به گزارش برنا، با شروع واکسیناسیون کشوری و تزریق دوزهای اول و دوم واکسن کرونا، حالا صحبت از تزریق "دوز سوم" یا "دوز بوستر" واکسن کرونا است. سوالات زیادی پیرامون دوز سوم واکسن کرونا در ذهن همه وجود دارد، سوالاتی مانند بهترین پلتفرم واکسن برای تزریق دوز سوم، مناسب‌ترین زمان تزریق دوز سوم واکسن، فواید دوز سوم واکسن و ... سبب شده است تا پیش از تصمیم‌گیری برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا اطلاعات خود را افزایش دهیم.
برنا نیوز در این مقاله شما را با چرایی تزریق دوز سوم واکسن کرونا آشنا سازد، فواید و مضرات دوز باقی مانده واکسن را شرح دهد، از کارایی این دوز باقی مانده سخن بگوید و سوالات مهم و چالشی پیرامون تزریق سوم واکسن کرونا را پاسخ دهد.
واکسیناسیون یک جهش اولیه در تعداد سلول‌های ایمنی ایجاد می‌کند که آنتی‌بادی‌ها و سایر مولکول‌های دستگاه ایمنی را تولید می‌کنند، اما بعد از آن به آرامی کاهش می‌یابد. این ذخیره‌ای کوچک از سلول‌های B و T را به وجود می‌آورد که "حافظه" طولانی‌مدت را برای دستگاه ایمنی باقی می‌گذارد که بدن را برای عفونت‌های بعدی توسط عامل بیماری آماده نگه می‌دارد.
دوز تقویتی یا دوز سوم واکسن کرونا باعث تکثیر سلول های B سازنده آنتی بادی شوند و سطح ایمنی را یک بار دیگر افزایش می‌دهد.
با گذشت زمان، تعداد آن‌ها دوباره کاهش می‌یابد، اما مجموعه سلول‌های ایمنی حافظه از قبل بزرگ‌تر خواهد شد. این یعنی ایمنی حاصل از دوز تقویتی واکسن کرونا منجر به واکنش سریع‌تر و قوی‌تر در مواجهه‌های بعدی با ویروس می‌شود.
فرآیند دیگری که دوز سوم یا دوز تقویتی واکسن کرونا ایجاد می‌کند، در آن سلول‌های B دستگاه ایمنی که توسط واکسن تحریک شده‌اند، به غدد لنفاوی می‌روند و آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کنند که به عامل بیماری به صورت قوی‌تر متصل شوند و قدرت آنتی‌بادی‌ها افزایش می‌یابد.
یافته‌های اولیه بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که سطح آنتی‌بادی که توسط اکثر واکسن‌های COVID-19 ایجاد می‌شود، در حال کاهش است.
نهادهای بهداشتی در کشورهایی که در پوشش واکسیناسیون پیشرو بوده‌اند، از کاهش میزان اثربخشی واکسن از 90 درصد در ماه‌های اولیه به 40 درصد در ماه‌های بعدی گزارش داده‌اند.
این کاهش می‌تواند ناشی از ظهور انواع واریانت‌های جدید کرونا مانند دلتا باشد. برخی تحقیقات از پژوهشگران فایزر و مودرنا با گذشت 6 ماه از اولین تزریقها، کاهش اثربخشی واکسن‌ها علیه بیماری علامت‌دار را نشان داد که باعث شد تا آن‌ها به شدت تزریق دوز سوم واکسن کرونا را توصیه کنند.
با این حال، واکسن‌های کووید -19 به خوبی از بیماریهای شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و حتی در برابر نوع گسترده دلتا پیشگیری می‌کنند.
از جمله دغدغه‌هایی که با گذشت زمان افزایش می‌یابد و نیاز به دوز سوم واکسن کرونا را دوچندان می‌کند، کاهش ایمنی ناشی از واکسیناسیون قبلی در برابر انواع نوظهور ویروس کرونا یا همان به اصطلاح واریانت‌های ویروس مانند "دلتا"، "گاما" و "مو" است که ممکن است توان فرار از سیستم ایمنی را داشته باشند.
همچنان که بحث‌ها میان دانشمندان و نهادهای بهداشتی کشورها برای تصمیم‌گیری درباره لزوم تزریق دوز سوم یا تقویتی واکسن کرونا برای همه جمعیت واکسینه شده ادامه دارد؛ شرایط مختلفی برای تزریق دوز سوم واکسن کرونا در کشورهای مختلف اعلام شده است.
در آمریکا افراد مسن 65 سال به بالا و بزرگسالان 50-64 سال با بیماریهای زمینه‌ای با تضعیف یا سرکوب سیستم ایمنی، باید دوز تقویتی یا دوز بوستر واکسن کرونا را تزریق کنند.
وزارت بهداشت ایران، گروه‌های دارای شرایط و اولویت دوز سوم واکسن کرونا را سالمندان بالای 60 سال، افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان اعلام کرده است.
وزارت بهداشت اعلام کرده است که افراد بالای 60 سال که در دو نوبت واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های غیرفعال شده (مانند سینوفارم) را تزریق کرده‌اند، باید دوز سوم واکسن کرونا را به فاصله 4 ماه از نوبت دوم دریافت کنند.
زمان دریافت دوز سوم واکسن کرونا برای افراد با سرکوب سیستم ایمنی و کارکنان بخش بهداشت و درمان، حداقل شش ماه پس از دوز دوم تعیین شده است.
اصلی‌ترین پلتفرم‌های موجود در دنیا برای دوز تقویتی واکسن کرونا شامل mRNA، وکتور ویروسی، ویروس غیرفعال‌شده و پروتئین نوترکیب مانند واکسن اسپایکوژن است.
این واکسن‌ها هر یک از راه مشخصی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن و ایمنی‌زایی علیه ویروس کرونا می‌شوند.
ویروس کرونا به کمک پروتئین اسپایک با اتصال به گیرنده مخصوص وارد سلول‌های بدن شده و باعث بیماری کووید-19 می‌شود. به همین دلیل پروتئین اسپایک هدف کلیدی در طراحی و تولید واکسن‌های کرونا بوده است.
برای آشنایی بیشتر با واکسن استرالیایی- ایرانی اسپایکوژن، می‌توانید مقاله "اسپایکوژن چیست؟" را مطالعه کنید.
واکسن‌های کرونا که با پلتفرم پروتئین نوترکیب تولید می‌شوند، مانند واکسن اسپایکوژن حاوی همه یا بخشی از پروتئین اسپایک هستند و در ساخت آن‌ها از خودِ ویروس زنده و یا کشته‌شده استفاده نشده است.
واکسن استرالیایی-ایرانی اسپایکوژن از تمام ساختار پروتئین اسپایک ویروس به صورت کامل ساخته شده است و این توانایی را دارد که پاسخ ایمنی در بدن در برابر تمامی قسمت‌های اسپایک کرونا را تحریک کند.
شما می‌توانید جهت تزریق واکسن اسپایکوژن به مراکز تزریق این واکسن استرالیایی-ایرانی مراجعه فرمایید. جهت آگاهی از موقعیت مکانی مراکز تزریق این واکسن به همراه شماره تماس آن‌ها، می‌توانید به لینک "مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن" مراجعه کنید.
با توجه به پیشنهاد برخی از مطالعات قبلی برای ترکیب انواع متفاوت از واکسن‌ها برای واکسیناسیون و استفاده از پلتفرم متفاوت در تزریق دوز سوم واکسن کرونا، نگاه‌های بیشتری به واکسن‌های پروتئین نوترکیب کرونا در جهان دوخته شده است.
علاوه بر این، واکسن‌های پروتئین نوترکیب از مزایایی در روش تولید و میزان پایداری برخوردارند که تامین واکسن را در مقایسه با واکسن‌های جدید mRNA آسان‌تر می‌کند.
واکسن اسپایکوژن (Spikogen)، ساخت شرکت سیناژن با همکاری شرکت Vaxine استرالیا مهرماه سال 1400 مجوز رسمی و معتبر مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت دریافت کرد.
در ساخت واکسن سیناژن از افزودنی استانداردی به نام ادجوانت استفاده می‌شود که ایمنی پرقدرت‌تر و با دوام‌تر در مقابل ویروس را ایجاد می‌کند.
برخلاف بیشتر واکسن‌های نسل قدیمی، به جای نمک‌های آلومینیومی، در واکسن اسپایکوژن از ادجوانت‌های غیرآلومینیومی استفاده شده است؛ زیرا سطح ایمنی مطلوبی ایجاد می‌کنند و همزمان عوارض کمتری نسبت به ادجوانت‌های آلومینیومی دارند.
اطلاعات موجود از واکسن‌ها و مطالعات قبلی نشان می‌دهد که استفاده از واکسن با تکنولوژی متفاوت از تکنولوژی واکسن اولیه باعث تولید ایمنی پایدارتر و موثرتری علیه ابتلا به کووید- ۱۹ می‌شود.
جالب است بدانید که نگرانی‌هایی درباره استفاده از واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی به عنوان دوز تقویتی، در افرادی که قبلاً دو دوز از این نوع واکسن تزریق کرده اند، وجود دارد.
این احتمال وجود دارد که تزریق مجدد واکسن با وکتور ویروسی در دوز سوم (به خاطر ایجاد ایمنی در بدن نسبت به وکتور ویروسی) باعث کاهش اثربخشی دوز تقویتی شود.
تزریق واکسن در دوز سوم متفاوت با واکسن دو دوز قبلی ممکن است به ایمنی بهتر در برابر جهش‌های (واریانت‌ها) جدید ویروس کرونا نیز کمک کند.
اگر به اطلاعات بیشتری جهت تصمیم‌گیری در انتخاب واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز سوم (بوستر) واکسن کرونا نیاز دارید، کافیست از وب سایت رسمی واکسن سیناژن، مقاله "اسپایکوژن، انتخابی مناسب برای دوز بوستر" را مطالعه کنید.