از ابتدای امسال قرار به تغییر حقوق بازنشتگان تامین اجتماعی بود. چندی پیش اعلام شد: مصوبه هایی مبنی بر افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی اعلام شده است؛ اما بعد افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی تکذیب شد. بازنشستگان تامین اجتماعی نگرانی هایی در این خصوص دارند. باز هم خبرها، نشان از بلاتکلیفی وضعیت حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی دارد.
وضعیت اصلاح مصوبه افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی همچنان نامعلوم است، با وجود اعلام نظر منفی کمیسیون تطبیق مقررات مجلس، هنوز خبری از احتمال اصلاح این مصوبه در هیات دولت نیست.
می‌توان گفت که در این خصوص بازنشستگان با دو سناریوی خوشبینانه و بدبینانه روبر هستند، یعنی یا دولت بلاخره مجبور به عقب نشینی از موضوع قبلی خود می‌شود و یا اینکه نهایت ایستادگی خود را برای حفظ این مصوبه به کار خواهد بست.
در رابطه با فرم خوشبینانه ماجرا به تازگی محمدحسن زدا، معاون فنی و سرپرست پیشین سازمان تامین اجتماعی در صفحه اینستاگرام خود گفت: به استناد قانون نحوه اجرای اصل ۸۵ قانون اساسی، مجلس موضوع قانونی بودن نحوه افزایش مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی را به کمیسیون تطبیق مقررات محول کرد، نظر کمیسیون ابطال مصوبه بود که از طرف مجلس به دولت ابلاغ شد.
مطابق این روایت سرپرست پیشین سازمان تامین اجتماعی، نوع واکنش دولت به ماجرا نشان می‌دهد که اصل ایراد مجلس را قبول دارد و بنابراین به احتمال زیاد طی روزهای آینده این مصوبه مورد بازبینی قرار خواهد گرفت و این بار پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی برای افزایش ۳۸ درصدی مستمری سایر سطوح تصویب خواهد شد.
احتمال مقاومت دولت در برابر افزایش حقوق بازنشستگان
در مقابل اما فرم بدبینانه‌ای هم وجود دارد و آن اصرار هیات دولت بر حفظ و اجرای مصوبه افزایش ۱۰ درصدی مستمری سایر سطوح بگیران است.
علیرضا حیدری، نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری با چنین دیدی به چالش به وجود آمده میان مجلس و دولت نگاه می‌کند.
وی در این باره می‌گوید: به نظر می‌رسد دولت قصد بازنگری در افزایش ۱۰ درصدی مستمری سایر سطوح بازنشستگان تامین اجتماعی را ندارد.
به صورت مشخص اشاره این مقام صنفی کارگران بازنشسته به صحبت‌های اخیر رئیس جمهور است : د رابطه با افزایش عادلانه حقوق کارمندان، کارگران و بازنشستگان، توجه ما به حقوق همه است. این کار باید به نحوی انجام شود که هزینه های دولت افزایش نیابد، زیرا آثار تورمی در پی خواهد داشت.
از این صحبت‌ها می‌توان استنباط کرد که مقاومت دولت در برابر ابقای مصوبه پیشین هیات دولت همچنان ادامه دارد و قرار نیست افزایش ۱۰ درصدی مستمری این گروه از بازنشستگان به ۱۸ درصد یا صورت دیگری تغییر کند.
حیدری در این باره می گوید: از نظر شرایط تورمی در موقعیتی شبیه سال ۷۴ است، آن زمان دولت وقت به دلیل استقراض خارجی و کاهش قیمت نفت با تورمی نزدیک به ۵۰ درصد روبرو شد و برای کنترل وضعیت نهایت فشار را برای تحت کنترل درآوردن تقضای مصرف ایجاد کند.
وی ادامه داد: آن زمان از این رهگذر پس انداز ملی صورت گرفت و دولت توانست استقراض خارجی را بازپرداخت کند، هرچند در سمت مقابل قدرت خرید عمومی به صورت محدود و کنترل شده در سطح پایین باقی ماند.
کنترل تقاضای عمومی با پایین نگه داشتن دستمزد
وی می‌افزاید: در حال حاضر نیز هرچند بحث استقراض خارجی مطرح نیست اما مقامات دولت سیزدهم بارها گفته‌اند که در حال بازپرداخت بدهی‌های دولت قبلی هستند.
حیدری نتیجه این وضعیت تکرار همان رویه‌ای تعدیل ساختاری است که در میانه دهه ۷۰ به اجرا درآمد، دولت یکبار دیگر تصمیم گرفته‌است با پایین نگهداشتن حقوق بازنشستگان تقاضای مصرف عمومی را کنترل کند.
وی افزود: درست است که سازمان تامین اجتماعی به اعتبارات دولتی وصل نیست اما افزایش مستمری‌های آن می‌تواند از نظر دولت به افزایش تقاضای عمومی در جامعه منجر شود.
وی ادامه می‌دهد: البته این سناریو تنها مربوط به مستمری بازنشستگان نیست، دولت به صورت کلی سیاست کنترل حقوق و دستمزد را در پیش گرفته است، در رابطه با افزایش دستمزد کارگران شاغل نیز برنامه همین بود.
حیدری یادآور می‌شود: به صورت مشخص حداقل دستمزد امسال رقمی نزدیک به کف حقوقی بود که مجلس و دولت در بودجه ۱۴۰۱ برای کارمندان کنار گذاشتند، در مورد کارگران سایر سطوح بگیر میزان افزایش مطابق انتظار دولت پیش نرفت و در نتیجه حرکت‌های برای اصلاح آن صورت گرفت که بی‌نتیجه ماند.
نائب رئیس اتحادیه پیشکسوتان کارگری ادامه داد: در مورد افزایش مستمری دولت آنطور که می‌خواست رفتار ماجرا را پیش برد و بعید است که به این راحتی از موضوع خود عقب نشینی کند.
وی ادامه داد: پیشنهاد توزیع بسته حمایتی در میان بازنشستگان تامین اجتماعی از چنین خواستگاهی آمده است، در این شرایط نظر کمیسیون تلطبیق مجلس و شکایت بردن به دیوان عدالت اداری اگر با فشار شدید افکار عمومی همراه نشوند بعید است کمکی به بهبود شرایط بکنند.
هیئت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین در جلسه امروز خود با توجه به چندین جلسه کارشناسی و دعوت از نمایندگان دولت، سازمان تأمین اجتماعی و بازنشستگان تأمین اجتماعی و استماع نظرا آنها، در جلسه فوق العاده امروز خود مصوبه دولت را مورد ایراد قانونی قرار داده است.
قربانعلی مهری دبیر این هیئت با بیان این مطلب افزود: هیئت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین به استناد اصول ۸۵ و ۱۳۸ قانون اساسی و قانون نحوه اجرای این اصول به طور مستمر در جلسات خود تمامی مصوبات تصویب نامه‌های هیئت وزیران را بررسی و نظر خود را در این خصوص با تأیید ریاست مجلس به دولت اعلام می‌کند.
دبیر هیئت با تشریح فرایند بررسی و رسیدگی به مصوبات در این هیئت اظهار داشت: به استناد قانون نحوه اجرای اصول ۸۵ و ۱۳۸ قانون اساسی، نتیجه بررسی‌های ابتدایی هیئت، به دولت اعلام می‌شود تا از فرصت قانونی حداکثر ۱۰ روزه نسبت به اصلاح مصوبه مورد ایراد و یا ارسال پاسخ مستند و مستدل اقدام کند.
وی ادامه داد: امروز نیز پس از چندین جلسه بررسی و استماع آرای کارشناسی کلی اطراف ذینفع، مصوبه موضوع تعیین مستمری بازنشستگی، از کارافتادگی و بازماندگان در سال ۱۴۰۱ را مغایر با قوانین تشخیص داد و موارد مغایرت را با عنوان رأی مقدماتی به دولت اعلام می‌کند.
مهری در ادامه افزود: دولت بعد از وصول ایراد هیئت، یک هفته مهلت دارد تا نسبت به اصلاح مصوبه خود اقدام کند و در غیر این صورت و یا عدم وصول پاسخ مستند و مستدل از سوی دولت، نظر هیئت تطبیق قطعی شده و به دولت اعلام خواهد شد و پس از آن مصوبه دولت ملغی الاثر خواهد شد.
دبیر هیئت تطبیق مصوبات در پایان با تشریح ابعاد حقوقی این مصوبه اعلام کرد: با تعامل خوبی که میان دولت و هیئت تطبیق برقرار است اطمینان داریم بهترین تصمیم گرفته خواهد شد و با اصلاح مصوبه، مشکلی وجود نخواهد داشت.
برای بازنشستگی و استفاده از خدمات آن ، شرایطی در قانون ذکر شده است که فرد با داشتن آن ها بازنشسته می شود و مستمری بازنشستگی دریافت می کند . این شرایط به شرح زیر است : ماده 76 قانون تامین اجتماعی بیان می کند که در صورتی که مشمولان این قانون سابقه پرداخت حداقل 20 سال حق بیمه را داشته باشند و مردان به 60 سال سن و زنان به 55 سال رسیده باشند می توانند مستمری یا حقوق بازنشستگی دریافت کنند .
حالا اگر افراد به حداقل سنی که در قانون اشاره شده است ، نرسیده باشند ، نمی توانند بازنشسته شوند ؟ تبصره یک همین ماده بیان می کند که اگر به جای 20 سال ، سابقه ی 30 سال بازنشستگی داشته باشند ، می توانند شرط سن مذکور در متن ماده را رعایت نکنند اما ، مردان باید حداقل 50 سال و زنان 45 سال تمام داشته باشند .
مسئله مهمی که در این زمینه وجود دارد ، بازنشستگی برای کارگران مشاغل سخت و زیان آور است که در صورتی که 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند ، می توانند بدون رعایت شرط سن بازنشسته شوند .
وضعیت خاص دیگری که در قانون تامین اجتماعی در رابطه با بازنشستگی وجود دارد ، بازنشستگی زنان ، با داشتن حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی و حداقل 42 سال سن است که یک شرط دارد و آن این است که در زمان تقاضای بازنشستگی و یا ترک کار ، مشمول قانون کار باشد .