به گزارش برنا، در این شرایط تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی سعی کردند تا با افزایش تولید، وابستگی 60 تا 70 درصدی به واردات محصول کامل را کاهش دهند و از شوک وارد شده به این بازار بکاهند؛ بنابراین با اقدامات انجام شده در خصوص تولید لوازم خانگی تولیدکنندگان این بخش از صنعت کشور به موفقیتهایی نیز دست یافتند به طوری که اکنون در این بازار کمبود ملموسی در تعدد و تنوع محصول به چشم نمی خورد و حتی مسئولان وزارت صمت این ادعا را دارند که در بازار لوازم خانگی به خودکفایی دست یافتهایم.
اما نکته قابل توجه در خصوص بازار لوازم خانگی آن است که باوجود موفقیتهای به دست آمده در این صنعت، هنوز بخش مهمی از قطعات مورد نیاز تولید لوازم خانگی از طریق واردات تامین میشود و بخشی از کالاهای موجود در بازار نیز از محل واردات غیر رسمی یعنی همان قاچاق تامین میشود.
در راستای بررسی وضعیت تولید و بازار لوازم خانگی به سراغ یکی از کارشناسان صنعت لوازم خانگی رفتیم؛ در ادامه گفتوگوی فارس را با احسان فدایی میخوانید.
با وجود اینکه از سال 97 و بعد از تلاطمات ارزی، ممنوعیت واردات لوازم خانگی اعلام شد و این ممنوعیت نیز همچنان ادامه دارد، اما پیرو مسائلی که در خصوص از سرگیری واردات لوازم خانگی دو برند کرهای مطرح شد و درخواستهای تولیدکنندگان لوازم خانگی برای جلوگیری از واردات لوازم خانگی دو برند سامسونگ و ال جی، مسائل زیادی مطرح شد مبنی بر اینکه که آیا تولیدات داخلی جوابگوی تقاضای کشور است یا خیر؟ با این توضیحات در حال حاضر شرایط بازار لوازم خانگی چگونه است؟ گفته میشود که تا سال 97 ما برای تامین لوازم خانگی 60 تا 70 درصد به واردات وابستگی داشتیم، آیا در سه سال گذشته در صنعت لوازم خانگی کشور تحول خاصی رخ داده داده است؟
فدایی: ممنوعیت واردات لوازم خانگی به صورت محصول کامل از سال 97 بوده است و موضوع ممنوعیت واردات مساله جدیدی نیست، اما اینکه واردات دو برند لوازم خانگی کرهای ممنوع میشود در کنار حمایت از تولید داخل، درواقع به نوعی پاسخ در قبال رفتن آنها در سال 97 از ایران و همچنین اعلام موضع قدرت ایران در مقابل کشور کره است تا بدانند کشورهای دیگر حق ندارند که هر طور که خواستند با ما رفتار کنند و باوجود تعهدی که تولیدکنندگان دو برند لوازم خانگی کرهای به ما داشتهاند به تعهدشان پایبند نباشند و در حالی که به ما بدهکار هستند برای ما تعیین تکلیف کنند که بدهی ما را چگونه پرداخت کنند.
کشورهایی که با ما مراودات تجاری دارند باید بدانند که نباید باوجود تعهدات فیمابین، به بهانه سیاسی فضا را خالی کنند؛ در مورد دو برند لوازم خانگی کرهای، سالها پیش شرکتهای داخلی سرمایهگذاریهای برای راهاندازی خطوط تولید لوازم خانگی انجام دادند و پیرو این اقدام از شرکتهای لوازم خانگی کرهای برای همکاری دعوت کردند، لذا این خطوط تولید با هزینههای هنگفت راهاندازی شد و به دنبال آن نیز لوازم خانگی این دو برند در داخل کشور تولید میشد، اما بعد از تشدید تحریمهای ظالمانه آمریکا در سال 97 این دو برند تولید کننده لوازم خانگی کرهای بدون توجه به تعهداتشان، به یکباره ایران را ترک کردند و با این کار لطمات زیادی را به تولیدکنندگان و سرمایهگذاران ما وارد کردند.
* بعد از ترک بازار ایران توسط کرهایها چه شد
فدایی: البته بعد از تشدید تحریمهای آمریکا در سال 97 این اتفاق در مورد خودرو هم رخ داد و دقیقا در حوزه خودروسازی همین رفتار با تولیدکنندگان ما بروز داده شد به طوری که دو برند خودروساز رنو و پژو که سایها با خودروسازان بزرگ ما فعالیت مشترک داشتند بدون توجه به تعهداتشان ایران را ترک کردند و از این ناحیه نیز آسیب و لطمات زیادی به حوزه خودروسازی وارد شد، اما تفاوت ترک بازار خودرو ایران توسط خودروسازان و ترک بازار لوازم خانگی ایران توسط سازندگان لوازم خانگی کرهای در این مساله بود که خودروسازان ما دولتی هستند و از پشتوانه و اعتبار مالی دولتی استفاده میکنند بنابراین آسیب کمتری از عدم پایبندی به تعهد خودروسازان خارجی متوجه آنها شد، اما تولیدکنندگان لوازم خانگی از بخش خصوصی هستند که 100 در صد سرمایهگذاری توسط توسط همین بخش تامین شده و بنابراین خروج شریکهای تجاری تولید کننده لوازم خانگی کرهای از نظر اقتصادی آسیبی به آنها وارد کرد.
* تولیدنشدن همه قطعات مورد نیاز صنعت لوازم خانگی در کشور ضعف محسوب نمیشود
در مورد وضعیت حال حاضر تولید لوازم خانگی در کشور توضیحاتی بدهید، مسئولان وزارت صمت معتقدند که ما در تولید لوازم خانگی به خودکفایی رسیدهایم، شما به عنوان کارشناس حوزه لوازم خانگی معتقدید که این مطلب درست است؟ در حوزه لوازم خانگی ما دیگر هیچ وابستگی به واردات نداریم؟
فدایی: این مساله بسیار مهمی است و درباره آن نیز توضیح دارم، صنعت لوازم خانگی در دنیا یک صنعت لوکس و حتی لاکچری محسوب میشود بنابراین تولیدات در این حوزه دائما با تغییرات تکنولوژی در حال به روز شدن و ارتقا سطح کیفیت و تکنولوژی است بنابراین نمیتوان از تکنولوژی یک محصول مثلا برای 20 سال استفاده کرد و سپس آن را تغییر داد بلکه در این حوزه دائما تکنولوژی در حال تغییر است و به تناسب آن نیز خطوط تولید باید تغییر یابد؛ این کارها، اقداماتی هزینهبر است که در بسیاری موارد برای شرکتهای تولیدکننده صرف هزینه مجدد و دائم برای تغییر خطوط تولید و به روز رسانی آنها ممکن نیست، بنابراین از آنجا که این تغییرات برای شرکتها صرفه اقتصادی ندارند، شرکتهای تولید کننده لوازم خانگی ساخت قطعات مورد نیاز خطوط تولید را به پیمانکاران داخلی یا بینالمللی میسپارند.
بنابراین نه تنها در ایران بلکه در اغلب کشورهای دنیا، تولید به معنای تولید همه قطعات از صفر تا صد صنعت لوازم خانگی در داخل انجام نمیشود؛ تولید نشدن همه قطعات مورد نیاز این صنعت در داخل کشور نیز اصلا به معنای نقطه ضعف در تولید نیست، البته ممکن است در برخی از کشورها نظیر چین، صفر تا صد قطعات مورد نیاز تولید لوازم خانگی در داخل انجام شود اما این در مورد سایر کشورهای تولید کننده صدق نمیکند.
فدایی: با توجه به لزوم بهروزرسانی خطوط تولید لوازم خانگی، تولید همه قطعات برای تولیدکنندگان صرفه اقتصادی ندارد و بنابراین لازم است تا تولیدکنندگان بخشی از قطعات مورد نیاز را وارد کنند و بیشتر شرکتهای فعال صنعت لوازم خانگی در جهان با این موضوع مواجه هستند. بنابراین آنچه که در زمینه تولید لوازم خانگی اتفاق میافتد، کنارهم گذاشتن و به عبارتی مونتاژ قطعات است که این قطعات ممکن است توسط پیمانکاران متعدد داخلی و خارجی تولید شده باشد و در نهایت محصول نهایی با مونتاژ این قطعات از خط خارج می شود. لذا واژه مونتاژ در بخش تولیدات لوازم خانگی نباید تاثیر منفی یا بار منفی در ذهن مخاطب داشته باشد بلکه در صنعت لوازم خانگی به معنای اتصال قطعاتی است که توسط پیمانکاران داخلی یا خارجی تولید شده است و با وصل کردن آنها در یک مسیر و فرایند عملیاتی، محصول نهایی از خط تولید خارج میشود.
* کشورهای آمریکایی و اروپایی نیز در تولید لوازم خانگی 100 درصد خودکفا نیستند
فدایی: تلویزیون یک صنعت هایتک (تکنولوژی بالا) است و مهمترین قسمت تلویزیون نیز پنل آن است که 80 درصد از قیمت تمام شده تلویزیون را تشکیل میدهد، دو کشور کره و ژاپن در گذشته کشورهای صاحب تکنولوژی تولید پنل تلویزیون به شمار میرفتند و این پنل ها توسط شرکتهای توشیبا، سونی، سامسونگ و ال جی تولید میشد اما خود این شرکتها به علت عدم صرفه اقتصادی اکنون پنل تلویزیون تولید نمیکنند و لذا تولید آن را به شرکتهای چینی واگذار کردهاند و شرکتهای چینی نیز با در اختیار داشتن نیروی کار ارزان و بهرهمندی از برخی از مشوقهای تولیدی بازار پنل تلویزیون دنیا را به انحصار خود در آوردهاند و در مقابل نیز شرکتهای تولیدکننده تلویزیون از این تکنولوژی استفاده میکنند، بنابراین خودکفایی در تولید لوازم خانگی و اینکه همه قطعات از صفر تا صد در داخل تولید شود، هیچگاه حتی در کشورهای آمریکایی و اروپایی نیز به صورت 100 درصدی نیست.
به گفته تولید کنندگان داخلی و همچنین مسئولان وزارت صمت وابستگی 60 تا 70 درصدی لوازم خانگی ما به واردات کاهش یافته است؟ پس معنای کاهش وابستگی در اینجا چیست؟
فدایی: زمانی که صحبت از خودکفایی در صنعت لوازم خانگی میشود مانند کلمه مونتاژ که تعریف مشخصی از آن در این صنعت ارائه نشده در ذهن مخاطب این کلمه این طور معنا میشود که صفر تا صد لوازم خانگی در داخل کشور تولید میشود، این در حالی است که وقتی من از مسئولان میپرسم که منظور شما از خودکفایی چیست میگویند مثلا ما یک قطعه خاص را میتوانیم تولید کنیم. بنابراین وقتی گفته میشود که در صنعت لوازم خانگی به خودکفایی رسیدهایم مردم نیز این توقع را دارند که با توجه به داخلی سازی قیمتها کاهش یابد و این در حالی است که با توجه به توضیحاتی که ارائه شد و با توجه به عدم صرفه اقتصادی امکان تولید همه قطعات یک محصول لوازم خانگی، در داخل وجود ندارد و تولیدکنندگان لوازم خانگی در تمام دنیا ناچارند برخی قطعات مورد نیاز برای تولید نهایی را وارد کنند. البته مشکل دیگری نیز که با شکل گیری این ذهنیت برای مصرف کننده و بازار پیش می آید این است که در پی شنیدن واژه خودکفایی، منتظر کاهش قیمت چشمگیری در محصولات عرضه شده به بازار است.
* افزایش قیمت لوازم خانگی توسط 13 شرکت تولیدکننده
با وجود اینکه تولیدکنندگان اعلام کردند که میتوانند لوازم خانگی مورد نیاز را تولید کنند اما شنیده شده که در یک هفته اخیر برخی شرکتهای لوازم خانگی داخلی قیمت ها را افزایش دادهاند، یکی از نگرانیهای مردم درباره ممنوعیت واردات این بود که تولیدکنندگان پس از اینکه خیالشان از بابت توقف واردات راحت شد، آنگاه میتوانند کالاهای خود را با هر قیمتی که میخواهند به مصرف کننده عرضه کنند، نظر شما چیست؟ اکنون چنین اتفاقی افتاده است؟
فدایی: در هفته گذشته 13 شرکت تولید کننده لوازم خانگی داخلی بین 5 تا 10 درصد قیمت تولیداتشان را افزایش دادهاند، در دو سال گذشته نیز قیمت برخی کالاها تا 10 برابر افزایش یافته است. البته این افزایش قیمتها بیحساب و کتاب نبوده است، اما معتقدم با توجه به موضوع ممنوعیت واردات برندهای کرهای، این افزایش قیمتها توسط 13 شرکت کاملا در زمانی نامناسب انجام شده است.
ببینید وقتی مسئولان ما از خودکفایی در تولید لوازم خانگی میگویند اما قیمت لوازم خانگی افزایش مییابد، مردم خواهان طرح دلایل این افزایش قیمتها هستند، در این شرایط تولیدکنندگان در پاسخ میگویند که ما برخی از قطعات را وارد میکنیم و با توجه به نوسانات نرخ ارز مجبور به افزایش قیمت تمام شده کالا شدهایم، بنابراین در این شرایط مردم تصور میکنند که به آنها دروغ گفته شده است و این سوال در ذهن آنها ایجاد میشود که اگر خودکفا هستیم چرا قیمتها گران میشود و چرا وقتی که میپرسیم به چه دلیل قیمتها گران میشود میگویند به این دلیل که برخی قطعات وارداتی است و تغییرات قیمت ارز موجب افزایش قیمت تمام شده کالا میشود.
بنابراین اگر قطعات مورد نیاز تولید لوازم خانگی وارد میشود باید با مردم شفاف بود و بگوییم که به دلیل ارزبری و نوسانات قیمت ارز، ممکن است قیمت تمام شده کالا افزایش یابد، باید به مردم توضیح داده شود که ما در تولید لوازم خانگی توانستهایم در قطعاتی که برای ما صرفه اقتصادی دارد تولید کننده باشیم اما تولید برخی قطعات هم صرفه اقتصادی ندارد و وارد میکنیم اما این به معنای ضعف نیست و در اقتصاد جهانی نیز ثابت شده است که تولید کننده برای تولید یک محصول با قیمتپایینتر و مزیت رقابتی مجبور است با شرکتهای مختلف داخلی و خارجی کار کند و برخی از قطعات مورد نیاز تولید را از آنها خریداری کند.
* کاهش وابستگی به واردات محصول کامل فارس: یکی از موضوعات قابل بررسی در ممنوعیت واردات لوازم خانگی، انحصاری شدن این صنعت است، عدهای معتقد هستند با ممنوعیت واردات، این صنعت نیز مانند صنعت خودروسازی انحصاری میشود و با انحصاری شدن ممکن است کیفیت کالاهای تولیدی کاهش یابد و قیمت آن افزایش یابد، نظر شما در این رابطه چیست؟
فدایی: در صنعت لوازم خانگی حدود 10 الی 12 تولیدکننده وجود دارد که مردم اسامی برند های آنها را شنیدهاند و نامشان آشناست اما در صنعت خودرو عملا دو شرکت وجود دارد بنابراین در این صنعت انحصار نمیتواند بهوجود آید اما نگرانی مردم در حوزه لوازم خانگی انحصار از نوع تکنولوژی و قیمت است.
در صنعت خودرو بالغ بر چند هزار تولید کننده، تامین کننده و پیمانکار در کشور وجود دارد که اینها برای دو شرکت بزرگ خودروسازی قطعات میسازند در صنعت لوازم خانگی هم گفته میشود 1500 شرکت وجود دارد اما تعدادی از این شرکتها شناخته شده نیستند و در قالب کارگاههای کوچکی هستند که قطعات مورد نیاز تولیدکنندگان بزرگ را میسازند.
البته با توجه به افزایش قیمتی که به تازگی شرکتهای تولید کننده لوازم خانگی داخلی اعمال کردهاند، اذهان عمومی به این سمت میرود که تولیدکننده قصد سوء استفاده دارد.
* تولید کنندگان لوازم خانگی اعتماد مردم را جلب کنند
فدایی: در مجموع انحصار در صنعت لوازم خانگی به شکلی که در خودرو وجود دارد ایجاد نمیشود زیرا به هر حال بخشی از کالاهای موجود در بازار قاچاق است و لوازم خانگی به صورت قاچاق نیز وارد میشود در حالی که واردات خودرو به صورت قاچاق امکانپذیر نیست. اما تولیدکنندگان لوازم خانگی باید دقت داشته باشند که مردم را نسبت به خودشان بیاعتماد نکنند زیرا در صورت بیاعتمادی دیگر راه برگشت وجود ندارد.
* 2 راه کنترل کیفیت محصولات لوازم خانگی/ بازار رقابتی کیفیت را ارتقا میدهد
باوجود تاکید بر تولید داخل و تشویق مردم برای خرید لوازم خانگی، اما حقیقت آن است که برخی از تولیدات داخلی از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و تولیدکنندگان نیز تمایلی به ارتقا کیفیت ندارند، دلیل این امر چیست؟ چرا برخی تولیدکنندگان باوجود نارضایتی مردم از کیفیت برخی محصولاتشان، اقدامی برای ارتقا کیفیت نمیکنند؟ چه نظارتی باید وجود داشته باشد که تولیدکننده نسبت به کیفیت محصولاتشان بیتفاوت نباشند؟
فدایی: برای افزایش کیفیت محصولات تولید داخل به دو شیوه میتوان کنترل انجام داد که یکی کنترل مستقیم است که براساس یک سری پارامترها و استانداردها توسط دستگاههای نظارتی انجام میشود براین اساس میتوان کنترل کیفی را توسط برخی از دستگاههای مربوطه انجام داد که البته با توجه به نواقصی که در سیستم وجود دارد بنظر میرسد این روش مناسب نباشد زیرا اگر مناسب بود در مورد خودرو به نتیجه میرسیدیم.
روش دوم کنترل کیفی، کنترل غیرمستقیم است یعنی تولیدکننده در یک بازار رقابتی قرار گیرد و در آنجا برای جلب نظر مشتری مجبور شود تا کیفیت را ارتقا دهد، البته فضای رقابتی هم اینگونه نباید باشد که درهای کشور برای واردات هر کالایی، از هر شرکتی و هر کشوری و با هر تعرفهای باز باشد زیرا در این شرایط تولید کننده داخلی حذف میشود و از بین می رود و تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز مثل صنعت پوشاک و نساجی مجبور به خروج از میدان میشوند.
* تأمین برخی قطعات لوازم خانگی از چین با کیفیت نامناسب
شما اشاره کردید که در حال حاضر حدود 12 شرکت تولید لوازم خانگی مطرح در کشور وجود دارد اما دقیقا منظور من از تولید بیکیفیت برخی محصولات، از بین برخی تولیدات همین چند شرکت تولید کننده مطرح است، به نظر شما چرا باوجود اینکه این شرکتها در یک بازار رقابتی در بین شرکتهای تولید کننده داخلی قرار دارند اما توجه چندانی به ارتقا کیفیت تولید ندارند؟
فدایی: شرکتهای داخلی تولید کننده لوازم خانگی در حال حاضر قطعات مورد نیاز تولید را از چین وارد میکنند و چین هم در حق ما اجحاف میکند به این صورت که به علت تحریمها شرکتهای تامین کننده قطعات و مواد اولیه درجه یک به ما کالا نمیدهند و تولیدکنندگان ما قطعات مورد نیاز تولید را با کیفیت پایینتری نسبت به پیش از تحریمها خریداری میکنند و به طور کلی قالب برندهای داخلی در یک سطح کیفی و تکنولوژی قرار دارند. اما ممکن است تولیدات دارای آپشنهای متفاوتی با هم باشد و با توجه به اینکه واردات رسمی هم انجام نمیشود میتواند حاشیه امنی برای این تولیدکنندگان بوجود آورد.
اما در مورد برخی شرکتها که باوجود آنکه ممکن است در برخی کالاها کیفیت مناسبی هم نداشته باشند اما فروش بالایی دارند قضیه به این صورت است که این شرکتهای تولیدی لوازم خانگی با تعاونیهای مصرف ارگانها قرارداد منعقد میکنند و کالاهای خود را با شرایط اقساطی به فروش میرسانند و بنابراین با این شرایط فروش بالایی نیز دارند.
* شرکتهای داخلی تولیدکننده لوازم خانگی تعامل چندانی با هم ندارند/ فضای رقابتی فراموش نشود
آینده صنعت لوازم خانگی کشور را چگونه پیشبینی میکنید؟
فدایی: یکی از بحرانها در صنعت لوازم خانگی ما که مانع میشود که صنعتی پویا و قابل صادرات داشته باشیم این است که گرچه در خصوص تولیدکنندگان لوازم خانگی، تعدد داریم اما هیچکدام از این تولیدکنندگان یکدیگر را قبول ندارند و اینطور نیست که یک شرکت بتواند تولید کننده مثلا موتور یخچال باشد و سایر شرکتها این قطعه را از آن شرکت تولید کننده داخلی تهیه کنند. بنابراین عدم همآوایی و عدم اعتماد مانع موفقیتهای بزرگ آنها میشود.
صنعت لوازم خانگی ما در یک بازار رقابتی و با وجود برندهای مطرح وارداتی، برای اینکه بتواند سهمی از بازار را بگیرد سالها تلاش کرده و سرمایهگذارهای هنگفتی صرف شده است بنابراین مهمترین اتفاق برای این صنعت آن است که این صنعت را در یک محیط مسموم گلخانهای حمایت نکنیم تا در صورت ورود شرکتهای خارجی به کشور این شرکتها ورشکسته و مجبور به خروج میدان رقابت شوند بنابراین برای ارتقا این صنعت آن را باید به فضای رقابی، شفاف و منصفانه اما تحت کنترل سوق دارد.
در حال حاضر شرایط خوبی برای شکوفایی صنعت لوازم خانگی ایجاد شده اما صنعت لوازم خانگی در مقطع حساسی قرار گرفته است که هم میتواند رشد پیشرفتگونه را ادامه دهد و هم میتواند به ورطه شرایط کسل شدن و حذف شدن وارد شود، بنابراین اگر تولیدکنندگان هوشمندانه عمل کنند و افکار عمومی را به سمت خود جذب کنند و در کنار آن واقعیتها و شرایط تولید به مردم گفته شود که برای تولید مجبور به وارد کردن چه چیزهایی هستیم و کدام بخش از تولید را میتوانیم در داخل انجام دهیم آنگاه میتوانیم برای حضور در منطقه و صادرات، حرفی برای گفتن داشته باشیم.
علیرغم واردات قطعات اصلی تولید
فدایی: در پاسخ به سوال شما در خصوص کاهش وابستگی باید بگویم در سالهای اخیر در خصوص واردات لوازم خانگی کاهش وابستگی به واردات داشتهایم، اما نکته مهم آن است که هنوز هم در برخی قطعات مهم لوازم خانگی مثل پنل تلویزیون یا موتور یخچال، کمپرسور و دستگاه یخساز واردکننده هستیم.
در حال حاضر تمام قطعات تلویزیون از جمله قاب، سیستم صوتی، برد و کنترل توسط پیمانکاران داخلی تولید میشود اما نکته آن است که پنل تلویزیون که 80 درصد قیمت تمام شده تلویزیون را تشکیل میدهد وارداتی و همانطور که توضیح دادم تولید آن صرفه اقتصادی ندارد، بنابراین اگرچه تمام قطعات تلویزیون به غیر از یک قطعه در داخل تولید میشود اما قیمت همان یک قطعه بیشتر از تمام قطعات دیگر تلوزیون است.
* لوازم خانگی قاچاق سود بالاتری عاید فروشنده میکند
واردات لوازم خانگی قاچاق چه زیانی به تولید داخل میزند؟
فدایی: در حال حاضر قیمت برخی از کالاهای لوازم خانگی قاچاق خیلی گرانتر از لوازم خانگی داخلی نیست، بنابراین ممکن است برخی مصرف کنندگان ترجیح دهند که این کالاها را به جای کالای ایرانی خریداری کنند، ضمن اینکه فروشندگان مکلف هستند تا تولیدات داخلی را با حاشیه سود 5 تا 10 درصدی در بازار بفروشند و با توجه به رکود بازار، فروش این کالاها برای آنها چندان صرفه اقتصادی ندارد در حالی که کالای قاچاق حاشیه سود بالاتری برای آنها دارد و فروشندگان به دلیل کسب سود بیشتر برای جبران هزینههای جاری و بدهیهای معوقه ناشی از رکود و تعطیلیهای کرونا، ممکن است به خریدار پیشنهاد خرید کالای بدون گارانتی را بدهند.
* تولید کالای تقلبیِ بدون نام در چین و عرضه آن به عنوان کالای اصل در بازار ایران
فدایی: البته بسیاری از کالاهای قاچاق، اصل نیست، زیرا برخی از شرکتهای تولید کننده چینی هر به ازای درخواست خریدار، هر نوع محصولی را به هر شکل و بهصورت های کپی و بدون نام تولید میکنند و این کالاها به صورت قاچاق به اطراف کشور و حتی داخل مرزها وارد میشود و در اینجا لیبل گذاری میشود و به نام کالای اصل به متقاضیان فروخته میشود، بنابراین خریدار نه تنها کالای ایرانی را نخریده بلکه یک جنس تقلبی را به حساب برند معتبر خریداری کرده است که متاسفانه با توجه به قاچاق، این محصولات قابل کنترل هم نیست.