به گزارش برنا، عبدالجلال ایری در نشست علنی امروز (دوشنبه 12 مهرماه) مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون عمران مجلس را درخصوص زلزله سی سخت استان کهگیلویه و بویراحمد قرائت کرد.متن گزارش بدین شرح است:
به گزارش مرکز لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در تاریخ 29/ 11/ 1399 ساعت 22:05:34، زلزله‌ای با بزرگای 5.6 ریشتر در استان کهگیلویه و بویراحمد، در عمق 10 کیلومتری و به فاصله 11 کیلومتری شهر سیسخت و 19 کیلومتری شهر مادوان(استان کهگیلویه و بویراحمد) و 20 کیلومتری شهر کمه (اصفهان) و در فاصله مستقیم 534 کیلومتری تهران رخ داد.
با توجه به بزرگی زلزله و فاصله مراکز جمعیتی اطراف از آن، تعداد 19 شهر با جمعیتی معادل 257661 نفر و 1144آبادی با جمعیتی در حدود 332967 نفر (آمار 1395) «تحت تاثیر» این زمین لرزه قرارگرفته‌اند.( منظور از واژه تحت تاثیر، مراکز جمعیتی هستند که در آنها خسارت با درصدهای مختلف تخمین زده شده است.)
خوشبختانه تلفات جانی منجر به مرگ در این زلزله گزارش نشده است و طبق اعلام مسئولین هلال احمر تا لحظه تدوین گزارش، این زلزله 63 نفر مصدوم داشت که 36 مصدوم به صورت سرپایی مداوا و 27 نفر به بیمارستان یاسوج منتقل شدند که از این تعداد 20 نفر مرخص و تنها 7 نفر بستری و تحت مداوای پزشکان قرارگرفتند و در مجموع این زلزله جمعیتی حدود 14هزار نفر را تحت تاثیر قرار داده است.
گزارش کمیسیون عمران در خصوص
زلزله سیسخت استان کهگیلویه و بویراحمد
الف) مقدمه:
در بررسی جغرافیای جهان و مطالعات زمین‌شناسی، کشور جمهوری اسلامی ایران یکی از خطر‌پذیرترین کشورها به‌لحاظ قرارگیری در معرض حوادث طبیعی به‌شمار می‌رود. شرایط ویژه جغرافیایی و اقلیمی کشور به‌دلیل قرارداشتن بر روی کمربند زلزله‌خیز موسوم به «آلپ-هیمالیا» به‌ویژه در مناطق شرقی، جنوب‌شرقی، شمال‌غرب و منطقه البرز مرکزی به‌طور میانگین هر30 ماه یک‌بار احتمال وقوع زلزله‌ای به بزرگای 6 تا 5/ 6 ریشتر و هر پنج سال یک‌بار زلزله‌ای به بزرگای 5/ 6 تا 7 ریشتر وجود دارد. ضمن آنکه در قرن گذشته بیش از 10 مورد زلزله‌های با بزرگای 7 تا 4/ 7 ریشتر به وقوع پیوسته که از مهمترین آنها می‌توان به زلزله‌های طبس در سال 1357، رودبار در سال 1369و بم در سال 1382 اشاره‌نمود.
در سده اخیر با رشد فراوان جمعیت و توسعه (بعضاً نامقاوم در برابر زلزله) ساخت و ساز شهری و روستایی و گسترش سازه‌ها و شریان‌های حیاتی مانند شبکه سدها، خطوط انتقال آب، برق و گاز، آسیب‌پذیری کشور در مقابل اثرات این پدیده طبیعی افزایش یافته و بی‌تردید کم‌توجهی به این موضوع، می‌تواند موجب خسارات جانی، مالی و همینطور کاهش رشد اقتصادی و عدم تحقق برنامه‌های توسعه گردد.
طرح موضوع زلزله سی سخت در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 3/ 12/ 99 مجلس شورای اسلامی و دستور جناب آقای دکتر قالیباف ریاست محترم مجلس، مقرر گردید کمیسیون عمران موضوع را بررسی و به مجلس گزارش نمایند. در همین راستا کمیته بررسی زلزله سی سخت در کمیسیون عمران و به ریاست دکتر رضایی تشکیل گردید و در همان روز با تمام دستگاه‌های مرتبط مکاتبه و گزارش‌های لازم اخذ گردید و در روز سه شنبه مورخ 5/ 12/ 99 از منطقه زلزله زده بازدید به عمل آمد که گزارش بررسی اعضای کمیته به شرح ذیل تقدیم می‌گردد.
ب)شرح حادثه:
به گزارش مرکز لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در تاریخ 29/ 11/ 1399 ساعت 22:05:34، زلزله‌ای با بزرگای 5.6ریشتر در استان کهگیلویه و بویراحمد، در عمق ده کیلومتری و به فاصله یازده کیلومتری شهر سیسخت و 19کیلومتری شهرمادوان(استان کهگیلویه و بویراحمد) و 20کیلومتریشهر کمه(اصفهان) و در فاصله مستقیم 534 کیلومتری تهران رخ داد.
با توجه به بزرگی زلزله و فاصله مراکز جمعیتی اطراف از آن، تعداد 19 شهر با جمعیتی معادل 257661 نفر و 1144آبادی با جمعیتی در حدود 332967 نفر (آمار 1395) «تحت تاثیر» این زمین لرزه قرارگرفته‌اند.( منظور از واژه تحت تاثیر، مراکز جمعیتی هستند که در آنها خسارت با درصدهای مختلف تخمین زده شده است.)
خوشبختانه تلفات جانی منجر به مرگ در این زلزله گزارش نشده است و طبق اعلام مسئولین هلال احمر تا لحظه تدوین گزارش، این زلزله 63 نفر مصدوم داشت که 36 مصدوم به صورت سرپایی مداوا و 27 نفر به بیمارستان یاسوج منتقل شدند که از این تعداد 20 نفر مرخص و تنها 7 نفر بستری و تحت مداوای پزشکان قرارگرفتند و در مجموع این زلزله جمعیتی حدود 14هزار نفر را تحت تاثیر قرار داده است.
ج) خسارت به منازل مسکونی و ساختمان‌های دیگر:
با توجه به زلزله رخ داده در محدوده شهر سیسخت شاهد بروز آسیب‌های گسترده در این شهر و همچنین مناطق دیگر بودیم. بخش عمده‌ای از این آسیب‌ها در منازل مسکونی و دیگر ساختمان‌های شهرهای سیسخت، یاسوج و همچنین دیگر شهرها و روستاهای شهرستان دنا، سمیرم، منطقه پادنا و شهر کمه و مناطقی از بویراحمد بوده است. طبق گزارش‌ها، بیشترین آسیب مربوط به شهر سیسخت بوده و در این شهر نیز بیشترین آسیب‌های ساختمانی مربوط به خیابان دنا می‌باشد.
عمده آسیب‌های وارده عبارت است از:
- بروز ترک‌خوردگی گسترده در دیوار منازل
- بروز خطوط گسیختگی و یا تخریب بین دیوارهای متعامد
- تخریب و یا واژگونی میانقاب‌ها
- تخریب و ریزش مصالح سقف
· تخریب دیوار باغات و آبراهها
- آسیب‌دیدگی و یا تخریب دیوارهای محوطه‌ها
- آسیب دیدگی لوازم منازل و ساختمان‌های دیگر
براساس گزارش اداره کل نوسازی مدارس استان کهگیلویه و بویراحمد، از 160 مدرسه در شهرستان دنا و تعدادی از مدارس شهرستان بویراحمد، تعداد 5 مدرسه در شهر سیسخت و 1 مدرسه در روستای کوخدان نیاز به تخریب کامل و بازسازی مجدد و در سایر مدارس شهرستان بخصوص شهر سیسخت نیاز به مقاوم‌سازی و تعمیرات کلی و اساسی می‌باشد.
با توجه به اظهارات مسئولین سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد، وقوع زلزله درشهر سیسخت منجر به بروز خساراتی در هتل دال دنا به عنوان یکی از مجموعه‌های نمونه گردشگری گردیده است، همچنین دو دهنه پل تاریخی پاتاوه دچار آسیب شده‌است.
د) راه‌های مواصلاتی:
با توجه به وجود توپوگرافی خشن و ارتفاعات متعدد، در مجاورت محورهای محدوده رخداد زلزله، شاهد ریزش در برخی از نقاط این محورها بوده‌ایم، که این امر در تعدادی از آنها، موجب انسداد کامل مسیر گردیده است.
با توجه به گزارش مسئولین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور و همچنین مسئولین محلی، طی زلزله مذکور، محور یاسوج سیسخت و همچنین جاده‌های دسترسی به روستاهای علی آباد، کوه دان، سرمور و دهن و به علت ریزش‌های رخ داده در ساعات اولیه زلزله مسدود گردیدند. این محورها با پیگیری مسئولین اجرایی سازمان راهداری کشور به فاز عملکردی بازگشته و انسداد آنها رفع گردیده است. طبق گزارش‌های ارسالی مسئولین محلی، جاده ورودی محدوده خفر نیز دچار ریزش کم‌وسعتی گردیده بود که این مشکل نیز مرتفع گردیده‌است. یکی دیگر از محورهای آسیب دیده محلی، جاده کوهستانی کوخدان در شهرستان دنا بوده است که تا لحظه نگارش این گزارش، خبری مبنی بر بازگشایی این محور دریافت نشده است.
همچنین با توجه به وقوع ریزش در یکی از تونل‌های واقع در جاده یاسوج اصفهان، این محور شریانی نیز در ساعات اولیه رخ داد زلزله مسدود گردیده بود که با پیگیری مسئولین راهداری، انسداد این مسیر نیز رفع گردید.
هـ) زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی:
در پی رخداد زلزله، در ساعات اولیه شاهد قطع برق در شهر سیسخت و همچنین مناطق دیگری در شهرستان دنا بودیم، که بخش عمده ای از این اختلال پس از پیگیری‌های مسئولین مربوطه رفع گردیده است (برق شهر سیسخت 30 دقیقه پس از قطع، مجدداً وصل گردیده است.).
باتوجه به وسعت خرابی‌ها در تاسیسات آب و فاضلاب شش روستا و شرایط بد جوی به‌علت بارش برف و باران شدید در آن مناطق، در اقدام اولیه جهت تامین آب شرب مورد نیاز اهالی محترم، نسبت به تامین و ارسال تانکر آبرسانی سیار اقدام گردید. با مساعد شدن شرایط جوی و اعزام تیم‌های عملیاتی و اقدامات اصلاحی لازم، آب شرب روستای گور گنجو و سمرون و گه زدون درتاریخ 30/ 11/ 1399 و روستای ده شیخ ، دارشاهی و کریک در تاریخ 1/ 12/ 1399 و روستای تنگ پوتک در تاریخ 2/ 12/ 1399 وصل گردیده‌است. از روز جمعه مورخه 1/ 12/ 1399 با شروع عملیات آواربرداری در سطح شهر سیسخت و شکستگی‌های ایجاد شده ناشی از عملیات آواربرداری و هدر رفت آب، افت فشار در برخی از نقاط شهر ایجاد شد که با استقرار تانکرهای آبرسانی سیار در نقاط مواجهه با افت فشار نسبت به مدیریت توزیع اقدام شده است. ضمناً مقرر شده جهت جلوگیری از هدر رفت آب و افت فشار ناشی از این شکستگی‌ها، با افزایش تعداد تیم‌های عملیاتی نسبت به ترمیم شکستگی‌ها در اسرع وقت اقدام گردد.
همچنین اختلالی در گازرسانی شهرستان دنا به وجود آمده بود که این نقیصه نیز با پیگیری مسئولین رفع گردید.
و) اقدامات اولیه صورت گرفته:
1) راه اندازی مجدد عملیات اجرایی جاده یاسوج سیسخت
2) اسکان اضطراری و موقت (دو اردوگاه اسکان اضطراری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برپا گردید که مردم مناطق زلزله‌زده به‌دلیل شیوع بیماری کرونا از حضور در این اردوگاه‌ها اجتناب کردند و ترجیح دادند در حیاط منازل خود حضور داشته باشند. با توجه به امتناع مردم مقرر گردید به هر خانوار یک چادر جهت اسکان اضطراری داده شود.)
3) تاکید به مدیران بنیاد مسکن مبنی بر صدور پروانه رایگان و پرداخت 20 میلیون تومان به مردم زلزله‌زده
4) تاکید به رعایت مقررات ملی ساختمان و ضرورت جابجایی خانه‌‌هایی که موقعیت آنها روی حریم گسل منطقه است.
5) تسریع در پرداخت وام بلاعوض به خانه‌ها و مراکز عمومی که در روی گسل نباشند.
6) تسریع در آواربرداری خانه‌ها و منطقه‌بندی شهرستان برای سرعت عمل بیشتر
7) هماهنگی با بنیاد مستضعفان برای ارسال سیمان رایگان به این منطقه
8) در دستورکار قراردادن برنامه احداث بیمارستان در منطقه
9) عملیات نجات آسیب دیدگان وامدادرسانی توسط هلال احمر و اورژانس
10) تامین اغذیه و آذوقه برای ساکنین مناطق
ز) نقاط ضعف ستاد مدیریت بحران:
1) عدم تشکیل جلسات شورای عالی ستاد مدیریت بحران از ابتدای سال 1399 جهت اقدامات پیشگیرانه
2) عدم استقرار کانکس باتوجه به بارش نزولات جوی و سردی هوا
3) عدم توجه به شرایط وجود بیماری کرونا و اتلاف زمان در برپایی دو اردوگاه اسکان اضطراری
4) عدم ارائه به موقع اقلام امدادی با توجه به سردی هوا، قطعی گاز و بسته بودن اصناف
5) قطع طولانی مدت برق، آب و گاز در فصل سرد سال و بارانی بودن منطقه
6) عدم برنامه‌ریزی جهت برقراری نظام توزیع مناسب و عادلانه اقلام امدادی
7) علیرغم تامین امکانات مورد نیاز آسیب دیدگان حادثه، بسیاری از آنها در زمان بازدید، آذوقه و چادر مورد نیاز خود را دریافت نکرده بودند و بعضاً از ناهماهنگی‌های موجود در نحوه توزیع امکانات اظهار نارضایتی می‌کردند.
8) از تاریخ مکاتبه کمیسیون تاکنون هیچ گزارش مکتوبی جهت ارائه آمار کمی و کیفی از سوی استانداری ارائه نشده است.
9) استاندار کهگیلویه و بویراحمد همزمان با بازدید هیات‌پارلمانی علیرغم اعلام کتبی و مذاکره تلفنی با دفتر و معاونین ایشان، از همراهی کمیسیون در منطقه و ارائه گزارش به عنوان بالاترین مقام مسئول استان خودداری کرده‌است.
ح) پیشنهادها:
1) ضروری است، قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور بطور کامل و دقیق اجرا شود.
2) توجه جدی جهت رفع مشکلات مدیریت بحران ناشی از عدم تمرکز مدیریت مالی و اجرایی بحران انجام شود.
3) اعتبار و تنخواه مورد نیاز سازمان مدیریت بحران و استانداران در مدیریت حوادث غیرمترقبه، تامین شود.
4) اختیارات استانداران در مواقع بروز حوادث غیرمترقبه جهت بسیج امکانات موجود در حوزه جغرافیایی تحت مدیریت باید افزایش یابد.
5) حضور میدانی استاندار و فرماندار در بین مردم و تشکیل جلسات مرتبط دولت در همان منطقه حادثه دیده (بجای تشکیل جلسات در مراکز استان)، می‌تواند موجب دلگرمی و تسلی خاطر آسیب‌دیدگان شود.
6) ضرورت دارد سامانه‌ای ملی در سازمان مدیریت بحران به منظور به‌کارگیری تجربه بحران‌های قبلی در دیگر مناطق کشور و پرهیز از تکرار سعی و خطا در مدیریت حوادث مشابه ایجاد شود.
7) نقش سازمان مدیریت بحران با عنایت به احتمال تاثیرپذیری مدیریت استان از شرایط ناشی از حادثه و همچنین اهمیت رصد مدیریت بحران منطقه از خارج از استان آسیب دیده تقویت شود.
8) بازدید نهادهای عالی نظارتی مانند مجلس شورای اسلامی، در مراحل اسکان دائم و بازسازی حوادث به منظور ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها تداوم یابد.
9) سازمان نظام مهندسی، برنامه‌های بازدید از ساختمان‌های مناطق زلزله‌زده را در دستور کار خود قرار داده و موجبات اطمینان خاطر ساکنین درخصوص پایداری و مقاومت ساختمان‌ها را فراهم نماید.
10) دفاتر بنیاد مسکن در شهرها و روستاهای زلزله‌زده جهت ارائه طرح‌های هادی روستایی، صدور مجوزهای لازم و ارائه تاییدیه برای دریافت کمک‌ها و وام‌های با بهره کم به مردم، استقرار یابند.
11) ساخت‌و‌ساز اصولی و مهندسی و رعایت ضوابط مقررات ملی ساختمان و استاندارد 2800 و انجام صحیح و دقیق مراحل طراحی، نظارت و اجرا می‌تواند موجب عملکرد مناسب و قابل قبول ساختمان در هنگام زلزله و حفظ جان و مال ساکنان گردد. بیشترین خرابی‌های احصا شده در زلزله سیسخت، مربوط به دیوارها و اجزای غیرسازه‌ای بوده و این موضوع توجه بیشتر مجریان و ناظران به ضوابط فنی و اجرایی آنها را می‌طلبد.
12) مصالح ساختمانی مورد نیاز اعم از سیمان، میلگرد و... برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده تامین گردد.
13) شهرداری‌های مناطق زلزله‌زده، صدور پروانه‌های ساختمانی(تخریب و نوسازی) را تسهیل کرده و معافیت موقت از پرداخت بدهی‌های قبلی را در دستور کار خود قرار دهند.
14) دولت محترم تسهیلات لازم برای مستاجرین در مناطق آسیب‌دیده را فراهم نماید.
15) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور باید اقلام بهداشتی مورد نیاز در خصوص بیماری کرونا و سایر اپیدمی‌ها که در اینگونه مواقع بروز می‌کند، در اختیار مردم آسیب‌دیده قرار دهد.
16) حریم گسل‌ها برای شهرهای واقع در مجاورت گسل‌ها با اولویت شهر یاسوج تعیین گردد.
17) آسیب‌پذیری ابنیه فنی راه بررسی شده و بخش‌های ریزشی و مستعد زمین لغزش در محدوده استان کهگیلویه و بویراحمد تعیین گردد.
18) ساخت‌وسازهای سکونتگاه های شهری و روستائی از نظر ریسک لرزه‌ای در گستره استان، اولویت‌بندی شده و مناطق اولویت‌دار برای نوسازی‌ها و احداث واحدهای مسکونی تعیین شود.
19) تجربه حوادث طبیعی و غیرطبیعی سنوات گذشته نشان داده است که فضای مجازی در اطلاع‌رسانی سریع‌تر و بهتر در دقایق ابتدایی حادثه موثر است؛ اما در ادامه پخش شایعات و اکاذیب، وارونه جلوه دادن فضای موجود و ورود احساسی و غیرتخصصی بعضی افراد و... می‌تواند باعث بروز تشویش و نگرانی میان آسیب‌دیدگان شود. بنابراین مقتضی است مسئولین رسانه‌های جمعی، فرهنگ‌سازی و تقویت اعتماد عمومی به رسانه‌های رسمی کشور را مورد توجه قرار دهند.
20) آشفتگی در توزیع کمک‌های اولیه بین آسیب‌دیدگان در زلزله‌های اخیرکشور، موجب هجوم مردم برای دریافت مایحتاج اولیه نظیر آب، چادر و... به محموله‌های ارسالی شده است. علت اصلی وقوع چنین آشفتگی شاید عدم آمادگی مسئولین و اطلاع‌رسانی ناکافی به مردم در زمان بحران می‌باشد. لازم به‌ذکر است مستندسازی و بهره‌گیری از تجارب حاصل از حوادث قبلی باید در دستور کار دولت و سازمان مدیریت بحران قرارگیرد.
21) مطابق بند پنجم سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه، لازم است نظامات مؤثر جبران خسارت نظیر انواع بیمه‌ها، حمایت‌های مالی و تشویقی، تسهیلات ویژه و صندوق‌های حمایتی گسترش یابد.
22) مطابق بند هفتم سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه، لازم است کاهش آسیب‌پذیری وضعیت موجود کشور در برابر زلزله با محوریت حفظ جان انسان‌ها از طریق تدوین و اصلاح طرح‌های توسعه و عمران شهری و روستایی متناسب با پهنه بندی خطر نسبی زلزله در مناطق مختلف کشور، ایمن‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های دولتی، عمومی و مهم، شریان‌های حیاتی و تأسیسات زیربنایی و بازسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و ارایه تسهیلات ویژه و حمایت‌های تشویقی (بیمه و نظایر آن) به‌منظور ایمن‌سازی و بهسازی لرزه‌ای ساختمان‌های مسکونی، خدماتی و تولیدی غیردولتی مورد توجه جدی قرار گیرد.
23) در زلزله‌های اخیر بارها ضعف هماهنگی دستگاه‌های حاضر در صحنه و وجود کار موازی به‌جای کار مشارکتی، در مواردی که چند سازمان امکان ارایه یک‌دسته از خدمات را داشتند، در منطقه دیده‌شده‌است. بنابراین ضرورت دارد اولاً: برنامه عملیاتی دستگاه‌های اجرایی ذیربط جهت جلوگیری از تداخل فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها و ایجاد هم‌افزایی تهیه و تدوین گردد. ثانیا: کارگاه‌های تخصصی، برنامه‌های آموزشی، مانورها و تمرین‌های متعدد جهت آمادگی سازمان‌های ذیربط برای مواجهه با سوانح بزرگ، برنامه‌ریزی و اجرا شود.
24) بسیاری از صدمات وارده به مردم در زلزله‌های اخیر، در اثر ترس و فرار در زمان زلزله بوده است؛ بنابراین ضرورت دارد آگاهی عمومی از مخاطرات زلزله و روش‌های کاهش ریسک و رعایت نکات ایمنی هنگام وقوع زلزله با بیان عمومی مطالب علمی و از طریق رسانه‌های جمعی ارتقا یابد.