود تخت و امکانات در برخی کشورها و سخنرانی رئسای جمهور هر کدام بازتابی در دنیا داشته که در کنار این فاجعه قرار می‌گیرند. قطعاً فیلم‌هایی که درباره کرونا ساخته می‌شوند متأثر از سیاست خواهند بود.

او در پایان تصریح کرد: قبل از ورود بیماری به داخل کشور مجید مجیدی گفت می‌خواهد برای همدردی با بیماران کرونایی در چین فیلمی با این موضوع بسازد. او شاید به این ترتیب می‌خواست ایده ساخت فیلم با سوژه کرونا را با زیرکی به نام خود ثبت کند اما این سوژه به همه تعلق دارد و این تیزهوشی مجیدی نمی‌تواند سوژه کرونا را به نام او ثبت کند. اگر مجید مجیدی خیلی فیلمساز خوب و انسان‌دوستی است به مردم خودمان نیز می‌تواند پیام بدهد و نمی‌دانم چرا در قبال این قضیه در کشور ما سکوت کرده است. مجیدی زمانی یک فیلمساز موفق و خوب با پتانسیل بالای فیلمسازی بود که امروز تمام پتانسیل فیلمسازی‌اش از بین رفته و اصلاً گزینه مناسبی برای ساخت یک فیلم درباره فاجعه کرونا نیست و ممکن است مثل ایده‌های اخیرش، ایده کرونا را نیز نابود کند.

ملاقلی‌پور: نباید از سینمای ما انتظار فیلمی جدی درباره کرونا داشت/ کرونا در سینمای ما بیشتر بازیچه خواهد بود

علی ملاقلی‌پور، کارگردان سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: اتفاقات تاریخی مهم که در جامعه رخ می‌دهند معمولاً می‌توانند سوژه‌هایی برای خلق آثار هنری از جمله سینمایی داشته باشند. در سینمای ما نیز چند نمونه معدود شاید بتوان درباره اینگونه آثار نام برد که فیلم سینمایی «چهارراه استانبول» یکی از آنهاست.

ملاقلی‌پور خاطرنشان کرد: ساخت یک فیلم پس از واقعه کرونا برای نسل بعد می‌تواند بسیار مفید و کارساز باشد. با این رویکرد می‌توان فیلمی ساخت که به نسل‌های بعد بیاموزد که اگر اتفاقی مشابه کرونا در آن زمان رخ داد باید چه کاری انجام دهند. تجربیاتی که انسان در این دوران کسب کرد می‌تواند بسیار ارزشمند باشد و فیلم‌ها می‌توانند به آمادگی‌ها در برابر این فجایع یا فجایعی که از عدم آمادگی در برابر فاجعه به وجود می‌آیند بپردازند و به نسل‌های بعد اطلاعات بسیاری را منتقل کنند.

او افزود: در اینگونه فیلم‌ها می‌توان به موضوعات مثبت و منفی بسیاری اشاره کرد. همکاری بسیج، سپاه، مردم و از همه مهم‌تر کادر درمانی برای مهار کرونا و مسائل منفی مثل انبار کردن کالای بهداشتی در بحران و اتفاقاتی از این دست که می‌توانند سوژه‌های خوبی برای یک فیلم سینمایی باشند اما مهم‌ترین مسأله برای ساخت فیلم درباره کرونا این است که فیلمی که در ایران ساخته می‌شود با وجود اینکه درباره یک معضل جهانی است، مربوط به کشور خودمان باشد و از مسائل مردم خودمان بگوید.

این کارگردان در ادامه گفت: به نظر من فیلم‌های زیادی درباره کرونا ساخته نخواهد شد اما تأثیر این بیماری در بسیاری از فیلم‌ها دیده می‌شود. رویکرد سینمای ما به مسائل بیشتر اجتماعی و کمدی است و مسائل مطرح در بین مردم ما غالباً اجتماعی و اقتصادی هستند پس فکر می‌کنم پس از کرونا اگر فیلمی با این موضوع ساخته شود بیشتر رویکرد اجتماعی و اقتصادی به معضل کرونا خواهد داشت. تعطیل شدن بسیاری از مشاغل و بیکاری مردم که طبیعتاً مشکلات معیشتی بسیاری را به وجود آورده احتمالاً می‌توانند مورد نظر فیلمسازان باشند. در سینمای کمدی نیز ممکن است با این سوژه شوخی شود.

کارگردان فیلم سینمایی «قندون جهیزیه» تصریح کرد: اما نگاه استراتژیکی که مدنظر رسانه‌ها است را بعید می‌دانم در سینمای ما نسبت به کرونا داشته باشیم. مواجه سینمای ما با این مسائل استراتژیک نیست و به طور کل به آن شکل که در هالیوود می‌بینیم سینمای ما کارکرد استراتژیک ندارد. اگر فیلمی در ایران با این موضوع ساخته شود بیشتر رویکرد اخلاقی، معرفتی و انسانی خواهد داشت که بیشتر برای نسل بعد می‌توان دارای کارکرد باشد. البته در مدیریت کرونا قطعاً اشکالات بسیاری وجود دارد که امیدوارم پس از کنار گذاشتن این دوران وزارت ارشاد با سعهصدر نقدها را بپذیرد و اجازه ساخته شدن فیلم‌های انتقادی را بدهد.

ملاقلی‌پور در پایان گفت: اگر در دوره‌ای که قحطی بزرگ ایران رخ داد نویسندگانی چون محمدعلی جمالزاده درباره آن اتفاقات قلم زدند آن زمان شاید پویایی جریان‌های فکری مختلفی بودیم که هنرمندان و روشنفکران ما جهانبینی جهانبینی مشخصی داشتند. امروز هیچ جهانبینی خاصی در سینمای ما دیده نمی‌شود؛ البته که سینما مولد فکر نیست و بیشتر گسترش‌دهنده اندیشه‌ها است اما امروز اندیشه و دغدغه‌ای در خارج از سینما وجود ندارد که بخواهد درون سینما نیز دیده شود. ما این وضعیت را در چند سال اخیر شاهد بودیم وگرنه زمانی که در دهه 60 فیلم سینمایی «هامون» پرفروش‌ترین فیلم شد قطعاً وضعیت به این شکل نبود؛ امروز قطعاً فیلمی چون «هامون» نمی‌تواند چندان فروشی داشته باشد و این نشان می‌دهد که اندیشه در سینمای ما جایی ندارد و نباید انتظار داشته باشیم فیلمی که درباره کرونا قرار است ساخته شود نیز فیلمی سرشار از اندیشه و فکر باشد. این فیلم قطعاً یک اثر سرگرم کننده برای پول درآوردن خواهد بود و بیشتر کرونا بازیچه بازیچه می‌شود تا بهانه‌ای برای اندیشیدن.

ارک: زاویه دید فیلمساز به واقعه رخ داده مشخص می‌کند که فیلم در چه ژانری باشد

بهمن ارک، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: اتفاقات مهم در تاریخ معمولاً مورد توجه فیلمسازان قرار می‌گیرند اما برای اینکه یک اتفاق مهم تاریخی مثل شیوع ویروس کرونا بخواهد سوژه ساخت یک فیلم سینمایی باشد باید آن اتفاق توجه فیلمساز را با توجه به نگرش و جهانبینی او جلب کند. امروز همه به از بین بردن این ویروس فکر می‌کنند، حتی جشنواره‌های معتبر دنیا تعطیل شده‌اند و کمتر فیلمسازی است که بخواهد خیلی زود درباره آن تصمیم بگیرد و به آن فکر کند. بهتر است کمی زمان از این اتفاق بگذرد و سپس با توجه به اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دهد شاهد نگرش فیلمسازان مختلف به این واقعه باشیم. هر اتفاقی در آینده می‌تواند نگاه دنیا و به تبع آن نگاه هنر به این موضوع را تغییر دهد.

ارک خاطرنشان کرد: هنوز خیلی زود است بخواهیم از فیلم ساختن درباره کرونا حرف بزنیم. ممکن است در سینمای ما اتفاقات روزها اخیر که ناشی از ویروس کروناست توجه هیچ یک از فیلمسازان ما را جلب نکند و ممکن است در آینده با فیلم‌های بسیاری درباره کرونا مواجه شویم. مهم این است که اتفاقات رخ داده بتواند ذهن یک فیلمساز را درگیر خود کند. در غیر اینصورت اگر بخواهیم فیلمی درباره کرونا داشته باشیم می‌تواند سفارشی باشد.

او افزود: فیلم‌هایی با موضوع بیماری‌های اپیدمی در سینما و تلویزیون ایران شاید به ندرت ساخته شده باشند، فیلم‌هایی مثل «یتیم‌خانه ایران» و بخش‌هایی از سریال «روزگار قریب» را می‌توانم مثال بزنم که با توجه به زمان بسیاری که از این دوران گذشته می‌توان تا حدی نگاه تاریخی به موضوع را نیز در این آثار دید.

کارگردان فیلم سینمایی «پوست» در پایان گفت: تصور اینکه اینگونه آثار حتماً باید فیلم‌های بیگ‌پروداکشن و حادثه محور باشند غلط است، حتی نمی‌توان گفت فیلمی با موضوع کرونا بهتر است در چه ژانری باشد، اینکه یک فیلم در چه ژانری باشد به نگاه و نگرش فیلمساز نسبت به موضوع بستگی دارد، ممکن است نگاه یک فیلمساز به موضوع کرونا سیاسی باشد و فیلمی سیاسی بسازد یا یک فیلمساز نگاهی داشته باشد که مناسب برای ساخت فیلم ترسناک است. نمی‌توان به قطعیت گفت که فیلم باید در چه ژانری باشد، در واقع جهان‌بینی، زاویه دید فیلمساز و نگرش او مشخص می‌کند که فیلم چه ژانری می‌تواند داشته باشد.