به گزارش برنا، سعید زاویه مدرس دانشگاه، مینا صدری مدرس دانشگاه به همراه سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست تخصصی که به همت دانشگاه سوره تهران به دبیری مهران هوشیار برگزار شد، از «تجلی آرمان‌های انقلاب اسلامی از منظر هنرهای اسلامی و صنایع خلاق» سخن گفتند.
معاون هنری وزیر ارشاد و طرح یک انتقاد پژوهشی
در ابتدای این نشست سید مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: کشور ما حدود یک درصد از خاک و یک درصد از جمعیت جهان را دارد اما میراث دار ۱۰ درصد از مواریث فرهنگی است. با توجه به ترکیب جمعیتی قرون گذشته می‌توان دریافت که چه پشتکاری سبب شده چنین سهم ثمینی از آثار فرهنگی و هنری برای امروز به یادگار بماند. فرهنگ و هنر یکی از صفاتی است که کشور ما را در جهان با آن می‌شناسند، و در هر گوشه و هر دوره تاریخی کشور ما مملو از آثار فراوان بوده و هست. در زمینه هنر در ۴۰ سال گذشته کشور ما از جنبه‌هایی رشد و پیشرفت چشمگیری داشته است اما متاسفانه به دلیل اینکه عمدتاً در زمینه هنر مباحث بیشتر به صورت بیان کلیات و کیفیت مورد توجه بوده است و پیمایش جدی در حوزه هنر انجام نشده است، گاهی اوقات موضوع دچار کژتابی‌هایی می‌شود و آمار و اطلاعاتی که از پهنه هنر لازم است تا بر اساس آن برنامه‌ریزی و شرایط هنر تمهید شود، فراهم نشده است.
وی افزود: یکی از اقداماتی که از حدود سه سال پیش در معاونت هنری، مورد توجه قرار گرفت استخراج آمار و اطلاعاتی بود که روشن کند هنر در چه شرایطی قرار دارد، چه ویژگی‌هایی دارد و پراکنش علاقه مندان هنر از در مناطق جغرافیایی و گروه‌های مختلف چگونه است. در سه سال گذشته بخشی از این اطلاعات کنار هم قرار گرفت تا بتواند تا حدودی تصویری نزدیک به واقعیت از هنر ارائه کند و بر اساس آن شرایط متناسب با ویژگی‌ها و ضرورت‌های هنر طراحی شود. در حالی که در ابتدای انقلاب اسلامی تعداد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی هنر در کشور کمتر از ۱۰ مرکز بوده، امروز به بیش از ۲۵۰ مرکز افزایش یافته با توجه به اینکه جمعیت کشور در این مدت حدود دو و نیم برابر شده است. در سال ۱۳۶۷ جمعیتی بالغ بر ۵ هزار ۶۳۰ نفر در دانشگاه‌های هنر تحصیل می‌کردند که این آمار در سال ۱۳۹۷ به ۲۹۶ هزار و ۱۱۰ نفر رسیده است. در سال ۱۳۶۷ تعداد آموزشگاه‌های آزاد هنری کمتر از ۷۰۰ آموزشگاه بوده و در سال ۱۳۹۷ به شش هزار آموزشگاه رسیده است و امروز ۶۳۲۸ آموزشگاه آزاد هنری در کشور وجود دارد.
معاون هنری وزیر ارشاد: وقتی منابع انسانی هنر افزایش یافته، منابع اعتباری که باید بر موضوعات هنر تقسیم می‌شده، کاهش داشته استنقدهای وارده به اعتبار و بودجه هنر درست است
معاون هنری وزیر ارشاد گفت: در ۴۰ سال گذشته حدود یک و نیم میلیون نفر فارغ‌التحصیل هنر از دانشگاه‌ها هستند که از بین آنها حدود ۴۷۰ هزار نفر فارغ‌التحصیل گرافیک هستند. بر اساس مرکز آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۸۵ حدود ۱۳۰۰ نمایشگاه هنرهای تجسمی برگزار شده که این تعداد در سال ۱۳۹۷ به ۴ هزار و ۲۵۷ نمایشگاه در سال رسیده است. در سال ۱۳۸۵، سه هزار عنوان نمایش و ۶۰۰ کنسرت موسیقی در کشور اجرا شده و در سال ۱۳۹۷ تعداد ۷ هزار و ۱۹۸ عنوان نمایش روی صحنه رفته و ۵ هزار ۶۱۸ کنسرت اجرا شده است. نسبت فارغ‌التحصیلان هنر در کشور ما هم به کل فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها حدود ۸ درصد است در حالی که این نسبت در کشورهایی مانند هلند، سوئد، فرانسه و آلمان کمتر است. مجموع منابع انسانی هنر غیر از برنامه‌هایی مانند اجرای موسیقی، نمایش و برگزاری نمایشگاه، موجب افزایش تعداد جشنواره‌ها شده است که گاهی جشنواره‌ها نقش مهمی در معرفی هنرمندان بویژه هنرمندان جوان داشته‌اند و گاهی تعدد و تکثر آنها به آسیبی به عنوان جشنواره زدگی تبدیل شده است. در سال ۱۳۹۷ تعداد جشنواره‌های هنری (تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) ۴۴۸ جشنواره و در سال ۱۳۹۸ تعداد ۳۶۴ جشنواره بوده است. سالن‌های هنری و امکانات نیز در این سال‌ها افزایش یافته و امروز حدود ۱۴۰۰ موسسه هنری تک منظوره، بیش از ۵۵۰ نگارخانه، بیش از ۷۵۰ گروه تئاتر و ۱۰۵۰ سالن تئاتر وجود دارد.
حسینی درباره اعتبار هنر گفت: در کنار ثروت ارزشمند توسعه انسانی و برنامه‌ها و رویدادهای هنری اما همچنان نقدهایی به اعتبار و بودجه هنر مطرح می‌شود که نقد درستی است از این منظر که اعتبار هنر به سیاق سال‌های قبل که خانواده هنر به این گستردگی نبود، افزایش یافته اما این افزایش در تناسب با گستره تاثیرگذاری و منابع انسانی هنر نبوده است. وقتی منابع انسانی هنر افزایش یافته، منابع اعتباری که باید بر موضوعات هنر تقسیم می‌شده، کاهش داشته است. در حوزه فرهنگ و هنر، گردشگری و تربیت بدنی ۲ تا ۵/۲ درصد بودجه کشور تامین شده و از این مبلغ اعتبار ۲۲ درصد در اختیار فرهنگ و هنر است. که از میزان بودجه فرهنگ و هنر حدود یک سوم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعلق می‌گیرد. در واقع اعتبار و بودجه حوزه هنر (تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس) کمتر از یک صدم درصد اعتبارات عمومی کشور است. بنابراین زمانی که با یک خانواده گسترده در هنر روبه‌رو هستیم، این اعتبار عدد نارسایی است.
حمایت از هنر اتفاق نخواهد افتاد مگر...
وی در بخش دیگری از این نشست به موضوع اقتصاد هنر اشاره کرد و توضیح داد: اقتصاد هنر از حوزه‌هایی است که در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اقتصاد هنر با توجه به نیاز به سرمایه کمتر نسبت به بسیاری از حوزه‌های دیگر، بازگشت سرمایه در دوره کوتاه و ارزش افزوده فراوان یکی از اقتصادهای نزدیک به اقتصاد مقاومتی است که در شرایطی مانند امروز می‌تواند استراتژی قابل توجهی باشد و باید به موضوع هنر از این منظر توجه کرد. از سوی دیگر بسیاری از نیازهای هنر در قالب‌های تدوین یافته ارائه نشده است و هنرمندان نیز در این سال‌ها بیشتر به آموزش هنر پرداخته‌اند و راه‌های دیگر اقتصاد هنر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
معاون هنری وزیر ارشاد تصریح کرد: حمایت از هنر اتفاق نخواهد افتاد مگر قوانین متناسبی درباره توسعه هنر، فعالیت‌های هنری و صنایع وابسته به آن تدوین شود. ما در هنر با فقدان قوانین مناسب مواجه هستیم. به عنوان مثال هنرمندان در زمینه عرضه آثار باید قوانین روشنی برای مالیات داشته باشند و مالیات ارزش افزوده در عرصه هنر نیازمند بازنگری است و قوانینی برای بیمه بیکاری و پوشش بیمه‌ای آثار هنری نیازاست.
رسانه سطح هنری و فرهنگی ما را نشان نمی‌دهد
در ادامه این نشست نیز، سید سعید احمدی زاویه در ابتدای سخنان خود از حضرت امام خمینی (ره) یاد کرد و گفت: امام راحل باعث شدند امروزه ما با آرامش به حیات خود ادامه دهیم و همواره آن چیزی که به آن افتخار می‌کنیم، مربوط به همین تاریخ است که مرهون اعمال خلاقانه است.
وی درباره تنگناهای خلاقیت در عرصه هنرهای سنتی افزود: خلاقیت پدیده‌ای بسیار ارزشمند است که در خیلی موارد خلاقیت همان نوآوری تلقی می‌شود در حالی که این دو مفهوم متفاوت است، ما در واقع بیش از صد تحلیل متفاوت از خلاقیت می‌توانیم در آراء دیگران پیدا کنیم. به عنوان نمونه فرانکن در کتاب انگیزه انسانی سه دلیل انگیزه افراد برای خلاقیت را بیان‌کرده است که نیاز به تحرک جدید، نیاز به انفعال ایده‌ها و نیاز به حل مشکلات دارد.
احمد زاویه: ما خلاقیت را در بین هنرمندان کشتیم و این وضعیت مناسب نیست یکی از دلایلش گماردن کسانی بود که در سیستم مدیریتی حضور داشتند که نه تنها خلاق نبودند بلکه کارنامه مناسبی هم ارائه ندادنداحمدی زاویه در ادامه به نقش هنرمندان در خلاقیت اشاره کرد و گفت: اگر ما بخواهیم نقش هنرمندان را بررسی کنیم، رسانه سطح هنری و فرهنگی ما را نشان نمی‌دهد ولیکن اصلأ قابل استناد نیست؛ مقصر وضع موجود هم وزارت ارشاد نیست بلکه مشکلی است که به‌خاطر عدم توجه و عدم خلاقیت به وجود آمده است به همین منظور پیتر برگر، بیش از صد تحلیل در مورد خلاقیت بیان کرده که شامل فرآیند حساس شدن به مشکلات و کمبودها جستجوی راه حل، ایجاد حدس و آزمایش و موارد دیگر که قابل تأمل می‌شود.
وی به تعریف خیال و تخیل پرداخت و افزود: گریگوری‌کوری می‌گوید ما یک خیال داریم یک تخیل، هنرمندان باید کار کنند تا بتوانند تخیلات خود را بروز دهند ما خیال می‌کنیم که داریم کار موسیقی، تئاتر یا هر هنری انجام می‌دهیم اما این‌چنین نیست چرا که ذوق و خلاقیت‌ها کاهش پیدا کرده و در آخر باید گفت: صنایع دستی، معرف مناسبی برای نمایش خلاقیت بالا و کم هستند.
احمدی زاویه اذعان کرد: ما خلاقیت را در بین هنرمندان کشتیم و این وضعیت مناسب نیست یکی از دلایلش گماردن کسانی بود که در سیستم مدیریتی حضور داشتند که نه تنها خلاق نبودند بلکه کارنامه مناسبی هم ارائه ندادند و ما باید در فرهنگمان، میل به دانستن را پرورش دهیم.
نقش بانوان نگارگر و آرمان‌های انقلاب اسلامی
مینا صدری به عنوان آخرین سخنران این نشست در خصوص نقش بانوان نگارگر و آرمان‌های انقلاب اسلامی گفت: نگارگری به عنوان یکی از هنرهای اصیل ایرانی که مصور کننده‌های رویدادهای اجتماعی و مذهبی و واقعیت‌ها بوده است، برخی از آثار به جا مانده و مکاتب نشان می‌دهد که زنان نقش موثر و فعالی در تاریخ هنر داشته‌اند و نقطه نظرهای قابل تأملی به‌دست می‌آوریم که در دوره انقلاب اسلامی نیز اتفاق افتاده است.
وی با بیان اینکه اسم هنرمندان زن نگارگر از قرن ۱۰ یعنی دوره صفویه ثبت شده است افزود: در دوره انقلاب اسلامی با راه یافتگی به نمایشگاه‌های تخصصی مشاهده می‌شود که بیش از ۳۰۰ بانوان نگارگر داریم و ما قبل از انقلاب موضوعاتی که به شهادت و پاسداری بپردازد را نداشتیم.