«احمد بخشایش اردستانی»، کارشناس مسائل خاورمیانه، در گفت و گو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا درباره نقش ایران در گفتگوهای بین الافغانی گفت: این بحث را باید در یک پازل واقعی بر اساس مکتب رئالیسم مورد توجه قرار بدهیم. معنی و مفهوم این جمله این است که واقعیت های صحنه را باید دید. واقعیت های صحنه این است که حدود 85 تا 90 درصد از افغانستان تحت سلطه طالبان است؛ طالبان هم به نحوی با ایران و روسیه مذاکراتی داشته است.
او افزود: از آن طرف هم دو گروه هستند؛ طالبان بدنبال تشکیل نظام اسلامی به صورت حاد است و گروه غرب گرایان که اشرف غنی در راس آن است و بخاطر فسادی که وجود داشته و با گسیختگی که آمریکا در افغانستان به وجود آورد، نتوانستند یک ارتش منسجم 300 هزار نفری بوجود بیاورند که الان امنیت تامین شود. طالبان جلو آمده و با ایران، روسیه و همسایگان صحبت کرده است. ما اگر بخواهیم به طالبان گذشته نگاه کنیم از لحاظ نظم، تشکیلات و از لحاظ ایدئولوژیک با ما مخالف است حتی ده نفر از دیپلمات های ما را شهید کرده اند ولی همواره نباید که مباحث ریز گذشته برای همکاری های آینده، مانع شود چون در حال حاضر منافع ملی ما اقتضا می کند که با نگاه جدید با طالبان کار کنیم.
بخشایش ادامه داد: اگر بخواهیم با آن نگاه قدیمی به طالبان نگاه کنیم معنی آن این است که ما باید برویم و با طالبان بجنگیم چرا با طالبان بجنگیم برای اشرف غنی و برای عبدالله عبدالله این که به درد نمی خورد آمریکایی ها 20 سال برای آنها جنگیدند اما نتوانستند کاری کنند. من فکر می کنم طالبان تا حد زیادی به قدرت آمده و با توجه به اینکه یک بار تجربه داشته و تجربه اش هم منفی بوده و شکست خورده فکر نمی کنم که تندروی های گذشته را انجام بدهد. دلیلش هم این است که در مصاحبه ای که داشتند گفتند که خانم ها می توانند تا دکتری بخوانند و کار داشته باشند ولی در گذشته اصلا به خانم ها اجازه نمی دادند که از خانه بیرون بیایند بنابراین مقداری تفاوت بوجود آمده است.
او متذکر شد: طالبان یکی یکی فرمانداری های کوچک را می گیرد و فقط شهرهای بزرگ مانده که البته دولت ادعا می کند که مردم افغانستان موافق نیستند طالبان شهرهای بزرگ را بگیرد ولی من فکر نمی کنم مردم در مقابل زور خاضع هستند بخاطر اینکه مردم افغانستان، 20 سال گرفتار گروه های مختلف بودند. مثلا یک انتخاباتی که در افغانستان برگزار می شد رقبا عبدالله عبدالله و اشرف غنی بودند، جالب این بود که در نهایت هر دو حکومت را به دست می گرفتند و حکومت بی معنی بود.
این کارشناس منطقه تصریح کرد: نگاه ایران باید جدید باشد و باید به واقعیت صحنه نگاه کنیم و نباید با طالبان به خاطر غنی و عبدالله عبدالله درگیر شویم. قرار نیست ما در جنگ جدید شرکت کنیم. برخی افراد در تحلیل ها می خواهند طالبان را با قدیم برانند و ما را با طالبان دچار جنگ و چالش کنند. مساله طالبان به ما ربطی ندارد اینکه طالبان می خواهد نظام اسلامی درست کند خوب درست کند. اینکه طالبان با ایران و روسیه به یک توافق رسیده و همین که آمده ایران نشسته در مقابل نظام جمهوریت و فهمیده که فقط از طریق زور نمی تواند جلو برود، این حُسن کار است ولی از طرف دیگر می خواهد به گروه های دیگر بفهماند که خیلی در مذاکره دست بالا را نگیرید ما همه افغانستان را می توانیم از طریق نظامی بگیریم. حالا این که چگونه بعدا اداره کنند یک مقدار سخت است. اداره افغانستان بعد از تسلط طالبان منوط بر این است که ایران، روسیه و چین کمکش کنند. 7