تعطیلی طولانی مدت سینماها به دلیل کرونا در دو سال گذشته و حاکم بودن وضعیتی نامساعد در عرصه اکران فیلم‌های سینمایی و از طرفی عدم وجود امنیت لازم در اکران آنلاین طبیعتاً باید تولید در سینما را نیز به حداقل برساند اما طی یک سال گذشته با نگاهی کلی به میزان تولیدات سینمایی می‌توان به راحتی به این نتیجه رسید که مشکلات ایجاد شده تنها در عرصه اکران نمود پیدا کرده و تولیدات سینمایی به شکل عجیبی مثل قبل ادامه دارند.
این وضعیت عجیب قطعاً نیاز به بررسی و تحلیل ساختار اقتصادی سینما دارد و به همین بهانه در گفت‌وگو با اسماعیل میهن‌دوست کارگردان و نویسنده سینما گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
اسماعیل میهن‌دوست نویسنده و کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: درخواست بالای پروانه ساخت از سوی تولیدکنندگان فیلم‌های سینمایی در شرایط حاضر را از چند جهت می‌توان مورد تحلیل و بررسی قرار داد. فیلم‌های بسیاری هستند که صاحبانشان اساساً هیچ دغدغه‌ای برای اکران در داخل کشور ندارند و درآمدی که قرار است از نمایش فیلم حاصل شود از داخل کشور به دست نمی‌آید.
میهن‌دوست خاطرنشان کرد: ساخت اینگونه فیلم‌ها در سال‌های اخیر رشد بالایی داشته و این‌ها آثاری هستند که اصطلاحاً آن‌ها را به فیلم‌های جشنواره‌ای می‌شناسیم و راه درآمدشان متفاوت است. اکران فیلم تنها در کشور ما است که به عنوان تنها راه درآمدزایی آثار سینمایی شناخته می‌شود، در همه جای دنیا پخش آنلاین هم همگام با اکران فیلم در سالن‌های سینما در درآمدزایی نقش دارد و اگر ما این امکان را نداریم دلیلش به عملکرد ضعیف حاکمیت مربوط می‌شود.
او افزود: به رسمیت شناختن قانون کپی رایت یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مسائلی است که امروز باید در سینمای ما دنبال شود و متأسفانه تشکل‌های سینمایی و مسئولان ما آن طور که انتظار می‌رفت این موضوع را پیگیری کنند، عملکردی برای رسمیت بخشیدن به حق کپی رایت فیلم‌های ایرانی نداشته‌اند و از آنجا که کشور ما تابع قانون کپی رایت جهانی نیست آثارمان به راحتی قاچاق شده و در داخل و خارج از کشور در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد.
این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: در داخل کشور تا حدی پلیس فتا و دیگر نهادهای مرتبط حقوق رایت فیلم‌های ایرانی را پیگیری می‌کنند اما در خارج از کشور ما هیچ امکانی برای پیگیری حقوق تولیدکنندگان آثارمان نداریم. میزان مخاطبان فیلم‌های سینمایی نسبت به جمعیت ایرانیان در داخل و خارج از کشور به شکلی است که درصد ایرانیان خارج‌نشین که به سینما می‌روند و فیلم می‌بینند با در نظر گرفتن جمعیت‌شان بسیار بیشتر از افراد داخل کشور است. اگر میزان مخاطبان سینمایی داخل کشور را یک درصد جمعیت بدانیم، درصد بیشتری از ایرانیان خارج از کشور به سینما می‌روند و آثار آن را دنبال می‌کنند که با توجه به تفاوت فاحش نرخ ارز اگر بازار آنلاین را رونق بدهیم قطعاً درآمد بسیار بالایی نصیب تولیدکنندگان و سرمایه‌گذارهای فیلم‌های سینمایی می‌شود.
کارگردان فیلم سینمایی «ترومای سرخ» با اشاره به اکران آنلاین این فیلم سینمایی گفت: من به شخصه آسیبی که عدم اجرای قانون کپی رایت به سینمای ایران وارد کرده را تجربه کرده‌ام. سال گذشته فیلم «ترومای سرخ» را به صورت آنلاین اکران کردم و این فیلم خیلی راحت چند ساعت پس از اکران به صورت غیر قانونی در دسترس عموم قرار گرفت و شبکه‌های ماهواره‌ای این فیلم را نمایش دادند و فیلم با وجود اینکه اثری برای مخاطبان خاص سینما بود به معنای واقعی به تاراج رفت. نگرانی فیلمسازان برای عدم استقبال از اکران آنلاین کاملاً قابل درک است و اجرای قانون کپی رایت مسئله‌ای است که حکومت موظف به پیگیری آن است و باید این نیاز مهم سینمای کشور را تأمین کند چرا که اراده نهادهای صنفی مثل خانه سینما و کانون تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها در راستای نتیجه‌بخش بودن این مسئله مهم کارساز نیست. متأسفانه مسئولان کشور ما دغدغه‌های دیگری دارند و رفع مشکلات سینما در اولویت‌ها و اهداف آن‌ها نیست.
میهن‌دوست درباره دیگر عوامل ادامه تولید فیلم‌های سینمایی در شرایط حاضر گفت: وقتی خبر واکسیناسیون کرونا در کشور مطرح شد افراد در شغل‌های مختلف روحیه گرفتند و می‌بینیم که حرفه‌های مختلف که به نوعی تعطیل شده بودند با روحیه و امید کم‌کم تلاش دارند به شرایط عادی برگردند و سینما نیز چنین وضعیتی دارد. سرمایه‌گذارها و سینماگران بسیاری هستند که تصور می‌کنند ممکن است در این شرایط امیدوار شده باشند و به تولید فکر کنند. با این حال متأسفانه مشکل سینما رفتن مردم را تنها به شیوع ویروس کرونا نمی‌توان مربوط دانست. امروز بخش عمده‌ای از جمعیتی که در سینما فیلم می‌دیدند از سینمای ایران قهر کرده‌اند و یکی از اصلی‌ترین دلایل این اتفاق می‌تواند عدم نمایش زندگی واقعی مردم در فیلم‌ها باشد اما ایرانیان خارج از کشور چنین نگاهی ندارند و اصلاً بسیاری از آن‌ها خبری از شرایط داخل کشور ندارند و برای دیدن نشانه‌های نوستالژیک و پیوند فرهنگی که با کشور دارند همچنان به فیلم‌های ایرانی رجوع می‌کنند و باید به بازار خارج از کشورمان هم توجه ویژه داشته باشیم.
او افزود: گروه دیگری که در این شرایط فیلم می‌سازند، سینماگرانی هستند که بازگشت سرمایه برایشان هیچ اهمیتی ندارد و اصلاً چنین دغدغه‌ای ندارند. این افراد که قبلاً هم در سینما بوده‌اند و همچنان هر روز تعدادشان بیشتر می‌شود سودشان در تولید است و تولید فیلم است که برایشان اهمیت دارد و مهم نیست فیلم به صورت آنلاین اکران شود یا بر پرده سینما. این گروه با ورود سرمایه‌های مشکوک هر روز در سینمای ایران بیشتر رشد می‌کنند و با توجه به اوضاع کنونی کشور که اختلاس و فسادهای مالی رشد وسیعی داشته سینما هم چنین وضعیتی دارد و درگیر پول‌های کثیف با منابع نامعلوم شده است اما آمار دقیقی از این پول‌های کثیف وجود ندارد.
میهن‌دوست تأکید کرد: باید این پیچیدگی‌ها را در اقتصاد سینمای کشور تحلیل کرد تا بتوان آسیب‌شناسی دقیقی از آن داشت و این معضل را به نوعی از بین برد. درصد اندکی از فیلمسازان هستند که به صورت مستقل فیلم می‌سازند و آثارشان پروداکشن عظیمی ندارد و از امکانات رانتی برای اکران بهره‌مند نبوده و حتی در شرایط عادی هم نمی‌توانستند فیلم‌هایشان را به خوبی اکران کنند. این سینماگران در شرایط حاضر به اکران آنلاین در پلتفرم‌ها فکر می‌کنند و می‌توانند با وجود نقص‌هایی که در آن وجود دارد فروش قابل قبولی داشته باشند.
این کارگردان با اشاره به تعداد بالای فیلم‌های در صف اکران اظهار داشت: با عادی شدن شرایط و بازگشایی دائمی سینماها تعداد بسیار بالایی فیلم سینمایی در صف اکران قرار دارد که انتظار نمایش بر پرده سینما را دارند. در این شرایط قطعاً شاهد جنگ قدرت و فیلم‌سوزی خواهیم بود. کسانی که از قبل به دیگر سینماگران فضا نمی‌دادند و فیلم‌هایشان را اکران می‌کردند در این جنگ موفق خواهند بود و سینمای مستقل، اندیشمند و هنری که در شرایط مطلوب هم فضای مطلوبی نداشته همین وضعیت را ادامه می‌دهد. به هر حال راه چاره را تحولات تکنولوژیکی برای ما فراهم کرده‌اند و ما باید جدا از شعارهای سیاسی خود در عرصه عمل با این پدیده‌های مدرن وفق دهیم و مثل دیگر کشورهای صاحب سینما فضا را برای اکران آنلاین فراهم کنیم که پیش شرط این اتفاق پذیرفتن کپی رایت جهانی است. زمانی که تلویزیون اختراع شد بسیاری بر این عقیده بودند که سینما نابود خواهد شد، پس از آن با اختراع وی‌اچ‌اس این تصور به وجود آمد و حال بسیاری معتقدند که اکران آنلاین این خطر را به وجود آورده اما به نظر من اگر ما منطقی عمل کنیم این اتفاق برای ما مثبت خواهد بود و به اعتقاد من سرنوشت آینده درآمد فیلم‌ها از طریق نمایش آنلاین است.
او افزود: متأسفانه اقتصاد سینمای ما بیمار است و نگاه‌های سنتی که وجود دارد با اصرار برخی افراد که بر اهرم‌های درآمدزایی تسلط دارند اجازه نمی‌دهند که اتفاقات مثبتی رخ دهد. ما باید اکران آنلاین را جدی بگیریم و پس از آن باید به فرهنگ‌سازی در این عرصه فکر کنیم. متأسفانه عامه مردم ما هنوز فرهنگ اکران آنلاین و عدم استقبال از نسخه قاچاق فیلم‌های سینمایی را ندارند و این احتیاج به یک عزم ملی دارد و تنها جریانی که پتانسیل ایجاد این عزم ملی و بسترسازی را دارد حاکمیت است و اگر حاکمیت کار خود را به درستی انجام دهد قطعاً کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌های بسیاری هستند که این دغدغه را دارند.
میهن‌دوست در پایان با اشاره به افزایش تولید سریال‌های شبکه نمایش خانگی گفت: پدیده‌ای قارچ‌گونه در شرایط حاضر رشد کرده و می‌بینیم که پلتفرم‌ها در کنار تولید سریال‌ها هر از گاهی فیلم‌های سینمایی را به صورت آنلاین اکران می‌کنند. به نظر من پلتفرم‌ها باید سر و سامانی بگیرند و ما احتیاج به پلتفرم‌های نمایش فیلم داریم که تنها فیلم سینمایی نمایش دهند و از طرفی به رونق گرفتن سینما فکر کنند. بمباران سریال‌های نمایش خانگی که ممیزی کمتری شاملشان می‌شود سینما رفتن را از یاد مردم می‌برد. باید پلتفرمی طراحی شود که در بلند مدت مصالح فرهنگی را در نظر داشته باشد اما متأسفانه در حال حاضر سازمان سینمایی سینما را به طور کامل به حال خود رها کرده است.