به گزارش برنا،برنامه تلویزیونی«غیرمحرمانه» با موضوع «مهارت شغلی دانشجویان» جمعه 27فروردین ماه با حضورابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه ای کشور، علی اوسط هاشمی معاون وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی و رئیس آموزش فنی و حرفه ای کشور، علیرضا منادی سفیدان رئیس کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی و محمدرضا آهنچیان مدیرکل برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری از شبکه دو سیما پخش شد.
40درصد بیکاران کشور از فارغ التحصیلان هستند
در ابتدای برنامه؛ ابراهیم صالحی عمران رئیس دانشگاه فنی و حرفه ای کشور در پاسخ به این سوال که در کشور چه تعداد بیکار از گروه فارغ التحصیلان آموزش عالی داریم، گفت: براساس اسناد موجود، بیش از 40درصد از فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار می‌باشند.
وی افزود: برای تحلیل این مسئله به نظر می‌رسد که می‌بایست تحلیل جامع‌تری ارائه کرد و همه تقصیرها را گردن آموزش عالی کشور نینداخت. اشتغال بحثی است که دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. آموزش عالی در کشور رشد کمی بسیاری را در سال‌های اخیر داشته و تعداد دانشگاه ها و جمعیت دانشجویی بسیار زیادی داشته است. اگر چه ممکن است که ایراداتی در درون ساختار آموزش اصلی از لحاظ ارائه برنامه درسی و رویکرد آن به اشتغال و دانش قابل تحلیل باشد و بخشی از تقصیرات به این مسئله برگردد که کیفیت آموزش به گونه‌ای ارائه نشده که منجر به اشتغال شود. لیکن، نباید فراموش کرد که بخش عمده اشتغال در ساختارهای خارج از آموزش عالی وجود دارد. بنابراین؛ اگر بخواهیم مشکل اشتغال و مهارت را حل کنیم باید از پایه شروع کنیم و آن هم آموزش و پرورش و نظام هدایت تحصیلی است.
وی خاطرنشان کرد: قرار نیست همه دانش‌آموزان خروجی‌های آموزش و پرورش وارد دانشگاه شوند که در پایان دچار این معضل شویم.
صالحی عمران تاکید کرد: اگر سیستم هدایت و سیستم استعدادیابی در دوره متوسطه به خوبی شناسایی شوند و سیستم هدایت تحصیلی خوب باشد بخش عظیم آنها باید وارد دوره‌های آموزشی مهارتی فنی و حرفه‌ای و بازار کار شوند که متاسفانه چنین ظرفیتی وجود ندارد و می‌توان گفت که دلیل بیکاری اینجاست و بخش دیگر آن به ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور برمی گردد.
وی همچنین عنوان کرد: زمانی نیروی انسانی مکان واقعی خود را در بازار کار پیدا می کند که رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملی، وضعیت سیاسی و ارتباط با نهادهای خارج از کشور محیط فعال و پویای اقتصادی داشته باشد که در این صورت بخش عظیمی از فارغ التحصیلان جذب خواهند شد. بنابراین؛ برای بررسی پدیده بیکاری فارغ التحصیلان باید به این مسئله از چند جانب نگاه شود و به ریشه‌های شکل‌گیری این بیکاری که بخشی از آن آموزش و پرورش است، پرداخت.
صالحی عمران با بیان اینکه مسئله بازار کار در سطوح‌های پایین آموزش را باید حل کرد، افزود: کار و دانش در نظام آموزش و پرورش با هدف ورود آنها به بازار کار بوده، نه اینکه متقاضی دانشگاه‌های آموزش عالی و دانشجویان لیسانس باشند. تا این بخش به صورت ریشه‌ای حل نشود این مشکل پابرجا نخواهد بود. علت اینکه در کشور این چنین نیست بدین خاطر است است که برنامه‌ریزی‌هایی از سطوح پیش از دبستان، دوره متوسطه اول و دوم باید اصلاح شود و بخشی از آن به تغییر نگرش‌های فرهنگی جامعه برمی‌گردد.
رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور خاطرنشان کرد: آموزش عالی در کشور به معنای این بوده که هر که دانشگاه رفته و مدرک تحصیلی اخذ کرده در دولت استخدام شده و صاحب منصب قدرت و امتیازات مختلف شده است و همین امر به دانشگاه‌ها فشار آورده که راه رسیدن و ارتقاء منزلت‌های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی کسب مدرک آموزشی است که منجر به ظهور پدیده‌ای به نام مدرک گرایی شده است و به اصل "هر چه مدرک بیشتر بهتر " رسیده است. این موضوع باید اصلاح شود و تغییر این نگاه مستلزم این است که از رسانه‌ها و نهادهای آموزش و پرورش و خانواده‌ها و صدا و سیما همه پای کار باشند و به یک نهضت ملی تبدیل شود.
وی با بیان اینکه برای ورود فارغ التحصیلان به بخش‌های خصوصی فکری نکرده ایم، افزود: عمده فارغ التحصیلان در بسیاری از کشورها پشت میز نشین تربیت نمی‌کنند و وارد بخش دولتی نمی شوند بلکه وارد بخش‌های خصوصی می‌شوند. لذا؛ می‌بایست به ایجاد این نگرش‌ها پرداخت و این نگاه در ذهن فارغ التحصیلان و کارفرمایان بازنگری شود.
صالحی عمران همچنین بیان کرد: یکی از اصلاحات دیگری که در آموزش و پرورش دنیا اتفاق افتاد، حرفه‌گرایی در آموزش عالی است و در حقیقت رشته‌های مهارتی کنونی بسیار مهم می‌باشد و جایگاه حرفه‌گرایی و مهارت‌آموزی بسیار ارزش پیدا کرده است.
نقشه راه جامع و درستی نداشتیم
در ادامه این برنامه؛ علی اوسط هاشمی معاون وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی و رئیس آموزش فنی و حرفه‌ای کشور گفت: اینکه بیش از 40درصد از فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند شاید به این دلیل باشد که وزارت علوم رسالت خود را تولید دانش و ترویج آن نمی‌داند. دومین نکته‌ای که به شکل جدی در این نشست می‌توان به آن پرداخت، واقع شدن همه ما بر مدار دانش بود و از سویی بر جامعه توانمند و برخوردار کمتر اندیشیده شد. باید گفت که ارزش‌ها را به برخورداری از عنوان و مدرک محدود کردیم و متاسفانه به قابلیت و استعداد و کمک به رویش و شکوفایی به عنوان یک اصل مهم در آدمی توجه نکرده‌ایم.
وی اضافه کرد: با نگاهی به هرم آموزشی کشور و فارغ التحصیلان به این نتیجه می‌رسیم که نقشه راه جامع و درستی نداشتیم و می‌بایست بازنگری صورت گیرد.
اوسط هاشمی اظهار خوشحالی کرد و گفت: خوشبختانه مجلس و دولت در برنامه ششم که یکسال از آن باقی است، وزارت علوم را ملزم کرده تا 30درصد از ظرفیت خود را به سمت مهارت سوق دهد.
وی با بیان اینکه ما سرکوب‌گر مهارت بوده‌ایم، گفت: فردی که به هنرستان رجوع می کند اولین سوالی که از او می شود این است که آیا شما از درس افتاده‌اید، و این به معنای این است که کارودانش و هنرستان را محلی برای ورود افراد از درس افتاده قلمداد کرده‌ایم.
اوسط هاشمی اضافه کرد: کار در کشور ضعیف شمرده شده است، در اولین سال و هفته کار و کارگر امام ره فرمودند که خدا هم کارگر است و نتوانستیم در جامعه تبیین کنیم و فرهنگ کار را عمومیت ببخشیم.
وی تصریح کرد: ظرفیت ملی، ظرفیت ارزشمندی است. لیکن، حکم جزیره‌ای پیدا کرده‌ایم. متاسفانه گواهینامه‌هایی که از مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای صادر می‌شود، هنوز ارزش و اعتبار ملی به دست نیاورده است.
معاون وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی و رئیس آموزش فنی و حرفه‌ای کشور اظهار کرد: متاسفانه در قانون "شورای عالی آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی" سازمان آموزش و فنی و حرفه‌ای کشور عضو نیستند و دارای حق رای نمی‌باشند.
17 درصد از برنامه عقب هستیم
علیرضا منادی سفیدان رئیس کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در ادامه این گفت و گو اذعان کرد: در اول انقلاب، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اصل سی ام دولت را موظف کرده که تحصیلات را تا دیپلم و پایان دوره متوسطه و برای تحصیلات عالی تا سرحد خودکفایی رایگان باشد.
وی افزود: در برنامه پنج ساله ششم، برای آموزش عالی عنوان شده است که 30درصد آن باید مهارت محور و برای آموزش و پرورش 50درصد باید مهارت محور باشد. برنامه‌ای که یکسال از آن باقی مانده است و حدود 17 درصد از آن عقب هستیم.
منادی سفیدان خاطرنشان کرد: ایرانی‌ها از بدو زندگی خود مهارت محور هستند و این فرهنگ در تمام خانواده‌های ایرانی محسوس است.
وی افزود: کشورهایی که به آموزش روی آوردند از جمله کشور ژاپن به شدت رشد کردند، منتهی آموزش به شکل هدفمند و درست بوده است. واقعیتی که در نقشه جامع آموزش کشور وجود دارد این است که 15درصد به مهارت روی می‌آورند و 85درصد به سمت آموزش عالی می‌روند در حالی که در کشورهای پیشرفته جهان 70درصد به سمت مهارت و 30درصد به سمت آموزش عالی گرایش دارند. بنابراین؛ اینکه گفته می‌شود سرعت رشد علم ایران در دنیا اول است به همین دلیل می‌باشد. به این دلیل که اکثر نخبه‌ها و مغزهای کشور به سمت آموزش عالی می‌روند، به این دلیل که تولیدات علمی می‌کنند و آن را ارزش می‌دانند.
منادی سفیدان عنوان کرد: سطح اجتماعی خوبی برای کارگران و افراد با مهارت در ایران دیده نشده است.
وی همچنین گفت: در سال 96قانونی تحت عنوان "شورای عالی آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی" به تصویب رسید که این قانون ده ماده دارد و تعداد قابل توجه‌ای بند و تبصردارد، همه چیز مهارت در آن آمده است و نزدیک به 4سال طول کشید تا این قانون به تصویب برسد. در این قانون جهانگیری معاون اول رئیس جمهور را مسئول و هماهنگ کننده نظام آموزش مهارت حرفه‌ای در کشور قرار داده است و ایشان بعد از تشکیل این سازمان تا به حال تنها چهار جلسه بیشتر در این خصوص نداشتند.
منادی سفیدان تاکید کرد: نگرش و رویکرد مجلس حمایت از بحث مهارت است. در جلسه‌ای که با دکتر اوسط هاشمی و دکتر صالحی عمران داشتم، در نظر گرفته شد تا امسال بودجه خوبی در نظر گرفته شود و برای 13 دانشگاه برتر، به خصوص دانشگاه های فناورتر بودجه خوبی کنار گذاشتیم.
رکود اقتصادی بر آموزش عالی تاثیرگذار است
در ادامه این برنامه محمدرضا آهنچیان مدیرکل برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری به صورت تلفنی اظهار داشت: واقعیت این است که نظام آموزش عالی شامل 7زیرنظام است که برخی از آنها بسیار بزرگ و از لحاظ تعداد دانشجو و هیئت علمی با وزارت علوم برابر هستند.
وی تاکید کرد: باید بررسی کرد که کدام دانش آموختگان از کدام زیرنظام‌ها بیکار می‌باشند. این سوالی است که معمولا پاسخ داده نمی‌شود. واقعیت این است که کیفیت تحصیل در آموزش عالی بسیار با هم متفاوت است.
آهنچیان افزود: در بسیاری از مواقع مانند بحث‌های آمایش آموزش عالی، وزارت علوم حاکمیت بر این موضوع ندارد و بعضی از زیرنظام‌ها از استقلال نسبی برخوردار هستند. لیکن با همین ترکیب در کل دانش آموخته‌های دنیا برای آنان سر و دست میشکنند. برخی از دانش آموخته‌های کشور هنوز وقتی در دوره تحصیل هستند وقتی برای ورود به دانشگاه‌های برتر جهان درخواست می‌دهند، بلافاصله پذیریش می‌شوند و در حقیقت این دانش‌آموختگان محصول آموزش عالی کشور به شمار می‌آیند.
مدیرکل برنامه‌ریزی آموزشی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری اضافه کرد: در شرایط رکود اقتصادی آموزش عالی تاثیرگذار است و افت و خیز مشاهده شده لزوما ناشی از آموزش عالی نیست و بسیار می‌تواند تحت تاثیر جوانب اقتصادی، اجتماعی، سیاسی باشد.
وی افزود: صدای جامعه یا به آموزش عالی نمی‌رسد یا بسیار گنگ است. حتی در دستگاه‌های دولتی و بازار نیز مکانیسمی وجود ندارد که این صدا را به آموزش عالی برساند و متاسفانه در حال حاضر این کانال وجود ندارد.
«غیرمحرمانه» کاری است از گروه اقتصاد و دانش به تهیه کنندگی و کارگردانی علیرضا عاصم یوسفی و اجرای محمدجعفر خسروی که جمعه‌ها بعد از اذان مغرب از شبکه دو سیما پخش می‌شود.