به گزارش برنا، در روش آنژیوگرافی یک لوله ظریف پلاستیکی (کاتتر) به طور مستقیم در رگ خونی قرار گرفته و ماده حاجب یا کنتراست از طریق این کاتتر در جریان خون تزریق می‌شود و سپس از رگ‌های خونی مورد نظر با اشعه ایکس تصویربرداری می‌شود. تصاویر گرفته شده آنژیوگرام نام دارند. آنژیوگرافی در ارتباط با ناهنجاری‌های رگ‌های خونی مانند تنگی یا انسداد رگ، التهاب، گشاد شدن و خونریزی غیر طبیعی اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. برای مشاهده رگ‌های خونی در تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس، ماده حاجب دورن سرخرگ یا سیاهرگ تزریق می‌شود. از آنژیوگرافی همچنین در عمل‌های جراحی مربوط به درمان ناهنجاری‌های رگ‌های خونی نیز استفاده می‌شود.
در صورت تنگ شدن سرخرگ، از بالن کوچکی با قابلیت باد شدن (و در برخی از مواقع از استنت) جهت گشاد کردن سرخرگ و بازیابی جریان طبیعی خون استفاده می‌شود. این روش آنژیوپلاستی نام دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آنژیوگرافی و یا آنژیوپلاستی در کرج با مطب دکتر لیلا عسگرپور مختصص بیماری‌های قلبی عروقی تماس حاصل فرمایید.
در چه مواردی از آنژیوگرافی استفاده می‌شود؟
تکرار بروز مشکلات قلبی با وجود درمان کافی پزشکی
- منفی بودن تست ECG (اکوکاردیوگرافی) در افراد دارای درد قفسه سینه
(در صورت داشتن هر گونه علائم بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه می‌توانید به مطب دکتر لیلا عسگرپور متخصص قلب در کرج مراجعه کنید)
- بروز نارسایی قلبی پس از حمله قلبی
- بروز درد قفسه سینه در افرادی که در معرض بیماری سرخرگ کرونری قرار دارند
- وجود درد یا حمله مجدد قلبی در افرادی که از بالن، استنت یا بای‌پس در رگ‌های قلبی خود استفاده کرده‌اند
- زنده ماندن بیمار در اثر درمان به موقع پس از ایست ناگهانی قلبی
- تشخیص موارد اضطراری پس از حمله قلبی
- تشخیص اختلال مربوط به ضربان غیر طبیعی قلب
- وجود علائم مربوط به بیماری ایسکمی قلب در افراد مبتلا به بیماری دریچه‌ای قلب
اقدامات مورد نیاز پیش از آنژیوگرافی
- از ساعت 12 شب به بعد (در روز پیش از آنژیوگرافی) از خوردن مواد غذایی خودداری کنید.
- داروهای مصرفی خود را به بیمارستان بیاورید. پس از مشورت با پزشک می‌توانید داروهای مورد نظر خود را مصرف کنید.
- جهت جلوگیری از بروز آسیب‌دیدگی کلیه پس از آنژیوگرافی بایستی مقدار زیادی آب بنوشید.
- از به همراه داشتن وسایلی مانند حلقه، گوشواره و عینک خودداری کنید.
- یک نفر همراه بایستی با شما بماند و پس از آنژیوگرافی در رفتن به منزل به شما کمک کند.
- انجام آنژیوگرافی از طریق سرخرگ‌های دست و یا رگ‌های کشاله ران امکان‌پذیر است. در صورت استفاده از سیاهرگ‌های کشاله ران، موهای این ناحیه بایستی تراشیده شود.
- فرم رضایت‌نامه را خوانده و در صورت موافقت آن را امضا کنید.
دکتر لیلا عسگرپور متخصص بیماری‌های قلبی عروقی، آنژیوپلاستی و آنژیوگرافی در کرج، اطلاعات کافی را قبل از شروع آنژیو در اختیار مراجعه کنندگان خود قرار می‌دهد.
نحوه آماده‌سازی بیمار برای آنژیوگرافی
- پیش از انجام آنژیوگرافی، پزشک در ارتباط با بیماری، داروهای مصرفی و وجود آلرژی از بیمار سوال‌های لازم را خواهد پرسید.
- شمارش کامل سلول‌های خونی، وضعیت لخته شدن خون، تست عملکرد کبد و کلیه، میزان مواد معدنی مهم در بدن مانند سدیم یا پتاسیم، و تست‌های دیگر جهت سنجش آنزیم‌های قلب توسط پزشک انجام می‌شوند.
- جهت تصمیم‌گیری برای استفاده از آنژیوگرافی از طریق کشاله ران یا مچ دست، نبض بیمار ارزیابی می‌شود.
- در صورت مصرف داروهای رقیق‌کننده خون (مانند وارفارین) بایستی به پزشک اطلاع داده شود. در صورت لزوم، مصرف داروهای فعلی متوقف شده و از داروهای دیگر با تاثیر مشابه استفاده خواهد شد.
- در زمان آنژیوگرافی تمامی نتایج آزمایش‌ها را به همراه داشته باشید.
- در صورتی که قبلا از آنژیوگرام، بای‌پس، استنت استفاده کرده‌اید، نتیجه این آزمایش‌ها را به همراه داشته باشید.
نحوه انجام آنژیوگرافی
- آنژیوگرافی توسط پزشک متخصص و در آزمایشگاه مجهز انجام می‌شود.
- بیمار در طول آنژیوگرافی هوشیار می‌باشد. در صورت لزوم امکان دارد از داروی آرام‌بخش استفاده شود.
- بیمار باید به پشت بر روی میز مخصوص آنژیوگرافی دراز بکشد.
- دستگاهی که به بدن بیمار متصل می‌شود، ضربان قلب، فشار خون و میزان اکسیژن خون را نمایش می‌دهد.
- آنژیوگرافی ممکن است از طریق کشاله ران یا مچ دست انجام شود. ناحیه مورد نظر با محلول ضدعفونی‌کننده تمیز می‌شود.
- پارچه مخصوص استریل بر روی بدن بیمار قرار می‌گیرد.
- پزشک محل ورود کاتتر را بی‌حس می‌کند.
- یک سوزن مخصوص وارد سرخرگ کشاله ران یا مچ دست می‌شود و شیت (کاتتر مخصوص و توخالی) در محل ورودی قرار داده می‌شود.
- یک لوله نرم ظریف (کاتتر) از طریق شیت وارد سیاهرگ‌های اصلی قلب می‌شود. این کار باعث بروز درد نمی‌شود.
- ماده کنتراست از طریق کاتتر وارد قلب می‌شود.
- تصاویر مورد نظر از رگ‌های خونی توسط اشعه ایکس گرفته می‌شوند. این تصاویر به صورت دیجیتالی ثبت می‌شوند. پزشک جهت نوشتن گزارش، این تصاویر را ارزیابی می‌کند.
- آنژیوگرافی کرونری باعث ایجاد درد نمی‌شود. بیمار تنها وارد شدن سوزن جهت بی‌حس کردن ناحیه مورد نظر را حس خواهد کرد.
آنژیوگرافی به چقدر زمان نیاز دارد؟
آنژیوگرافی به 15 تا 20 دقیقه زمان نیاز دارد. البته با توجه به وجود اختلال‌های مختلف در ساختار رگ‌های بدن بیمار امکان دارد آنژیوگرافی بیشتر طول بکشد. همچنین به دلیل نیاز به مداخله پزشکی در اثر بروز هر گونه مشکل، امکان دارد به زمان بیشتری جهت آنژیوگرافی نیاز باشد.
پس از آنژیوگرافی، جهت جلوگیری از خونریزی در زمان خروج کاتتر، بایستی در ناحیه ورود کاتتر برای مدت تقریبا 15 دقیقه فشار وارد شود. در صورتی که کاتتر در ناحیه کشاله ران وارد شده باشد، با توجه به استفاده از کیسه شن جهت کنترل خونریزی بیمار باید برای مدت 6 ساعت به پشت دراز بکشد.
در صورتی که آنژیوگرافی در ناحیه مچ دست انجام شده باشد، نیازی به استفاده از کیسه شن و دراز کشیدن برای مدت طولانی نمی‌باشد.
اقدامات مورد نیاز پس از آنژیوگرافی
- پس از پایان آنژیوگرافی در صورت عدم وجود عارضه خطرناک، بیمار به اتاق خود در بیمارستان منتقل می‌شود. در صورت بروز مشکل مرتبط با آنژیوگرافی، امکان دارد به ارزیابی وضعیت بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه نیاز باشد.
- پس از انتقال بیمار به اتاق ویژه در بیمارستان، دستگاهی جهت نمایش ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون به بدن بیمار متصل می‌شود.
- پس از آنژیوگرافی، کاتتر از مچ دست یا کشاله ران بیمار برداشته می‌شود. جهت جلوگیری از خونریزی، بر روی قسمت مورد نظر فشار وارد می‌شود. امکان دارد در این حالت درد ایجاد شود.
- پس از برداشتن کاتتر، برای جلوگیری از خونریزی از کیسه شن استفاده می‌شود. بیمار بایستی در طول این مدت به پشت دراز بکشد. پس از حدود 4 تا 6 ساعت، خونریزی بررسی شده و کیسه شن برداشته خواهد شد.
- پیش از پایان مراحل فوق بیمار نباید از تخت خارج شود.
- پس از برداشتن کیشه شن، بیمار بایستی به آرامی از تخت خارج شود چرا که امکان دارد در این حالت سرگیجه ایجاد شود.
- در زمان عطسه یا سرفه کردن بایستی فشار بر روی ناحیه تحت درمان وارد شود.
- برای دفع سریع‌تر ماده کنتراست و جلوگیری از آسیب‌دیدگی کلیه بایستی مقدار زیادی آب نوشیده شود.
- امکان دارد بیمار در همان روز آنژیوگرافی مرخص شود، ولی در برخی از مواقع ممکن است نیاز باشد تا برای انجام آزمایش‌های اضافی و استفاده از روش‌های درمانی دیگر، بیمار در بیمارستان بماند.
- بیمار باید پرسش‌های خود را در ارتباط با اقدامات مورد نیاز پس از آنژیوگرافی با پزشک مطرح کند.
- خوردن مواد غذایی پر از فیبر مانند میوه و سبزیجات برای جلوگیری از بروز یبوست توصیه می‌شود.
- بیمار باید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند. همچنین از رانندگی برای مدت 2 تا 3 روز باید اجتناب شود.
خطرات و عوارض ناشی از آنژیوگرافی
آنژیوگرافی یک روش بی‌خطر محسوب می‌شود. به ندرت امکان دارد عوارض ناخواسته در زمان آنژیوگرافی یا پس از آن بروز کنند. ولی در صورت دستور پزشک، این روش حتما بایستی مورد استفاده قرار گیرد؛ چرا که در غیر این صورت می‌تواند باعث بروز مشکلات بیشتری شود. برخی از عوارض ناشی از آنژیوگرافی عبارتند از:
- حساسیت به ماده کنتراست
- درد، ورم و کبودی در ناحیه ورود کاتتر در کشاله ران یا مچ دست
- عفونت در ناحیه ورود کاتتر
- نارسایی کلیه ناشی از ماده کنتراست
- اختلالات مربوط به ضربان قلب
- نیاز به استفاده از ضربان‌ساز موقت