به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا، صاحبنظران روابط بین الملل می‌گویند عصر جدید، دوران پیوند کشورها با سازمان‌های بین المللی است و ارتباط فی مابین کشورها بدون همکاری مشترک در قالب سازمان‌های بین المللی نمی تواند عایدی درخوری برایشان داشته باشد.
دولت سیزدهم که روی کار آمد و رئیس آن سیاست توجه به همسایگان را مورد تاکید قرار داد، صاحبنظران گفتند که فکر نکنیم فقط با سفرهای دوجانبه به کشورها می‌توانیم رونق را به سیاست خارجی‌مان که در 8سال گذشته محصور در چند کشور اروپایی بود و نتیجه مثبتی هم نداشت برگردانیم.
پیوستن به شانگهای
دیری نپایید که این شبهه توسط دولت رئیسی برطرف شد و پیوستن رسمی به اجلاس شانگهای نشان داد که این دولت روی سازمان ها و اتحادهای بین المللی و منطقه ای هم برای رونق سیاست و تجارت خارجی حساب باز کرده است.
چین، هند، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ازبکستان اعضای اصلی و افغانستان، مغولستان و بلاروس ناظران این سازمان بودند که پیوستن ایران به این پیمان ظرفیت‌های جدیدی را برای ایران به عنوان یک کشور مهم منطقه ای و جهانی، و بصورت متقابل شانگهای ایجاد کرد.
دو عضو از 5 عضو دائم شورای امنیت در شانگهای عضو هستند و کشورهای عضو این پیمان بیش از یک سوم جمعیت جهان را در خود جای داده اند.
42 درصد جمعیت جهان با بیشترین مصرف کننده و تولیدکننده انرژی و همچنین با سه کشور بسیار مهم اقتصادی برتر دنیا یعنی روسیه ، چین و هند و چهار کشور اتمی یعنی روسیه ، چین ، هند و پاکستان که هم از نظر جمعیت و هم از نظر قدرت و فناوری علمی و هم از نظر سرمایه ومنابع و قدرت نظامی خیلی جلوتر از اتحادیه اروپا است.
سازمان همکاری‌های شانگهای تنها سازمان با ماهیت اقتصادی سیاسی و امنیتی توامان است که بدون حضور غرب و نادیده گرفتن هژمونی آمریکا بنیان نهاده شده است.
عضویت ایران در سازمان اقتصادی شانگهای در ماه‌های نخست دولت سیزدهم رویدادی مهم و بین المللی در شرایط تحریم کشور و به تعبیری نشان‌دهنده انزواناپذیری ایران در عرصه جهانی بود.
مهترین دستاوردهای این سفر به شرح ذیل است:
- تشکیل کمیته چهارجانبه همسایه افغانستان و هماهنگی برای تشکیل دولت فراگیر در این کشور با اهتمام ایران
- دستاورد منحصر بفرد جمهوری اسلامی با جلوگیری از محقق شدن توطئه خروج ناگهانی آمریکا برای ادامه جنگ و خونریزی و برادر کشی در کشور همسایه افغانستان با یک سیاست اصولی
- تقویت روابط دو جانبه با تاجیکستان با امضای هشت توافقنامه اقتصادی و سیاسی و حل مشکلات سیاسی فیمابین
- ارتقاء توانمندی‌های اقتصادی و سیاسی و بویژه نظامی امنیتی جمهوری اسلامی ایران امضای هشت توافقنامه اقتصادی و سیاسی و حل مشکلات سیاسی موجود بین ایران و تاجیکستان
ضلع چهارم اقتدار منطقه‌ای ایران
- با پیوستن ایران به پیمان شانگهای پشتوانه‌های جمهوری اسلامی ایران چهار ضلعی شد.
اول: پشتوانه قوی مردمی و اعتقادی
دوم: پشتوانه توان و منابع داخلی
سوم: قدرت دفاعی بومی
چهارم: پشتوانه بزرگ سیاسی، اقتصادی وامنیتی در منطقه در عرصه بین‌الملل
حضور موفق در اجلاس اکو در ترکمنستان
اجلاس سران اکو آذرماه 1400 با میزبانی عشق آباد فرصت مهمی بود تا رئیس جمهور با استفاده از ظرفیت‌های موجود و با رویکردی نو راه‌های گسترش همکاری منطقه ای و نقش آفرینی ایران را برای کشورهای عضو باز خوانی و ترسیم کند.
رویکردی نو از این جهت که در سالهای گذشته نیز دولت جمهور اسلامی ایران در چنین اجلاس‌هایی حضور می‌یافت ولی ظرفیت‌های آن مورد توجه قرار نمی گرفت چون تمام توجهات دولت سابق به برجام بود و اساسا کشورهای منطقه را به هیچ گرفته بود.
رئیسی در این اجلاس علاوه بر سخنرانی رسمی در اجلاس دیدار و گفت‌وگوهایی هم با روسای عضو، تجار و فعالان اقتصادی داشت.
اکو, مکمل شانگهای
حضور ایران در اجلاس اکو در ترکمنستان مکمل عضویت در سازمان شانگهای در اجلاس تاجیکستان بود. سازمان همکاری اقتصادی اکو تنها سازمان منطقه‌ای است که دبیرخانه آن در تهران است و از این نظر نقش و جایگاه ایران در آن حائز اهمیت است.
ایران با 5 کشور از اعضای اکو یعنی پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، ترکیه وجمهوری آذربایجان مرز زمینی دارد که عامل قرابت فرهنگی و کاهش هزینه مبادلات و ارتباطات است.
ایران همچنین از جایگاه ویژه راهبردی برای اتصال اعضای اکو به آبراه‌های بین‌المللی برخوردار است.
دستاوردهای سفر به ترکمنستان
- امضای قرارداد سه جانبه سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان وجمهوری اسلامی ایران که بر اساس این قرارداد سه جانبه سالانه 1.5 تا 2 میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان از خاک ایران به آذربایجان انتقال می یابد و این امر در عین اینکه یک اقدام اقتصادی است، تاثیرات و پیام‌های مهمی را در حوزه تحولات قفقاز ایفا می کند.
- حل و فصل مسئله ترانزیت بین ایران و ترکمنستان و تاکید بر تسهیل روابط بین دیگر کشورها
- توافق برای توسعه مسیرهای ترانزیتی میان ایران و آذربایجان با حضور شرکت‌های ایرانی
- تشکیل کارگروه ویژه برای پیگیری و اجرایی شدن توافقات مطرح شده و همچنین حل و فصل نگرش‌های آسیب زا در مسیر همکاری و رفع شبهه از تعاملات ایران با کشورهای عضو
- گفت‌وگوی موثر برای کمک به ارتقاء صلح و امنیت در افغانستان و شکل گیری دولت فراگیر وامنیت ساز
- جلب نظر فعالان اقتصادی و تجار ایرانی در ترکمنستان برای نقشه راه وحضور فعال در مبادلات تجاری با ایران بخصوص با انعقاد قررداد گازی و رفع مشکل ترانزیت بین دو کشور از اهم دستاوردهای سفر رئیس جمهور به ترکمنستان بود
سفر به قطر و شرکت در اجلاس اپک گازی
رئیس جمهور دولت سیزدهم اسفندماه 1400 به دعوت امیر قطر برای دیدار رسمی و شرکت در ششمین اجلاس سران اپک گازی به آن کشور سفر کرد.
اهداف این سفر شامل توسعه روابط دو جانبه با کشور دوست وهمسایه قطر در راستای سیاست همسایگی و توسعه دیپلماسی اقتصادی و شرکت در ششمین مجمع کشورهای تولید کننده و صادرکننده گاز بود.
رئیس جمهور در این سفر با نخست وزیر قطر رئیس جمهور الجزایر، وزیر امور خارجه ونزوئلا، رئیس جمهور گینه استوایی، رئیس جمهور موزامبیک، نخست وزیر ترینیدادوتوباگو دیدار و در خصوص همکاری‌های دو جانبه در حوزه اقتصادی و مخصوصا تولید و صادرات فراورده های گازی بحث و تبادل نظر کرد.
ایران در سال ۱۳۷۹ پیشنهاد تشکیل «سازمان کشورهای صادرکننده گاز» را مطرح و در سال ۲۰۰۸ سازمان کشورهای صادرکننده گاز به اوپک گازی معروف شد و با عضویت ۱۱ کشور در شهر دوحه قطر رسما آغاز به کار کرد. این سازمان به رغم اینکه دارای ماهیتی اقتصادی و تجاری است، اما بسیاری از صاحبنظران شکل‌گیری اوپک گازی را سرآغازی در تحول در ساختار ژئوپلیتیکی کشورها می‌دانند و کشورهایی که بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز در جهان بودند، این سازمان را به مثابه تهدیدی برای دستیابی به گاز ارزان تلقی کرده و با آن چندان موافق نبوده‌اند. نکته جالب اینکه بسیاری از کشورهای عضو این سازمان مسلمان هستند.
در حال حاضر کشورهای ایران، قطر، الجزایر، لیبی، مصر، بولیوی، گینه استوایی، نیجریه، روسیه، ترینیداد و توباگو، امارات متحده عربی و ونزوئلا اعضای سازمان بوده و عراق، قزاقستان، هلند، نروژ، عمان و پرو نیز بهعنوان عضو ناظر در این سازمان حضور دارند.
دعوت نیمی از جهان از ایران برای عضویت در بریکس
سخنگوی وزارت امورخارجه چین اخیرا گفت که با اشاره به ابراز تمایل ایران به عضویت در بریکس، کشورش از روند افزایش عضو و گسترش همکاری‌های «بریکس پلاس» به شکل فعالانه حمایت می‌کند.
لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در اظهار نظری ایران را میزبانی شایسته و ارزشمند برای عضویت در بریکس دانست.
بریکس چیست؟
نخستین نشست رهبران گروه «بریک» 16 ژوئن 2009 در «یکاترینبورگ» روسیه برگزار شد. آفریقاى جنوبی در 24 دسامبر 2010 به عضویت بریک درآمد و با اضافه شدن آفریقاى جنوبی به جمع یادشده در سال ١١٠٢ بهعنوان عضو پنجم و نماینده قاره آفریقا، نام گروه از بریک به بریکس تغییر یافت.
بریکس و قدرت هاى شرق و جنوب در دو دهه اخیر رشد اقتصادى بالایی داشته و در چندین سال گذشته در سایه بحران مالی و اقتصادى غرب و اروپا، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اند. همه اعضاى بریکس ازجمله کشورهاى توسعه یافته یا در حال توسعه یا اقتصادهاى در حال ظهور محسوب می‌شوند.
پنج عضو بریکس طی سالیان گذشته به واسطه رشد اقتصادى بالا از نفوذ گسترده اى در مسائل منطقه اى و جهانی برخوردار شده اند. بریکس هم اکنون به تنهایی حدود نیمی از جمعیت جهان را در خود جاى داده است.
تولید ناخالص داخلی و اسمی این گروه در سال2012 بالغ بر 13.6 تریلیون دلار برآورد شده و به تنهایی 28 درصد توان اقتصادى و سهم قابل توجهی از تولیدات اقتصادى جهان را به خود اختصاص داده است.
بریکس به لحاظ ظرفیت بالاى اقتصادى اعضاى آن در نشست هاى مختلف خود خواستار بازسازى و اصلاحات در نظام مالی جهان شده تا از این طریق نظام مذکور را به یک نظام کارآمد، مطمئن و باثبات تبدیل نماید. اعضاى بریکس از آنجا که آمریکا با کمبود شدید بودجه مواجه است، براین باورند بحران اقتصادى چند سال اخیر ناکارایی و نواقص نظام مالی جهان (که در آن دلار آمریکا بیشترین سهم و بهره را دارد) را به خوبی نشان داده و اکنون زمان انجام اصلاحات جدید در نظام مالی جهان فرا رسیده است.
عضویت ایران در بریکس به تعبیری پیوستن ایران به اتحادیه ای است که نیمی از جمعیت جهان را شامل و بخش عمده ای اقتصاد جهان و به تعبیر بهتر آینده سیاسی، اقتصادی و امنیتی جهان را در خود جای می‌دهد.
سازمان دی8
گروه دی ۸یا گروه هشت کشورهای مسلمان درحال توسعه که اندونزی، ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه در آن عضویت دارند، از جمله پیمان‌های منطقه‌ای است که به منظور ایجاد روابط مستحکم اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه اسلامی و تقویت نفوذ این کشورها در بازارهای جهانی و برقراری گفت‌وگو با کشورهای صنعتی تشکیل گردیده است و پایه‌گذار آن نجم الدین اربکان نخست وزیر اسبق و اسلام‌گرای ترکیه است که با سفر به ۸ کشور عضو در تیرماه سال ۱۳۷۵ زمینه تأسیس این گروه را فراهم نمود.
رئیس جمهور ششم تیرماه 1401با دبیرکل این سازمان دیدار و در آن تاکید کرد که «ایران آمادگی دارد دستاوردهای فناورانه و دانش‌بنیان خود را با کشورهای دی ۸ به اشتراک بگذارد».
اجلاس کشورهای ساحلی خزر
پس از فروپاشی شوروی سابق، نخستین اجلاس کشورهای ساحلی دریای خزر در تهران تشکیل شد که در آن اجلاس، مسأله محیط زیست مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.
در آن اجلاس یک اعلامیه سیاسی ۲۵ ماده‌ای هم منتشر شد و بعد از آن در کشورهای مختلف جلسات دیگری هم تشکیل و درمورد ابعاد مختلف دریای خزر بحث و بررسی شد.
دریای خزر با وسعتی قریب به ۴۶۰ هزار کیلومتر مربع، و با طول ۱۲۰۵ تا ۱۲۸۰ کیلومتر و عرض ۱۵۴ تا ۲۰۲ کیلومتر و ۵۰ جزیره کوچک بزرگ‌ترین دریاچه جهان محسوب می‌شود که در این میان قزاقستان با ۱۹۰۰ کیلومتر و ایران با ۶۵۷ کیلومتر به ترتیب بیشترین و کمترین ساحل را از این دریاچه به خود اختصاص داده‌اند.
فراتر از بحث طول ساحل، محدب و مقعر بودن سواحل نیز از جمله مسایل مورد اختلاف بین این پنج کشور بوده که باعث می‌شود سهم منصفانه‌ای برای کشورها اختصاص نیابد. در مورد ایران که کل ساحل آن به شکل مقعر است این نقیصه به طور جدی مشهود است که به اعتقاد ایران باید با استفاده از الگو‌های بین‌المللی به نحوی این نقیصه برطرف شود.
کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر مثل قانون اساسی کشور‌هاست، یعنی سندی جامع و چارچوبی است که بر اساس آن حقوق و تعهدات کشورهای ساحلی مشخص می‌شود. متعاقباً بر پایه این اصول کلی، کشورهای ساحلی خزر با امضای موافقتنامه‌های تخصصی به جزئیات خواهند پرداخت.
امضای کنوانسیون رژیم حقوقی گام بسیار مهم و حائز اهمیتی است و به مذاکرات ۲۱ ساله در این خصوص خاتمه می‌بخشد. البته باید اذعان کرد که امضای این کنوانسیون، پایان همه مذاکرات و اقدامات در خزر نیست و در واقع نقطه عطف و آغازین برای اجرای تفاهمات، نظارت بر اجرا و همچنین شروع مذاکرات برای امضای موافقتنامه‌های جدید و ضروری به‌شمار می‌رود.
علاوه بر این قطعا این اجلاس ظرفیت و امکانی را مهیا می کند تا کشورهای مختلف درخصوص ظرفیت‌های عظیم دریای خزر گفت و گو کنند و عملا یک اتحادیه بزرگ برای بهره‌گیری از پتانسیل عظیم دریای خزر است.
می توان گفت سیاست دیپلماسی فراگیر ایران با کشورهای همسایه با توازنی کم سابقه پیگیری می شود.
ایران در عین اینکه با کشورهای مختلف وارد توافقات جدی اقتصادی و سیاسی شده، با همان کشورها در قالب سازمان‌های بین المللی نیز در ارتباط است و این هماهنگی انسجام و قوام تعاملات اقتصادی و سیاسی را قوام و دوامی بیش از پیش می بخشد و در مسیر بی اثر شدن تحریم‌های ایران به عنوان بازیگری مهم در عرصه بین الملل نقش بسزایی دارد.
در چینش نوین عرصه بین الملل کشورهایی که بازیگران فعالی هستند، تحریم‌‌پذیر نیستند.
انتهای پیام/