قانون هوای پاک اندر خم یک کوچه!/ هوا آلوده با اجرای قانون، پاک می‌شود؟

به گزارش برنا؛ پایتخت‌نشین باشی و با معضل آلودگی هوا آشنا نباشی، خیلی بعید است. البته معضل آلودگی هوا تنها برای کلانشهر تهران نیست و سایر شهرهای بزرگ کشور نیز با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند. افزایش میزان آلاینده هوا علاوه بر اینکه سلامت گروه‌های حساس را به خطر می‌اندازد برای افراد عادی نیز خطرناک است. در واقع چهارمین عامل مرگ و میر در کشور به دلیل آلودگی هواست و همین مسئله نیازمند این است که نگاه ویژه‌ای به معضل آلودگی هوا شود.

قانون به تصویب رساندند که این معضل را حل کنند اما اجرای همین قانون خودش تبدیل به یک معضل شد. قانون هوای پاک، که مصوب سال 96 است، هنوز اندرخم یک کوچه مانده و در اجرای این قانون همواره تعلل می‌شود. این قانون، بیش از ۱۵ آئین‌نامه اجرایی دارد، برنامه‌هایی برای کاهش آلودگی هوا مشخص و تکالیف دستگاه‌های متولی بعضا با قید زمانی پیش‌بینی شده اما متاسفانه به‌ دلایل مختلف بخش مهمی از آن مورد غفلت قرار گرفته و تنها در زمان وارونگی دما و فصول سرد سال مجدد مورد توجه قرار می‌گیرند. قانون هوای پاک در ۳۴ ماده، محورها و تکالیف دستگاه‌ها درباره منابع مولد آلودگی هوا را به‌صورت شفاف تعیین کرده است. با این حال به‌رغم گذشت بیش از چهار سال از ابلاغ این قانون و آئین‌نامه‌های اجرایی آن آنچه در عمل مشخص است آن است که بخش عمده‌ای از تکالیف پیش‌بینی شده در ظرف زمانی مقرر در قانون محقق نشده است.

عدم‌ ارتقای استاندارد خودروهای بنزینی، روند کند از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، توزیع نامناسب سوخت واجد استاندارد در کلانشهرها و محورهای مواصلاتی، عدم به روزرسانی ناوگان حمل‌ و نقل عمومی، عدم‌ تکمیل طرح کهاب، مصرف سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌های کلانشهرها و عدم‌ اجرای بسیاری از محورهای مؤثر دیگر در کاهش آلودگی هوای شهرهای بزرگ عملا موجب شده است که آلودگی هوا همچنان معضل محیط زیستی کلانشهرهای کشور در ایام پایداری جوی و فصول سرد سال باشد.

به عنوان مثال در ماده ۱۸ قانون هوای ‌پاک وزارت نفت مکلف شده سوخت تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید را مطابق با استاندارد ملی مصوب عرضه کند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز مکلف است از تولید سوخت غیراستاندارد جلوگیری کند همچنین سازمان ملی استاندارد وظیفه دارد از واردات سوخت فاقد استاندارد ملی جلوگیری به عمل آورد، در صورتی این اتفاق آنطور که باید و شاید رخ نداده است.

اجرای قانون هوای پاک، راهکار بلند مدت کاهش آلودگی هوا

زهره عبادتی، سرپرست معاونت محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، درباره وضعیت آلودگی هوا، گفت: پیش‌بینی ما درباره آلودگی هوا، براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی است و اعلام کردند مهر و آبان فصل پربارشی نیست وقتی بارندگی نباشد و از طرفی دمای هوا کاهش پیدا کند، احتمال پایداری جوی زیاد است و به لحاظ وضعیت طبیعی وارد آلودگی فصل پائیز می‌شویم.

او درباره راهکارهای کوتاه مدت و بلندمدت برای کاهش آلودگی هوا، بیان کرد: کنترل سوخت واحدهای صنعتی یکی از راهکارهای کوتاه مدت برای کنترل آلودگی هواست و یا اجرای محدودیت‌های تردد که در کاهش ترافیک تاثیرگذار است می‌تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد اما به لحاظ بلند مدت، اگر قانون هوای پاک به درستی اجرا شود در کاهش آلودگی موثر است.

عبادتی افزود: ماده 8 قانون هوای پاک برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی صورت گیرد موثر خواهد بود، تولید سوخت‌های استاندار، فرهنگسازی و ... در کاهش آلودگی هوا موثر است.

سرپرست معاونت محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه کدام دستگاه‌های دولتی در اجرای وظایف مرتبط با قانون هوای پاک اهمال کاری کرده است؟ اذعان کرد: عدم اجرای قانون هوای پاک به منظور اهمال کاری دستگاه‌ها نیست و دلایل مختلفی مثل تحریم‌ها، اعتبارات و... باعث عدم اجرای این قانون شده و سازمان محیط زیست به عنوان ناظر در اجرای قانون، از تمام دستگاه‌ها خواسته مسئولیت‌شان را انجام داده و گزارش دهند.

او ادامه داد: به عنوان مثال در در حوزه ناوگان حمل و نقل کمبود اعتبارات باعث به تاخیر افتادن توسعه آن شده و این موضوع تاثیر جدی در آلودگی هوا دارد مطالعات نشان می‌دهد بیش از 60 درصد آلودگی هوا به خاطر منابع متحرک و خودروهاست.

عبادتی با اشاره به اینکه افزایش جمعیت قابل توجه تهران موضوعی است که در آلودگی هوا به صورت غیر مستقیم تاثیر داشته، اضافه کرد: همین مسئله باعث افزایش ترافیک و تعداد خودروها شده که در نهایت موجب آلودگی هوا خواهد شد.

سرپرست معاونت محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران درباره نقش شهرداری در قانون هوای پاک، تصریح کرد: شهرداری در خودروهای فرسوده مسئولیت دارد از سال 1401 تردد خودروهای کاربراتوری در سطح شهر تهران، ممنوع است و این وظیفه شهرداری است که این موضوع را اجرا کند و پلیس راهور در نظارتی نقش دارد اما اجرای آن با شهرداری است.

او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر از امروز قانون هوای پاک اجرا شود تا چندسال آینده شاهد آلودگی کمتر هوا یا در کل هوا پاک هستیم؟ اظهار کرد: قانون هوای پاک اگر اجرا شود در بحث کاهش آلودگی هوا موثر است اما نظر بنده این است که در شهری مثل تهران با این تعداد جمعیت و ترافیکی که وجود دارد تاثیر زیادی نخواهد داشت، اما درصورتی که سوخت خودروها استاندارد و مناسب باشد در کاهش آلودگی هوا موثر است.

آیا قانون هوای پاک می‌تواند اجرا شود؟

آنچه که به نظر می‌رسد قانون هوای پاک در عمل امکان اجرایی شدن را ندارد و به دلیل کمبود اعتبارات و سایر مشکلات موجود ظرفیت اجرای این قانون در کشور دیده نمی‌شود چراکه کلانشهر تهران، دارای مشکلات متعددی است که این قانون در شرایط فعلی، هم توانایی رفع آن را ندارد.

در این باره اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، گفت: ما در کشورمان بهترین قوانین را داریم اما اجرای درستی صورت نمی‌گیرد و زمانی که قوانین نوشته می‌شود از توانایی اجرای آن قوانین در کشورمان غفلت می‌کنیم.

او با اشاره به اینکه قوانینی در کشور ما نوشته می‌شود که متناسب با شرایط و وضعیت کشور ما نیست، افزود: وقتی قوانین را براساس قوانینی که در کشورهای اروپایی اجرا می‌شود، به تصویب می‌رسانیم به مشکل می‌خوریم در مقوله طرح زوج و فردی که در پاریس اجرا می‌شود باید به مسئله تعداد جمعیتی که در این شهر تردد می‌کند با تعداد جمعیتی که تهران تردد می‌کنند، توجه کنیم.

کهرم با تاکید بر اینکه قانون هوای پاک هیچوقت اجرا نمی‌شود، بیان کرد: این قوانین در شرایط کشور ما و با بودجه‌ای که ما در اختیار داریم امکان اجرایی ندارد.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه قوانین باید طوری نوشته شود که مرحله به مرحله پیش بریم، ادامه داد: ما در قوانین بلند پروازی می‌کنیم و در آخر نیز نتیجه نمی‌گیریم اگر بگوئیم سالی 5 درصد هوای تهران باید پاک شود، می‌توانیم تا 10 سال یا 20 سال آینده به شرایط خوبی برسیم.

ورود دستگاه‌های مربوطه برای کنترل آلاینده هوا

هرچند که نمی‌توان با گفتن این جمله که «قانون هوای پاک ظرفیت اجرایی ندارد» خیال خودمان را راحت و همه چیز را رها کنیم. در فصل پائیز هستیم و شاهد کاهش دما، به دنبال آن مسئله وارونگی هوا هم روی می‌دهد و با نزدیک شدن به بازگشایی مدارس و دانشگاه و افزایش ترددها در سطح شهر میزان آلاینده هوا افزایش پیدا می کند که همین موضوع باید هشداری برای مسئولان امر باشد تا با ورود به موقع بتوانند در کنترل آلودگی هوا اقدامات موثری صورت گیرد. مدیران شهری اولین مسئولانی هستند که نگاه تمامی مردم به آن‌هاست و بیشتر توقع‌ها از مدیریت شهری می‌شود به همین دلیل با یکی از اعضای سابق شورای شهر تهران درباره اقداماتی که مدیران شهری فعلی باید در حوزه مدیریت آلودگی هوا توجه کنند، صحبت کردیم.

آرش حسینی میلانی، رئیس سابق کمیته محیط زیست شورای شهر تهران و عضو شورای شهر پنجم، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا،  گفت: پائیز امسال به دلیل اینکه دوره خشکسالی را در چند ماه گذشته طی کردیم و پوشش گیاهی دشت‌های پیرامونی هم ضعیف‌تر شده باید تاب آوری شهر برابر آلودگی غبار افزایش پیدا کند. سال گذشته موضوع مازوت سوزی را داشتیم که شورای شهر واکنش‌های زیادی داشت و پیگیری‌هایی نیز صورت گرفت و به دنبال این بودیم عملکرد دستگاه‌های مسئول شفاف سازی شود. امسال نیز ممکن است با کمبود گاز مواجه شویم که همین مسئله باز مشکل مازوت سوزی را به دنبال خواهد داشت به همین دلیل مطالبه‌گری و پایش شورای شهر در این زمینه مهم است.

او افزود: انتظار می‌رود با بهبود وضعیت کرونا، طرح ترافیک مجدد مانند سال‌های گذشته از سر گرفته شود به همین دلیل باید شورا اثربخشی و کارآمدی طرح ترافیک بر میزان آلودگی هوا را بررسی کند. درحال حاضر باید شهرداری اثربخشی طرح ترافیک بر آلودگی هوا در شرایط کرونا را با توجه افزایش ترددهای شخصی مطالعه کند تا شورای ششم مسیر بهبود طرح ترافیک را  بتواند دنبال کند چراکه در بحث کنترل آلودگی هوا، کارآمدی طرح ترافیک مهم است.

حسینی میلانی درباره وظایف شهرداری در اجرای قانون هوای پاک گفت: شهرداری باید زیرساخت‌های طرح کاهش آلودگی هوا را فراهم سازد که بخشی از آن انجام شده و در ادامه سیستم معاینه فنی به لحاظ پایش دقیق‌تر آلایندها مطابق با برنامه سوم  باید ارتقا پیدا کند البته در دوره مدیریت شهری گذشته ظرفیت معاینه فنی چهل درصد افزایش یافته و معاینه فنی در کنار طرح ترافیک یکی از زیرساخت‌های طرح کاهش است.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران اضافه کرد: ستون فقرات برنامه کاهش آلودگی هوا، توسعه حمل و نقل عمومی است. در چهار سال گذشته برای توسعه مترو  ۸۶۳۸ میلیارد تومان اعتبار از منابع شهرداری تخصیص یافته که به دلیل محدودیت‌های مالی، عملکرد آن حدود ۵۶ درصد بوده و در صورت ادامه این شرایط همچنان برنامه توسعه  مترو عقب‌تر از آلودگی هوا خواهد بود و این فاصله بیشتر هم خواهد شد.

حسینی میلانی با بیان اینکه در بخش نوسازی اتوبوس وضعیت بغرنج‌تر است، افزود: مدت‌هاست در این زمینه کمک چندانی از دولت دریافت نمی‌شود. حدود 250 عدد اتوبوس و مینی‌بوس در سال گذشته را با کمک تولید داخل وارد چرخه ناوگان حمل و نقل عمومی کردیم اما با توجه به نیازی که شهر در این زمینه دارد بدون کمک دولت، فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی تبدیل به یک بحران خواهد شد.

او عنوان کرد: کمبود شدید منابع اعتباری در شهر عامل اصلی کندی در توسعه ناوگان مترو و اتوبوس بوده است و امیدواریم مدیریت شهری جدید بتواند به عنوان پایتخت بودن تهران از دولت بودجه بیشتری  بگیرد. مدیریت شهری گذشته به اشکال مختلف از دولت وقت همواره این موضوع را پیگیری می کردند و مدیریت شهری نیز  16 پیشنهاد را برای بودجه 1400 در مجلس مطرح کرد تا کلانشهرها بتوانند از بودجه کل کشور، برای توسعه حمل و نقل عمومی بودجه مناسبی را دریافت کند که متاسفانه همراهی کافی از سوی مجلس نشد.

حسینی میلانی ادامه داد: وضعیت مالی حمل و نقل عمومی در اثر کرونا دچار مشکلات فراوانی شده است. مترو روزانه قبلا یک میلیون و پانصد هزار  نفر را جابه‌جا می‌کرد اما امروز مسافران کاهش یافته و روزانه 700 تا 800 هزار نفر از مترو استفاده می‌کنند و امکان افزایش قیمت بلیت با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی وجود ندارد و دخل و خرج حمل و نقل عمومی متوازن نیست.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه رفع مشکل آلودگی هوا مشارکت گسترده مردم را می‌طلبد، عنوان کرد: بدون مشارکت مردم در حوزه معاینه فنی و اجرای خوب طرح ترافیک نمی‌توان انتظار بهبود داشت. بحث اسقاط خودروهای فرسوده نیز وجود دارد. آئین‌نامه اجرایی جدید ماده 8 قانون هوای پاک، که در تیرماه امسال نهایی شده تا اجرایی شدن آن نیازمند پیگیری شورای شهر و مجلس است تا بحث خروج خودروهای فرسوده و آلاینده از شهر مجددا عملیاتی شود.

افزایش ترافیک پایتخت زنگ خطر آلودگی هوا را به صدا درآورده است

طی روزهای اخیر میزان ترددهای در شهر تهران زیاد شده و بیش از پیش شاهد ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی هستیم. این در حالی است که هنوز دانشگاه‌ها و مدارس به صورت غیرحضوری بوده و هنوز بازگشایی صورت نگرفته و اگر آنطور که مسئولان اعلام کردند در آبان ماه شاهد بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها باشیم، وضعیت ترافیک اسفبارتر روزهای اخیر خواهد بود در نتیجه به دلیل کاهش دما و عدم بارش باران طبق پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی، گرفتار آلودگی هوا بیشتر از هر زمانی خواهیم بود.

انتهای پیام/ 6