به گزارش برنا؛ «مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود.» این اصل 85 قانون اساسی است که به مجلس شورای اسلامی اجازه می‌دهد در موارد ضروری طرح‌ها و لوایح را بدون مطرح کردن در صحن علنی و صرفا در کمیسیون‌های داخلی به تصویب برساند و مستقیم به شورای نگهبان ارسال کند. طی این چندماه که مجلس یازدهم روی کار آمده طرح «جوانی جمعیت» با آن همه انتقادات و مخالفت‌ها در یک فضای غیرعلنی و غیرشفاف ذیل این اصل به تصویب رسید و حالا به گوش می‌رسد طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی فضای مجازی» هم قرار است در چنین فضایی مورد بررسی و تصویب قرار گیرد. سوالی که ایجاد می‌شود این است که این اصل به چه طرح‌ها و لوایحی اجازه می‌دهد تنها در کمیسیون داخلی و دور از صحن علنی تصویب شوند؟ آیا نمایندگان مجلس می‌توانند هر طرحی را که می‌خواهند ذیل این اصل به صورت غیرشفاف، غیرعلنی و دور از اطلاع مردم تصویب کنند؟
مجلس یازدهم گرایش بسیار قوی به پنهان کاری دارد/ از اصل 85 قانون اساسی سوءاستفاده می‌شود/ هدف از انتقال طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» به کمیسیون داخلی، تصویب پنهانی و غیرشفاف است
کامبیز نوروزی، حقوقدان در گفتگو با خبرنگار برنا با اشاره به موارد استفاده از اصل 85 قانون اساسی گفت: مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند، این اصل بزرگ قانونگذاری در کشور است اما اصل 85 قانون اساسی یک استثنا ایجاد کرده است و صراحتا عنوان کرده مجلس می‌تواند در موارد «ضروری»، اختیار بعضی از قوانین را به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند؛ در این عبارت کلمه «ضروری» یک کلمه بسیار مهم است که معنای روشنی نیز دارد.
او در تعریف واژه «ضروری» در اصل مذکور افزود: قانون اساسی مصادیق «ضروری» را عنوان نکرده است اما در عرف حقوقی کلمه مبهمی نیست. یکی از مواردی که موجب ضرورت می‌شود، فوریت حیاتی‌ست برای مثال معمولا روند تصویب قوانین در مجلس طولانی است به همین دلیل نمایندگان می‌توانند تقاضای دوفوریت و سه فوریت کنند بنابراین فوری بودن در اینجا ملاک نیست، یکی دیگر از مصادیق که موجب ضرورت می‌شود مفصل و طولانی بودن قوانین است مانند قانون آیین دادرسی که به کمیسیون داخلی ارجاع شد تا طی سال‌ها مورد بررسی قرار گیرد به طور کلی طرح‌های ماهوی مهم که بتواند مشمول ضرورت شود با اصلا وجود ندارد یا تعداد آن بسیار ناچیز است.
این حقوقدان در انتقاد از استفاده بیش از حد مجلس از این اصل قانون اساسی بیان کرد: اخیرا نمایندگان مجلس تصمیم گرفتند، طرح به اصطلاح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی فضای مجازی» را از صحن علنی به کمیسیون داخلی منتقل کنند و اختیار تصویب آن را به کمیسیون بدهند درحالی که سوال اینجاست چه ضرورتی وجود دارد که این طرح ذیل اصل 85 قانون اساسی رسیدگی شود؟
نوروزی ادامه داد: طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی فضای مجازی» با انتقادات وسیع، گسترده و عمیق کارشناسان مختلف رو به رو شد چون این طرح در پی محدود کردن کامل دسترسی مردم به فضای مجازی‌ست و عملا نقض آشکار حق گردش اطلاعات و آزادی بیان است بنابراین اگر این طرح در صحن علنی مطرح شود، مذاکرات از مجلس منتشر می‌شود و گفتگوها در عرصه عمومی علیه این طرح ادامه پیدا می‌کند و طرفداران این طرح که طرفداران نقض آزادی بیان هستند دچار مشکل می‌شوند اما اگر این طرح به کمیسیون داخلی ارجاع شود، مذاکرات کمیسیون منتشر نخواهد شد و طراحان طرح می‌توانند به سرعت کار را تمام کنند و در خفا این قانون را به تصویب برسانند.
این حقوقدان تصریح کرد: متاسفانه این دوره از مجلس، گرایش بسیار قوی به پنهان کاری دارد و درباره همین طرح مذکور به اعتقاد من سوءاستفاده از اصل 85 قانون اساسی کاملا مشهود است لذا کسانی که این طرح را ذیل این اصل به کمیسیون ارجاع دادند باید نشان دهند که ضرورت آن چه بوده و چرا باید سریعا این طرح به کمیسیون داخلی ارجاع شود. به اعتقاد من ارجاع این طرح به کمیسیون داخلی، هیچ توجیه قانونی ندارد و به نظر می‌رسد تنها چیزی که باعث شده این طرح به کمیسیون داخلی ارجاع شود، انتقادات وسیعی است که علیه طرح صورت گرفته و نمایندگان می‌خواهند به سرعت، پنهانی و بدون انتشار صورت مذاکرات این طرح را از مرحله تصویب بگذرانند.
او با اشاره به طرح جوانی جمعیت نیز گفت: طرح جوانی جمعیت یک نمونه دیگر از طرح‌هایی است که مجلس شورای اسلامی ذیل اصل 85 قانون اساسی آن را تصویب کرد درحالی که اصلا ضرورتی برای تصویب آن نبود. قانون اساسی داستان سُرایی نکرده است که هرکسی به هر شکل که می‌خواهد به نفع خود بهره‌برداری کند، قانون اساسی میثاق ملی است و نمایندگان سوگند خوردند که آن را رعایت کنند بنابراین وظیفه هیات رئیسه و سایر نمایندگان این است که ابتدا براساس اصول حقوقی و شرایط قانون اساسی نشان دهند و اثبات کنند که چه ضرورتی ایجاب کرده است که این دو طرح مذکور از طریق کمیسیون تصویب شوند درحالی که به اعتقاد شخص بنده هیچ ضرورتی وجود ندارد و اگر عنوان می‌کنند ضرورت دارد، نشان از میل باطنی آنها به پنهان کاری است.
همانطور که اشاره شد مجلس شورای اسلامی می‌تواند فقط در صورت ضرورت از اصل 85 قانون اساسی استفاده کند و تصویب طرح‌ها را برعهده کمیسیون‌ها قرار دهد اما آن گونه که به نظر می‌رسد طرح‌هایی که تاکنون مجلس یازدهم ذیل این اصل بررسی کرده نه تنها ضرورتی ندارند بلکه عنوان می شود مصداق بارز سو استفاده از این اصل است به همین دلیل به سراغ نماینده مجلس دهم رفتیم تا درباره مرسوم بودن استفاده نمایندگان از این طرح در ادوار گذشته بپرسیم.
سوءاستفاده از اصل 85 قانون اساسی اصالت نمایندگی را زیرسوال می‌برد/ این اصل مخصوص مسائل حاد و ضروری‌ست/ عدم مقبولیت طرح‌ها نزد مردم باعث شده نمایندگان پنهان کاری کنند
مسعود رضایی، نماینده مجلس دهم شورای اسلامی و عضو کمیسیون اجتماعی در گفتگو با خبرنگار برنا در انتقاد از مجلس یازدهم جهت استفاده بیش از حد از اصل 85 قانون اساسی گفت: مجلس فعلی فقط مجلس شعار است. درحالی که در مجلس پیشین گروه علمی، حقوقدان و مقید به مسائل قانونی حضور داشتند که بدون مطالعه و تحقیقات دست به عمل نمی‌زدند اما این مجلس بدون هیچ کار تحقیقی و مطالعه‌ای انواع و اقسام طرح‌های مختلفی را تاکنون تدوین کرده است.
او با تاکید بر اینکه مجلس فعلی برای پنهان کاری از اصل 85 قانون اساسی استفاده می‌کند، افزود: ما در مجلس قبلی خودمان را منتسب به رای مردم می‌دانستیم لذا جهت پاسخگویی به آنها، شفافیت در طرح‌ها و لوایح را مدنظر داشتیم تا بتوانیم مردم را در جریان تمام امور قرار دهیم و آنها بدانند نمایندگانشان چه اقدامی می‌کنند اما مجلس فعلی یک مجلس انتصابی است و می‌دانند اگر طرح‌ها و لوایحی که تصویب می‌کنند شفاف باشد، مورد قبول مردم نیست و مردم آنها را نمی‌پذیرند بنابراین ناچار هستند راه کوتاهی مثل اصل 85 قانون اساسی را انتخاب کنند تا مردم در جریان کارهایشان قرار نگیرند و به صورت پنهان کاری امور را پیش ببرند.
رضایی تصریح کرد: این مجلس برخلاف شعارش که شفاف سازی بود، چیزی جز پنهان کاری انجام نداد و در این چندماه دیدیم اکثر طرح‌هایش را ذیل اصل 85 قانون اساسی قرار داد تا مردم خیلی واقف نشوند که چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است درواقع نمایندگان اصل پنهان کاری را مورد نظر و عمل خود قرار دادند.
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: وقتی اصل را بر شفاف سازی قرار دهیم و شعارمان این باشد که نماینده مردم و پاسخگوی آنها هستیم نیازی به پنهان کاری نیست درواقع کسانی به سمت پنهان کاری و راه‌های میانبر می‌روند که پذیرش مردمی و مشروعیت مردمی نداشته باشند. تاجایی که یادم است در مجلس دهم اکثر طرح‌ها و لوایح را در صحن علنی مورد بررسی قرار می‌دادیم و گزارشات آن در رسانه‌ها منتشر می‌شد چون معتقد بودیم باید پاسخگوی رای مردم باشیم و آنها بدانند ما در مجلس چه طرح‌ها و لوایحی را در دستور کار داریم و می‌خواهیم چه قوانینی را وضع کنیم.
رضایی با بیان اینکه نمایندگان توجهی به واژه «ضروری» اصل 85 قانون اساسی نمی‌کنند، بیان کرد: براساس این اصل، نمایندگان می‌توانند در مواردی که ضروری و حیاتی است مانند مسائل حاد سیاسی و حاد امنیتی از این اصل استفاده کنند و سریعا در کمیسیون طرح را به تصویب برسانند نه اینکه در هرجایی که دلشان خواست به اسم ضروری طرحی را مطرح کنند، این کار اصالت نمایندگی را زیرسوال می‌برد و چیزی جزء سو استفاده از کلمه «ضروری» برای موارد عادی و معمولی نیست.
سوءاستفاده نمایندگان از قانونی که به آن سوگند یاد کردند
بررسی طرح‌ها ذیل اصل 85 قانون اساسی نشان از میل باطنی نمایندگان مجلس به پنهان کاری و عدم شفافیت دارد و جالب است طرحی که بسیار مورد انتقاد و اعتراض مردم قرار گرفت یعنی طرح «جوانی جمعیت» ذیل این اصل به تصویب رسید و حالا قرار است طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی فضای مجازی» که مورد انتقاد اکثریت بود از این طریق به تصویب برسد تا مفاد جلسات داخل کمیسیون درباره آن به بیرون درز نکند. قاعدتا چنین اقدامی چیزی جزء سو استفاده از قانون اساسی نیست و انتظار می‌رود نمایندگانی که خود سوگند به اجرای قانون اساسی یاد کردند، پایبند به آن باشند و مردم را درجریان قوانینی که قرار است برایشان وضع شود، قرار دهند.
//انتهای پیام: 5