به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا؛ از آنجائی‌که در زمان برجام اقدام به خرید هواپیمای ATR از ابتدا کاری کارشناسی نشده و عجولانه بود، لکن به تصور اینکه قرار است تعداد قابل ملاحظه‌ای هواپیما از نوع بوئینگ و ایرباس خریداری و تحویل شود تحت شعاع قرارگرفت و عملاً کار کارشناسی دقیقی روی آن انجام نپذیرفت.
طی دو مرحله تعداد 8 فروند از این نوع هواپیما قبل از تحریم مجدد آمریکا تحویل ایران ایر شد که در این مدت عدم کارائی و تطابق آنها با نیاز بازار ایران کاملاً مشخص گردید اما به روش‌های مختلف توسط مدیریت هما پوشانده شد و از خروج اطلاعات جلوگیری بعمل آمد و مدیران مخالف هم بازنشسته یا از کار برکنار شدند تا دسترسی به سوابق دشوار شود.
نکته قابل تأسف‌تر این است که بعد از اجرای اولین مرحله تحریم مجدد آمریکا که به واسطهٔ خروج از برجام اتفاق افتاد و به فاصله کوتاه از مرحله دوم تحریم کشور آمریکا با علم به اینکه ادامهٔ سرویس دهی به این هواپیماها دچار مشکل اساسی خواهد شد اقدام به خرید و تحویل گرفتن 5 فروند دیگر از این نوع هواپیماها شد که به فاصلهٔ بسیار کوتاه از تحویل آنها شرکت ATR روابط خود را با هما قطع کرد و عملاً پشتیبانی از هواپیمایی‌های مذکور را رها کرد.
سؤال دردآور این است که آیا مدیریت کلان وزارت راه و شرکت هما با علم به اینکه تحریم‌های گسترده در راه است و این هواپیماها کارائی لازم را ندارد. اقدام به پرداخت مبلغ حدود 110 میلیون دلار با یورو برای این هواپیما کرد که اگر چنین باشد یقیناً این گونه مدیریت‌ها فاقد صلاحیت ادامه کار بوده، زیرا عدم تشخیص فرصت‌ها و تهدیدها با وجود فشار شدید ارزی جرمی قابل بخشش نیست.
زیرا عملاً مبلغ 110 میلیون دلار را می‌شد خرج کالاهای مهمتر از قبیل خردی هواپیماهای دست دوم با کیفیت بهتر از نوع A320 و B737 نمود که پیشنهادات آنها هم ارائه شده بود و با خرج بازسازی و نگهداری ناوگان می‌شد، اما متأسفانه باد هوا شد و رفت.
جهت اطلاع هم اکنون هواپیماهای جدید A321 و A330 خریداری شده حتی یک عدد موتور یدکی ندارند و تعداد قابل ملاحظه‌ای از قطعات اصلی هم به دلیل عدم وجود نقدینگی خریداری نشده که عملاً هر لحظه می‌تواند موجب زمین‌گیری هواپیماهای مذکور شود.
اما نکته دوم که بسیار دردآورتر است این است که خرید 5 فروند آخر ATR با علم به مشکلات اشاره‌شده صورت گرفته که مواردی مانند خیانت و تبانی و خدای‌ناکرده احتمال سوءاستفاده از موقعیت برای نفع شخصی را به اذهان متبادر می‌کند که انشا الله این‌گونه نباشد!
سؤال آیا نمی‌شد 4 فروند خرید و پول یک فروند آخر را صرف تهیه موتور یدکی کرد، 13 فروند هواپیمای ATR بدون حتی یک عدد موتور یدکی آیا قابل‌قبول و تصور است و این خدمت است آیا؟
متأسفانه سوءاستفاده از به‌هم‌ریختگی داخل دولت موجب ضرر و زیان بسیار شد به‌طوری‌که می‌شد با پول پرداختی برای ATR کارهای مهمی انجام داد که در دوران سخت افزایش تحریم‌ها کمک حال کشور بشود
مبهم بودن کردیت‌های دریافتی برای هم هواپیماهای ایرباس و ATR که مشخص نیست چقدر توافق برای اخذ کردیت انجام پذیرفته و در هیچ جا اثر مکتوب یا توافق مشخص وجود ندارد و متأسفانه موجبات وهم بسیار شده است.
به‌صراحت اعلام می‌کنم هیچ‌گونه تصویر واضحی از کردیت‌های دریافتی و مبالغ آنها در دست نیست و گفته می‌شود صرفاً واحدهای مختلف به دستور مدیریت در حال مرتب‌سازی آنها و ارائه نمایش مستند و منطقی از آنها هستند.
تورج دهقان‌زنگنه، معاون وزیر راه‌وشهرسازی و رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشوری در اظهارنظری بحث‌برانگیز، فروش هواپیماهای ATR های برجامی به ایران را برنامه‌ریزی‌شده از سوی غربی‌ها قلمداد کرده و گفته است: «غربی‌ها هواپیمای پهن‌پیکر به ما ندادند و هواپیماهای کوچک را، برنامه‌ریزی‌شده به ما دادند.»
او دراین‌باره عنوان می‌کند: «پس از طرح این موضوع دیدم رویترز اعلام کرد که قرار بود هواپیمای بوئینگ ۷۷۷ به ایران داده شود و ایران خودش قبول نکرده است. درحالی‌که اولا این هواپیما اصلا مال ایران نبود، این هواپیما را به ترکیه فروخته بودند می‌خواستند آن هواپیما را به ما بدهند ضمنا مشکلاتی به وجود آمد، طرف مقابل زمان‌کُشی کرد تا برجام به هم خورد، امروز هم که هیچ یک از این کارها را نکرده‌اند باز زبانشان دراز است.»
اما خرید هواپیماهای ATR که به هواپیماهای شاپرک برجامی معروف شدند، از کجا آغاز شد؟ پروسه مذاکره و خرید هواپیماهای برجامی ATR هم‌زمان با ایرباس و بوئینگ در زمان عباس آخوندی، وزیر پیشین راه‌وشهرسازی صورت گرفت. او تأکید جدی به روی ایجاد شبکه پروازی بین‌شهری برای رونق گرفتن فرودگاه‌های کوچک داشت از همین رو مذاکرات خرید هواپیمای ATR در زمان برجام و سفر او به فرانسه و ایتالیا آغاز شد. در همین راستا با ایتالیا مذاکراتی را برای خرید هواپیمای کوچک و استفاده از آنها در فرودگاه‌های منطقه‌ای داخل کشور در راستای ایجاد خطوط پروازی جدید برای مسیرهای کوتاه انجام شد.
در نهایت در فروردین‌ماه سال ۹۵ قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای ATR با ظرفیت ۷۰ نفرِ بین ایران‌ایر و این شرکت هواپیماسازی به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار به امضا رسید که البته ایران‌ایر می‌توانست بر اساس این قرارداد ۲۰ فروند هواپیماهای دیگر نیز در صورت دلخواه از این شرکت خریداری کند.
در این میان نیز تعدادی از شرکت‌های هواپیمایی داخلی نیز در راستای استفاده فرصت ایجادشده در برجام، اقدام به مذاکره و عقد تفاهم‌نامه با شرکت‌های هواپیماسازی کردند، اما ایرلاینی به سمت خرید هواپیماهای ATR نرفت! یکی از این ایرلاین‌ها هواپیمایی آسمان بود. محمد گرجی، معاون وقت برنامه‌ریزی و توسعه ناوگان آسمان در خصوص اینکه این شرکت قصد خرید هواپیماهای ATR را دارد یا خیر گفته بود: «شرکت هواپیمایی ایران‌ایر قرارداد خرید ۲۰ فروند از این هواپیماها را امضا کرده است. ما نیز حدود ۵ فروند از این هواپیما را داریم. حال اگر ما مجددا دنبال ورود هواپیماهای ATR باشیم، به نظر می‌رسد این کشش در کشور و ناوگان وجود ندارد، زیرا کشوری هستیم فرودگاه‌های کوهستانی نیز داریم و آب‌وهوای کشور نسبتا گرم است، اما هواپیماهای ATR برای مناطق سطح دریا راندمان مناسب‌تری دارد و تعداد زیادی از این هواپیما هم در ایرلاین‌ها مفید نیست.»
فخریه کاشان،مسئول خرید ATR، با تلاش های زیاد، یک فروند هواپیمای ایرباس ۳۲۰ دیگر را علاوه بر قرارداد ها به صورت رایگان از ایرباس گرفت.
خبرنگاران چندین بار این موضوع را از مدیران سابق ایران ایر و وزارت راه و شهرسازی دنبال کردند که آن ایرباس ۳۲۰ رایگان وعده داده شده کجاست؟ اما ظاهرا موضوع در حد حرف های پوپولیستی مسئولان بوده و هیچگاه عملیاتی نشده است.
آقای برخور تعداد هواپیماهایی که در ناوگان هوایی ایران غیرفعال هستند را ۱۷۰ فروند اعلام کرده که با این احتساب حدود همین تعداد فروند هواپیمای فعال در این ناوگان وجود دارد.
آقای برخور هشدار داده: "اگر این روند ادامه یابد در آینده نزدیک شاهد زمین‌گیر شدن تعداد بیشتری از هواپیماهای موجود خواهیم بود."
کاپیتان علیرضا برخور درمورد جزئیات بازپرداخت اقساط تسهیلات ۳۳۰ میلیون دلاری صندوق توسعه ملی به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران بابت ترید هواپیماهای برجامی، اظهار داشت:فروردین ۱۴۰۰ سررسید اولین قسط به مبلغ ۳۳۰ میلیارد تومان است که توان پرداخت اقساط را نداریم و نمی‌توانیم اقساط را پرداخت کنیم.
مدیر عامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به این سوال که آیا این هواپیماها در رهن است؟اظهار کرد: بله، هواپیماها در رهن است.
سن ناوگان هوایی ایران بالاست و تحریم‌ها و نرسیدن قطعات باعث شده این مشکلات مضاعف شود.
شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران طبق صورت مالی سال ۹۷ ایران ایر، با وثیقه گذاری ۲۰ فروند هواپیما مبلغ ۱۳۰۰ میلیارد و ۴۶۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان تسهیلات دریافت کرده است و تسهیلات بدون وثیقه هما ۴ هزار و ۱۰۶ میلیارد و ۸۳۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است و در این بخش جمع تسهیلات هما با/بدون وثیقه ۵ هزار و ۴۰۷ میلیارد و ۳۱۱ میلیون تومان است.
هما توان پرداخت حقوق بازنشستگان و بخشی از کارکنان را ندارد
همان دوران در اسفند 94 بود که حسن روحانی در مراسم ورود هواپیماهای برجامی گفت: ما باید به عنوان یک قدرت بزرگ هوایی برای حمل و نقل بار و مسافر دوباره ظهور پیدا کنیم و این ظهور نزدیک است؛ تا کی مردم ایران توسط ایرلاین‌‌هایی که در همین دهه‌های اخیر اطراف ما خصوصاً جنوب خلیج فارس ظهور و بروز یافته‌اند، تحقیر شوند؟
این در حالی است که این روزها شرایط اقتصادی هما به عنوان شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران بسیار سخت است، شرکت هواپیمایی حامل پرچم کشورمان کمتر از 10 فروند هواپیما فعال دارد، به تعداد انگشتان یک دست نیز پرواز بین المللی ندارد، زیان انباشته ایرلاین ملی، ساختار اقتصادی غلط آن، مشکل سررسید اقساط هواپیماهای برجامی و همچنین عدم وفای به عهد مسئولان سازمان برنامه و بودجه که وعده کمک یک هزار میلیارد تومانی به این شرکت همه موجب شده است هما در پرداخت حقوق پرسنل و بازنشستگان خود هم دچار مشکل باشد.
پس از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی در سال ۲۰۱۵ میلادی، ایران در مجموع ۲۰۰ هواپیمای مسافربری از ایرباس، بوئینگ و ای‌تی‌آر خریده بود که ۱۱ فروند آن را تحویل گرفت ولی مابقی متاثر از خروج آمریکا از برجام شد.
مجتبی یوسفی عضو هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه از حدود ۳۵۰ هواپیما تنها ۱۰۰ هواپیما فعال در اختیار داریم گفت: دولت گذشته به جای تامین قطعه، هواپیمای نو خریداری کرد و این امر موجب زمین‌گیر شدن حدود ۷۰ درصد هواپیماهای کشور شده است.
انتهای پیام/