به گزارش خبرنگار برنا، قطعاً اجرای این طرح جنجال‌برانگیز تأثیرات بسیاری بر زندگی اقشار مختلف جامعه در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... خواهد داشت که نمی‌توان نسبت به آن بی تفاوت بود.
مخالفت اکثریت جامعه با این طرح بر هیچکس پوشیده نیست و اصرار نمایندگان مجلس شورای اسلامی بر اجرایی شدن آن تأثیر این طرح در ابعاد سیاسی را می‌تواند بسیار پر رنگ‌تر کند چرا که به اعتقاد جامعه‌شناسان اجرایی شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی اعتماد بین مردم و حکومت را به شدت خدشه‌دار می‌کند. اما ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این طرح تا امروز توسط کارشناسان مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در گفت‌وگو با چند جامعه‌شناس تأثیر این طرح در ابعاد فرهنگی را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:
مصطفی اقلیما: طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی نشان از ناآشنایی نمایندگان با این پدیده است / قوانین تنها با خواست اکثریت مردم به اجرا می‌رسد
مصطفی اقلیما جامعه‌شناس و رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: سال‌هاست که قوانین مصوب بسیاری در مجلس شورای اسلامی با خواست مردم در تضاد است و به همین دلیل این قوانین نمی‌توانند به صورت کامل و دقیق اجرا شوند. نمونه قوانین محدودکننده می‌تواند تلگرام باشد که فیلتر شد اما امروز همه از آن استفاده می‌کنند.
اقلیما تصریح کرد: در همه جای دنیا قوانین با خواست مردم به تصویب می‌رسند و بعد اقلیتی که مخالف قانون تصویب شده هستند کم‌کم به تابعیت از قانون جدید مجبور می‌شوند اما متأسفانه در کشور ما این روند برعکس است و یک عده که در اقلیت هستند با نگرش و تصمیمات خود برای اکثریت تصمیم می‌گیرند و در حالیکه جامعه مخالف تصمیمات آن‌ها است قانون تصویب می‌کنند اما این قوانین تنها با خواست اکثریت مردم است که به اجرا می‌رسد و چون اکثریت مخالف آن هستند هیچ‌گاه قوانین به اجرای کامل نمی‌رسند و مردم کار خود را می‌کنند و مثل ماهواره و فیلم‌های ویدئویی که استفاده از آن‌ها ممنوع بود و همه استفاده می‌کردند قانون به اشتباه تصویب شده هم هیچ‌گاه به اجرای کامل نمی‌رسد. در کشور ما هنوز استفاده از ماهواره آزاد نشده است اما اکثر مردم در خانه‌هایشان ماهواره دارند.
او افزود: تصویب چنین طرحی در حد دانش و توانایی نمایندگان مجلس نیست و مطرح کردن این ایده خود نشان از عدم اطلاع آن‌ها از این پدیده است. در همه جای دنیا در برخورد با پدیده‌های جدید که ممکن است آسیب‌هایی برای جامعه داشته باشند قانونگذاران به این مسئله توجه می‌کنند که چه طرح و ایده‌ای برای کمتر کردن آسیب‌ها در نظر بگیرند اما متأسفانه در کشور ما آن‌هایی که در سمت مسئول قرار می‌گیرند اینگونه تصور می‌کنند که باید با ارائه طرح‌ها و ایده‌هایی که اکثراً ممنوعیت را در ذهن دارند برای اکثریت مردم تصمیم می‌گیرند و ادعا می‌کنند که تصمیماتشان برای جلوگیری از آسیب بیشتر در جامعه است. این مشکل در خانواده‌ها هم دیده می‌شود، پدر خانواده که دوران نوجوانی و جوانی‌اش مربوط به دهه‌ها قبل می‌شود با در نظر گرفتن کمبودها و نیازهای زندگی زمانه خود نیازهای فرزندانش را می‌سنجد و در حالیکه ادعا می‌کند خیرخواه فرزندانش است از این وضعیت گلایه دارد که چرا فرزندانم دلسوزی من را درک نمی‌کنند. تصمیمات پدر در خانه تنش به وجود می‌آورد و این نشان می‌دهد که او خواسته‌ها و نیازهای فرزندش را به خوبی درک نکرده و این وضعیت را می‌توان به کلیت جامعه‌مان تعمیم داد.
پدر انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران تأکید کرد: اگر این طرح تصویب شود مردم به نمایندگان مجلس و حاکمیت بدبین می‌شوند چرا که مشکلات بسیاری امروز گریبانگیر زندگی مردم شده اما مسئولان هیچ توجهی به آن‌ها ندارند و مسائل حاشیه‌ای مثل فضای مجازی برای آن‌ها دغدغه است. ممکن است زمانی که جامعه شرایط خوبی دارد ارائه این طرح‌ها در مجلس با تنش‌های کمتری روبرو شود و مردم ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دهند و نگرانی‌ها را تا حدی درک کنند و به ایده جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی برخورد دیگری داشته باشند اما در این شرایط مطرح کردن چنین مسائلی نشان از عدم درک نمایندگان و مسئولان کشور نسبت به شرایط جامعه دارد.
او افزود: اگر این طرح به تصویب رسید و اجرا شد مسئولان خودشان تصمیم گرفته‌اند که خودشان مردم را نسبت به حکومت بدبین کرده‌اند. همین روزها با مطرح شدن این طرح قبل از اجرایی شدن می‌شنویم که مردم می‌گویند این موضوع برای فراموشی معضل خوزستان و دیگر مسائل مطرح شده تا اذهان را منحرف کند. چنین اظهاراتی که واقعاً در بین مردم مطرح می‌شود نشان از شکل‌گیری یک بی‌اعتمادی از سوی مردم نسبت به مسئولان دارد.
اقلیما خاطرنشان کرد: قطعاً اینترنت می‌تواند در شکل‌گیری برخی معضلات نقش داشته باشد اما این معضلات احتمالی را باید حل کرد و نمی‌توان به بهانه آسیب‌های اینترنت و فضای مجازی آزادی را از مردم گرفت. زمانی دولت‌ها هر کار که می‌خواستند انجام می‌دادند و مردم هر خبری را از هر منبعی که حاکمیت تعیین می‌کرد دنبال می‌کردند اما امروز کمتر از 15 درصد مردم اخبار را فقط از صداوسیما دنبال می‌کنند و منابع مختلفی در اختیار مردم قرار دارد و به نوعی حق انتخاب برایشان به وجود آمده است. این نوعی آزادی در جامعه به وجود آورده که هیچکس حق ندارد آزادی را از مردم بگیرد و این موضوع مسئله‌ای است که در دین اسلام نیز بر آن بسیار تأکید شده و انسان‌ها باید در آزادی با داشتن حق انتخاب زندگی کنند و هیچکس حق ندارد در مسائل خصوصی افراد دخالت کند.
او در پایان افزود: اگر اینترنت در جامعه مشکل‌زا است باید اول مسائل دیگر را دنبال کنیم و بعد اگر معضلی از سوی اینترنت متوجه جامعه بود به این معضل می‌توان رسیدگی کرد. در حال حاضر با معضلات فراوانی که وجود دارد معضل اینترنت موضوعی فرعی است. اگر خیلی از مشکلات جامعه حل شود دیگر معضلاتی که امروز نمایندگان مجلس نگرانش هستند در جامعه وجود نخواهد داشت. به عنوان مثال معضل بیکاری خود عامل اصلی بسیاری از بزهکاری‌ها و انحرافات اخلاقی در جامعه است و فردی که بیکار است می‌تواند در اینترنت به دنبال مسائل غیراخلاقی و ناهنجار باشد و اگر همان فرد سر کار برود دیگر زمانی برای گشتن به دنبال مسائل غیراخلاقی ندارد. قطعاً اگر مشکلات اصلی مردم حل شود بسیاری از ناهنجاری‌هایی که نمایندگان مجلس معتقد هستند ناشی از رواج شبکه‌های اجتماعی در ایران به وجود آمده از بین خواهد رفت.
محمدعلی الستی: صیانتی که در ذهن نمایندگان مجلس است تداعی‌کننده محدودیت است نه مصونیت / سیاست‌های کنترل اطلاعات در طول تاریخ هیچ‌گاه نتیجه‌بخش نبوده است
محمدعلی الستی، دکترای جامعه‌شناسی ارتباطات و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: همیشه در طول تاریخ بخشی از جامعه و افراد بسیاری طرفدار آزادی بوده‌اند و به آن گرایش داشته‌اند. حتی افراد متدین و معتقد به خدا هم بر این مسئله تأکید دارند که خدا انسان را آزاد آفریده و ارزش قرار گرفتن در راه راست و درست به این است که انسان آزادانه این راه را انتخاب کند و تنها می‌توان انسان را در این راه هدایت کرد و با اجبار چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد وگرنه در صورتی که قرار بود انسان بالاجبار در مسیر درست قرار بگیرد خداوند نیز او را همچون فرشته‌ها بدون قدرت اختیار خلق می‌کرد.
الستی خاطرنشان کرد: در قرآن کریم هم به قدرت اختیار انسان تأکید می‌شود. رسالت انبیا نیز هدایت تشریعی است به این معنی که هدایت‌کننده انسان‌ها را ملزم به پیروی از قوانین و خواسته‌هایش نمی‌کند و اجباری در کار نیست و انسان مختار است که راهش را انتخاب کند. اتفاقاً مسدود کردن راه‌های مختلف به حرکت مشرکان شباهت بیشتری دارد. ما روایتی داریم که در آن مشرکان به مردم تأکید دارند که وقتی رسول اکرم آیه‌های قرآن را می‌خوانند دست در گوش خود کنید تا آیه‌ها را نشنوید و به سمت او گرایش پیدا نکنید.
این جامعه‌شناس در ادامه گفت: اما در کنار همه این مسائلی که مطرح کردم باید بگویم که قبول دارم همیشه برخی افراد از آزادی سوءاستفاده می‌کنند و آزادی هم آفت‌های زیادی دارد و بسیاری از افراد ظرفیت آزادی را ندارند. چنین بحران‌هایی انکارناپذیر هستند اما باید نظارتی صورت بگیرد و مسدود کردن نمی‌تواند راهکار مناسب و نتیجه‌بخشی باشد. اگر سابقه پرداختن به موضوعاتی اینچنین را در 40 سال اخیر بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که سیاست ایجاد محدودیت هیچ‌گاه نتوانسته سیاست موفقی باشد. امروز صیانتی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح کرده‌اند تداعی‌کننده محدودیت است و از مصونیت نشانی در این طرح دیده نمی‌شود اما در دنیا هیچ محدودکننده‌ای هیچ گاه در طول تاریخ با صراحت به اینکه سیاستش محدود کردن است تأکید نکرده است.
الستی در ادامه تصریح کرد: سیاست‌های محدودکننده طی سال‌های اخیر اعم از قوانین احزاب، فعالیت‌های اینترنتی، ماهواره‌ها و... نتیجه‌بخش نبوده و همواره هر دو طرف (چه افراد موافق محدودیت و چه افراد مخالف) در برخی مواقع از شرایط سوءاستفاده کرده‌اند. وقتی یک گروه با عنوان مصونیت، محدودیت ایجاد می‌کند قدرت برقراری محدودیت مطلق را ندارد، برای مثال می‌توان به ممنوعیت ویدئو و وی‌اچ‌اس اشاره کرد. زمانی تأکید داشتند که ویدئو عامل ترویج فساد و فحشا است اما در واقع ویدئو یک رسانه بود که همه چیز می‌شد توسط آن ترویج کرد. اگر کسانی که مشروبات الکلی مصرف می‌کنند الکل را داخل یخچال خانه نگاه می‌دارند نمی‌توان گفت که یخچال عامل فساد و ترویج‌کننده مصرف مشروبات الکلی است؛ داخل یخچال مواد غذایی هم نگهداری می‌شود.او افزود: در نهایت دیدیم که این سیاست‌های محدودکننده موفقیت‌آمیز نبوده و با این سیاست‌ها حتی مردم تشویق به استفاده از این رسانه شدند و بعد موسسه رسانه‌های تصویری ایجاد و استفاده از ویدئو و وی‌اچ‌اس مجاز شد. در برخورد با ماهواره هم همینطور بود و مسئولان ما باید به این نتیجه برسند که چون ما برنامه‌ریزی نداریم و نمی‌توانیم برنامه‌های مورد پسند مردم را بسازیم نباید با ایجاد محدودیت مردم را مجبور به دیدن برنامه‌های خود کنیم. صداوسیما باید با این رسانه‌ها رقابت کند و حذف کردن رسانه‌های دیگر نمی‌تواند نتیجه‌بخش باشد و تاریخ در این چند سال هم نشان داده که سیاست‌های محدودکننده حاصلی در پی ندارد و موفقیت‌آمیز نیست و در نهایت هزینه‌های سنگینی برای جامعه و حاکمیت دارد که خیلی ساده به عقب‌نشینی حاکمیت منجر می‌شود.
الستی در پایان اظهار داشت: به نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی توصیه می‌کنم که نگاهی به تاریخچه محدودسازی و کنترل اطلاعات داشته باشند که هیچ‌گاه نتوانسته به آنچه که در ذهن قانونگذاران بوده برسد و همیشه شکست خورده است. نمایندگان مجلس با تجدید نظر درباره این طرح می‌توانند به سمت ایجاد یک آشتی ملی پیش بروند تا مردم احساس نکنند که در بحران‌های بزرگی که جامعه ما با آن درگیر است نمایندگانشان دغدغه‌هایی اینچنین دارند. ایجاد این نگرش در بین مردم روابط حاکمیت با مردم را مخدوش می‌کند.
محمدرضا ذوالفقاری: طرح صیانت از کاربران فضای مجازی مردم را نسبت به حاکمیت بی‌اعتماد می‌کند / همه کشورهای دنیا مخالف ابتذال هستند اما با فرهنگ‌سازی در برابر آن می‌ایستند نه ایجاد محدودیت
محمدرضا ذوالفقاری جامعه‌شناس فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: امروز مسئله ابتذال در تمام بحث‌های اجتماعی ما از سوی مسئولان مطرح می‌شود و آن را می‌توان به همه آسیب‌های اجتماعی به اشکال مختلف ربط داد. ابتذال در سینما هم وجود دارد و در دنیا فیلم‌های پورنوگرافیک ساخته می‌شود اما کسی نمی‌گوید باید سینما را تعطیل کرد، سینما به حیات خود ادامه می‌دهد اما برای مقابله با ابتذال این گونه فیلم‌ها فرهنگ‌سازی در دستور کار حاکمان قرار می‌گیرد. متأسفانه امروز ابتذال در کشور ما به یک واژه ایدئولوژیک تبدیل شده که به واسطه آن همه چیز را محدود می‌کنند و تجربه‌هایی مثل ممنوعیت ویدئوها نشان داده هیچ‌گاه این طرح‌ها و ایده‌ها به نتیجه نمی‌رسد. زمانی که گفته می‌شد ترویج موسیقی خواننده‌های لس‌آنجلسی ترویج ابتذال است به یاد دارم که در میدان انقلاب مخفیانه نوار کاست‌هایی از همین خواننده‌ها فروخته می‌شد.
ذوالفقاری خاطرنشان کرد: جوانان امروز جوانان 40 یا 50 سال پیش نیستند و تکنولوژی هم دیگر تکنولوژی چند سال پیش نیست که بتوان تا حدی محدودیت ایجاد کرد. کنترل تکنولوژی امروز سخت‌تر از گذشته است و تنها با قطع ارتباط کامل با دنیا می‌توان ارتباطات اینترنتی و پیشرفت تکنولوژی در کشور را متوقف کرد.
او افزود: بحث جدی‌تر در این میان مسئله اقتصاد است. فضای مجازی و اینترنت امروز تنها کارکرد تفریحی برای مردم ندارد و بخش بزرگی از جامعه از این طریق ارتزاق می‌کند. این شرایط در تلگرام هم وجود داشت و هنوز می‌بینیم با وجود فیلتر شدن این پیام‌رسان همچنان در تلگرام فعالیت‌های اقتصادی ادامه دارد. فعالیت‌های اقتصادی در اینستاگرام نیز وجود دارد و از خانواده‌ها گرفته تا شرکت‌های مختلف در این رسانه مشغول کار هستند و نمی‌توان با تعمیم دادن مفهوم ابتذال به این رسانه، استفاده از آن را در کشور به طور کامل از بین برد.
این جامعه‌شناس تأکید کرد: همه کشورها در دنیا مخالف ابتذال هستند و هیچ کشوری نیست که مشکلی با این مسئله نداشته باشد. آلمان، فرانسه و... هم قطعاً مخالف رواج ابتذال در کشورشان هستند اما برای جلوگیری از آن راهکار دارند و در کشور ما این واژه بیشتر بهانه‌ای است برای ایجاد محدودیت بیشتر. امروز کلیدی‌ترین بحث در مواردی اینچنین به بحث اعتماد مردم به حاکمیت مربوط می‌شود و به اعتقاد من نهادهای سیاسی ما به سرعت با سیاستگذاری‌هایشان اعتماد لازم بین مردم و حاکمیت را از بین می‌برند. با این طرح قطعاً اعتماد از بین می‌رود و ما شاهد نوعی بی اعتمادی مطلق بین مردم و حاکمیت خواهیم بود که نارضایتی را هم افزایش می‌دهد.او افزود: در جامعه ما جمعیت جوان زیاد است. تعداد دانشجویان، افرادی که دارای مدرک لیسانس، فوق لیسانس و دکترا هستند نسبت به دیگر کشورها متفاوت است و این‌ها نیازهای متفاوتی دارند که اگر قرار است برنامه‌ای برای کشور داشته باشیم باید برنامه‌ای باشد که تمام اقشار جامعه از اجرای آن اقناع شوند. امروز مسئله سواد تغییر کرده و حتی افراد زیر دیپلم هم انتظار وجود آزادی رسانه دارند و می‌بینیم در وقایعی مثل واقعه خوزستان همین افراد بدون در نظر گرفتن اینکه در چه طبقه‌ای از جامعه هستند اعتراض می‌کنند و از رسانه‌های موجود در فضای مجازی استفاده می‌کنند چرا که رسانه رسمی ندارند. قطع کردن این صداها که طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی خود اقدامی در این جهت است به معنای از بین بردن مشکلات و ایجاد سکوت و جلوگیری از اعتراض نیست، این صداها وجود دارند اما مسئولان با این حرکت پنبه در گوش خود کرده‌اند تا صداها را نشنوند.
امان‌الله قرائی‌مقدم: طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی، کشور را در سرمایه اجتماعی و فرهنگی تضعیف می‌کند
امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی ضربه محکمی به فرهنگ کشور خواهد زد. با این طرح شاهد تضعیف سرمایه اجتماعی و فرهنگی خواهیم شد و این دو در دیدگاه جامعه‌شناسان دهه 1920 بسیار بیشتر از سه سرمایه دیگر اعم از سرمایه‌های طبیعی، تکنولوژی و انسانی مورد توجه قرار گرفته است. جامعه‌شناسان بزرگی چون جیمز کلمن، فوکویاما و... این سرمایه را سرمایه چسبندگی می‌نامند و اعتقاد دارند که اگر ما هر سه سرمایه بعدی را داشته باشیم اما در سرمایه فرهنگی و اجتماعی دچار ضعف باشیم هر سه سرمایه بهره‌بری و کارآمدی لازم را نخواهد داشت.
قرائی‌مقدم خاطرنشان کرد: طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی سرمایه اجتماعی و فرهنگی را تضعیف می‌کند چرا که یکی از عناصر اولیه اجتماعی در کشور اعتماد است. به این نوع اعتماد، اعتماد عمودی گفته می‌شود و با این طرح که محدودکننده است اعتماد بین مردم و مسئولان به خطر می‌افتد چرا که مردم متوجه این هستند که آزادی آن‌ها محدود و به حریم خصوصی‌شان تجاوز شده است. این نگرشی که با چنین طرحی به جامعه تزریق می‌شود روح و روان جامعه را آزرده و مکدر می‌کند و جامعه را به سمت بی اعتمادی و فاصله گرفتن از حکومت پیش می‌برد و قطعاً شاهد گسترش دامنه اعتراضات خواهیم بود و در بحث اقتصاد هم ضربه بسیار بزرگی به جامعه ما وارد می‌شود.
او افزود: با محدود شدن فضای مجازی مبتکران، نوآوران و دانش‌پژوهان سرخورده می‌شوند و این وضعیت منجر به بیشتر شدن فرار مغزها خواهد شد. بر اساس تئوری کلاسیک خودکشی دورکیم زمانی که ارتباط فرد با جامعه قطع می‌شود آمار خودکشی نیز در جامعه افزایش پیدا می‌کند و این طرح هم چنین خاصیتی دارد و وابستگی افراد به جامعه را به حداقل می‌رساند. بر اساس این کار جامعه دچار تقدیرگرایی می‌شود و فاصله مردم با حکومت بسیار افزایش پیدا می‌کند و مهم‌ترین عنصر فرهنگی جامعه را که اعتماد مردم به مسئولان است به طور کامل از بین می‌برد چرا که مردم معتقد هستند مسئولان آزادی آن‌ها را از بین برده و حریم خصوصی‌شان را نادیده گرفته است. مردم امروز با کمترین اشکال در مدیریت در محل‌هایی مثل مترو که تجمعاتی تصادفی صورت می‌گیرد دست به اعتراض می‌زنند و این وضعیت کمیتی را افزایش می‌دهد که بر اساس تئوری دورکیم این تغییرات کمی به مرور به تغییرات کیفی منجر خواهد شد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی اگر اندک تفکری در ذهن داشته باشند این طرح را هیچ‌گاه به تصویب نمی‌رسانند.
قرائی‌مقدم تصریح کرد: نمایندگان مجلس معتقد هستند که فضای مجازی جامعه را به سمت ابتذال پیش برده، با پذیرش این نگرش در ابتدا باید از مسئولان و نمایندگان بپرسیم که چرا جامعه به این سمت گرایش پیدا کرده است. این تنها مربوط به بخشی از جوانان جامعه می‌شود و در نگاهی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر می‌توانیم ببینیم که هزاران جوان تحصیلکرده از طریق فضای مجازی به سمت علم و دانش رفته‌اند و تفکراتشان تغییر پیدا کرده است و به نظر من همین تغییر تفکر است که برای برخی مسئولان و نمایندگان ترسناک به نظر می‌رسد چرا که جامعه سنتی همیشه محافظه‌کار است و از هر چیزی که نو باشد می‌ترسد. مسئولان این جامعه جوانان دنباله‌رو می‌خواهند و جوان ما که از این مرحله گذر کرده و به خودمختاری رسیده برای این افراد به انسانی ترسناک تبدیل شده است.
این جامعه‌شناس در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: امیدوارم نمایندگان مجلس شورای اسلامی کمی فکر کنند و این طرح را به تصویب نرسانند. اگر تصویب شود هم همان نتیجه‌ای را شاهد خواهیم بود که در برخورد با ماهواره‌ها و ویدئوها شاهد بودیم. امروز بی اعتمادی به حدی رسیده که مردم علاقه‌ای به حضور در فضای مجازی مورد تأیید حکومت ندارند و مسئولان باید این سوال را از خود بپرسند که چرا تا این حد بی اعتمادی وجود دارد و باید سعی کنند که این بی اعتمادی را از بین ببرند اما متأسفانه توجهی به این مسئله مهم وجود ندارد. جوانان ما امروز رسانه‌های داخلی را دنبال نمی‌کنند و این نشان از بی اعتمادی شکل گرفته در جامعه بین مسئولان و مردم جامعه دارد و جامعه ما امروز از مشروعیت سنتی و کاریزماتیک به سمت مشروعیت عقلانی و منطقی در حرکت است و این روند را نمی‌توان متوقف کرد. مسئولان ما به قدری ضعف دارند که نمی‌توانند با این رسانه‌ها مقابله کنند و به فکر ایجاد محدودیت هستند.