گلایه‌های نویسندگان از گروه تولید آثار نمایشی/ آنچه را که ما می‌نویسیم روی آنتن نمی‌بینیم!

نمایشنامه و فیلمنامه به عنوان مهم‌ترین عنصر یک اتفاق نمایشی نقشی بی بدیل و در موفقیت آثار دارند طبیعی است که از یک اتفاق ضعیف روی کاغذ ممکن نیست بتوان اثری قابل قبول تولید کرد اما بی شک یک فیلمنامه قوی در ضعیف ترین حالت یک اثر متوسط تحویل مخاطب می دهد و این یعنی فکر، ایده نو، تدبیر نگارشی، سبک روایت و قصه نو رمز موفقیت تمام آثار نمایشی می‌باشد که بدون شک باید گفت شکست بسیاری از مدیوم ها در دست دادن مخاطب مستقیما به این نکته بر می‌گردد که سوژه‌ها قدرت جذب مخاطب را ندارند .

در طول این سال‌ها در گزارش‌ها و یادداشت‌های مختلف و در گفت‌وگو با نویسندگان سینما و تلویزیون بارها به این گلایه مندی رسیده ایم که اثر نوشته شده توسط آن ها آن طور که باید به تصویر تبدیل نشده است برخی معتقد هستند مسیر داستانشان را تیم تولید تغییر داده است، برخی می گویند شخصیت ها دچار تغییر و جایگاه کاراکتری شدند و برخی اعتقاد دارند سن و فضای داستان دچار خلل شده است و این بدون اطلاع نویسندگان اتفاق افتاده است.

اگرچه نمی توان نادیده گرفت که تولید به دلایل مختلف از جمله هزینه ها ، موقعیت های تولید ، شرایط جوی ، حوادث و اتفاقات ، سفارش مدیران و خواسته های متفاوت آن ها در این امر میسر است اما فراموش نکنیم نویسنده به عنوان صاحب معنوی اثر باید با رضایت قلبی مجوز تولید فکرش را به تیم سازنده بدهد و در حالت عادی نویسنده باید در مسیر تغییرات و اتفاقات قرار گرفته و هرگونه دخالت در امر نگارش و ورود به فضای فیلمنامه باید تحت نظارت نویسنده اتفاق بیفتد هرچند گاهی شرایط تولید قابل پیش بینی نباشد.

در گفت و گو با علی خودسیانی نویسنده آثاری چون هیئت مدیره، مرز خوشبختی، دنیای شیرین و محمد محمود سلطانی نویسنده چند قسمت از سریال شاید برای شما هم اتفاق بیفتد و سایه روشن موضوع را بررسی می کنیم.

علی خودسیانی: معمولا محصول نهایی سریال‌ها در پایان آن چیزی که باید باشد، نیست!

خودسیانی در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال فیلمنامه‌هایی که نگارش کرده در پایان با تغییر مواجه شده است یا خیر؟ به خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا گفت: بله. این مشکل دائمی است و معمولا محصول نهایی سریال‌ها در پایان آن چیزی که باید باشد، نیست.

این نویسنده درخصوص اینکه دلیل این اتفاق چه بوده است؟ تصریح کرد: دلیل این اتفاق این است که  صرفا هیچ‌کدام از مدیران سازمان حاضر نیستند پای آثاری که گروه‌ها و پروژه‌ها انجام می‌دهند، امضا کنند؛ یعنی مسئولیت آن‌ها را قبول نمی‌کنند. به همین دلیل است که هر مطلبی که در فیلمنامه نوشته شده باشد را به بالادستی‌ها موکول می‌کنند و همین باعث حذف مطالب می‌شود و تغییرات در فیلمنامه به شدت به چشم می‌آید و در پایان اثری که پخش می‌شود اصلا مد نظر نویسنده نبوده است.

خودسیانی در پاسخ به این سوال که چقدر کارگردانان در این مسأله نقش دارند و نگاه خود را به اثر تزریق می‌کنند؟ اظهار کرد: در این یک مورد کارگردانان نقش زیادی در تغییرات ندارند. اگر هم مشکلی در این خصوص به وجود آمده بحث تفاوت نگاه نیست بلکه نتیجه ناتوانی و عدم تسلط‌شان روی متن است و به عبارت دیگر برخی کارگردانان چشم بله قربان‌گوی تهیه‌کنندگان هستند و از آن طرف نیز برخی تهیه‌کنندگان نیز چشم بله قربان‌گوی سازمان هستند.

نویسنده «هیئت مدیره» در این باره که مشکلات بودجه و صرفه‌جویی تهیه‌کننده‌ها می تواند موثر باشد یا خیر؟ بیان کرد: قطعا موثر نیست! به این دلیل که می‌توان با 50 درصد از برآوردهایی که صورت می‌گیرد سریال ساخت منتهی تهیه‌کنندگان و کارگردانان کمی ریخت و پاش اضافه دارند و در آخر که مبلغ مورد نظر به اتمام می‌رسد و ادامه مسیر  متوقف می‌شود همه چیز را گردن کمبود بودجه می‌اندازند.

وی ادامه داد: زمانی که من به عنوان تهیه‌کننده کار می‌کردم بارها با همان بودجه‌ای که سازمان در اختیار ما می‌گذاشت با بهترین کیفیت و بهترین عوامل، اثر را روی آنتن می‌فرستادیم. اما  در حال حاضر به دلیل این‌که شبکه‌های نمایش خانگی روی کار آمده دستمزدها  برای آن‌ها به شدت بالا رفته و ممکن است تلویزیون با کمبود بودجه مواجه شود.

خودسیانی در پایان و در این خصوص که ترس از ممیزی چقدر در این روند نقش دارد؟ خاطرنشان کرد: در حوزه تلویزیون بیشتر دچار خودسانسوری هستیم تا سانسور و بسیاری از عوامل به خصوص تهیه‌کنندگان و کارگردانان از ترس این‌که آثارشان سانسور شود، شروع به خود سانسوری می‌کنند. البته ترس آن‌ها بی‌جا نیست به دلیل این‌که اگر خودشان این کار را نکنند افراد دیگری قیچی سانسور به دست می‌گیرند و لطمه زیادی به آثار وارد و آن را قلع و قمع می‌کنند.

محمدمحمود سلطانی: کارگردانان ریتم، رنگ و شخصیت ها را بر اساس تجربیات خود به تصویر می‌کشند/ اکثرا محصول نهایی آثار با آن چیزی که در ذهنم نقش بسته زمین تا آسمان فرق دارد!

محمدمحمود سلطانی نویسنده آثاری چون «دیوار شیشه ای» ، «تکیه بر باد»، «سایه روشن» ، «از سرنوشت» و... در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال فیلمنامه هایی که نگارش کرده در پایان با تغییر مواجه شده است یا خیر و دلیل این اتفاق را چه می داند به خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا گفت: این مشکل تا کنون وجود داشته است و هر نویسنده ای با آن مواجه شده است. خود من شخصا بیشتر وقت ها محصول نهایی آثاری که ارائه داده ام با آن چیزی که در ذهنم بوده و به نگارش درآورده ام زمین تا آسمان فرق داشته است و اختلاف دیدگاه بین من و کارگردان وجود داشته است.

این نویسنده افزود: این مسئله دلایل و ایرادات مختلفی دارد که باید آسیب شناسی شوند. در حقیقت باید بگویم نویسنده یا گروه نویسندگان حدود دو سال درگیر نوشتن یک فیلمنامه هستند و بعد از آن کارگردان در یک بازه زمانی کوتاه هنگام پیش تولید شروع به خوانش فیلمنامه می کند و اگر مورد پسند بود ساخت سریال را شروع می کنند. در این زمینه اگر آسیب شناسی صورت بگیرد باید بگویم اگر کارگردان پروژه ها از ابتدا و شروع طرح با نویسندگان همراه باشند و درخصوص سکانس هایی که قرار است نوشته شود با یکدیگر صحبت کنند قطعا دیدگاه شان به مرور به همدیگر نزدیک می شود و همین موضوع باعث می شود تا نویسنده از نظرات کارگردان استفاده کند و سکانس ها را آن گونه که مد نظر دارد بازنویسی کند. اما متاسفانه چنین مسئله ای اتفاق نمی افتد و اثری که حاصل دو سال تلاش نویسنده است در طی یک ماه خوانده می شود و در پروسه تولید نیز بسیاری از مسائل و اتفاقات رو به فراموشی می رود.

او در پاسخ به این سوال که چقدر کارگردانان در این مسأله نقش دارند و نگاه خود را به اثر تزریق می کنند اظهار کرد: به هرجهت یک فیلمنامه توسط کارگردان به تصویر کشیده و نهایی می شود. هر کارگردانی ریتم ، رنگ و شخصیت ها را بر اساس تجربیاتی که دارد بازسازی می کند یا به تصویر می کشد. البته پیش آمده است که گاهی کارگردان در تک سکانس ها تغییراتی ایجاد کرده که بسیار راضی کننده تر از آن چیزی بوده که نویسنده روی کاغذ به نگارش درآورده است البته این اتفاق خیلی کم رخ داده است اما برخی مواقع پیش آمده است که اختلاف دیدگاه بین من و کارگردان در خصوص شخصیت هایی که به نگارش درآورده ام زیاد بوده است که من ترجیح دادم دیگر کار را با آن پروژه ادامه ندهم. اما نمی توان قطع به یقین تقصیر را گردن کارگردان انداخت و باید گفت تولید و ساز و کارهایی که در نظر گرفته می شود غلط است.

او ادامه داد: نکته ای که باید به آن اشاره کنم این است که ممکن است مخاطبان با خواندن این گفت و گو گمان کنند دعوا بین کارگردان و نویسنده وجود دارد درصورتی که اینگونه نیست و تمام سازندگان یک سریال از طراح و نویسنده گرفته تا گریمور و تدوین گر با یکدیگر تیم هستند که سعی می کنند به یک اثر جان ببخشند و در این کار نقش به سزایی دارند.

نویسنده «از سرنوشت» در این باره که مشکلات بودجه و صرفه جویی تهیه کننده ها می تواند موثر باشد یا خیر بیان کرد: طبیعتا با وضعیت اقتصادی جدیدی که در سینما و تلویزیون به وجود آمده است بدین گونه که تولید اثر نمایشی در چند سال اخیر ده ها برابر گران تر شده است و با توجه به اینکه شهرک سینمایی زیادی موجود نیست و سینما به صنعت قابل توجهی تبدیل نشده است و هنوز در همان سینمای سنتی باقی مانده ایم باید بگویم طبیعتا تهیه کنندگان نیز با بودجه هایی که در اختیار دارند سعی می کنند با نهایت صرفه جویی کار را پیش ببرند.

در این خصوص که نویسندگان بیشتر به تلویزیون اعتراض می کنند یا به تولید کنندگان تصریح کرد: نویسنده دسترسی مستقیم با تلویزیون ندارد ولی اگر اختلاف نظری وجود دارد باید به تهیه کننده و کارگردان منعکس شود اما این مسائل کمتر پیش می آید چراکه فیلمنامه اول نوشته می شود و در اختیار گروه قرار می گیرد و تا به تدوین برسد و پخش شود ممکن است نویسنده عوامل را نبیند که بخواهد اعتراضی در این زمینه داشته باشد.

انتهای پیام//