طرح رتبه‌بندی معلمان بر اساس سند تحول بنیادین نظام آموزشی یکی از موضوعات مهمی است که در راستای ارتقای شایستگی حرفه‌ای معلمان باید به مرحله اجرا درآید. لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان پس از ۲ ماه بررسی اواخر آبان ماه سال گذشته در آخرین نشست تخصصی کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک دفتر هیات دولت به تصویب رسید. لایحه رتبه‌بندی معلمان به منظور ایجاد ساز و کارهای لازم برای ارتقای شایستگی‌های حرفه ای، منزلت و مرجعیت علمی و اجتماعی معلمان و افزایش انگیزه در راستای ارتقای فعالیت‌های آموزشی و پرورشی آنان تهیه شد. با طرح رتبه‌بندی معلمان، رتبه‌های حرفه‌ای برای طبقه بندی معلمان در نظر گرفته میشود و بر اساس هر رتبه، ضرایبی در امتیازات شغل و شاغل و در نتیجه حقوق و مزایا برای آنان لحاظ میشود. هکم اکنون طرح رتبه‌بندی معلمان در مرحله نهایی قرار دارد.
بالاخره بعد از دو سال رتبه‌بندی معلمان به مرحله پایانی رسید و قرار است امروز (چهارشنبه) آیین‌نامه اجرایی آن در وزارت آموزش و پرورش اجرایی شود. تدوین آیین‌نامه اجرایی این خواسته دو دهه معلمان با انتقادهای بسیاری همراه بوده، به‌نحوی که آنها باور دارند که سرنوشت این رتبه‌بندی همانند افزایش دستمــــزد بازنشستگان تاثیری در حقوق و مزایای‌شان ندارد و نمی‌تواند خواسته معلمان را که همان افزایش میزان حقوق با تورم است، جامه عمـــل بپوشاند. این شیوه‌نامه شامل جزئیاتی است که هیات‌های ممیزه باید براساس آن کار کنند. یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش درپاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «انتقاداتی از سوی رئیس کمیسیون آموزش مجلس پیرامون آیین نامه اجرایی رتبه بندی معلمان مطرح و اشکالاتی بر آن وارد و تاکید شده است که باید اصلاح شوند، آیا آیین نامه رتبه بندی قابلیت اصلاح دارد؟» گفت: «آیین نامه‌ها وقتی در دولت تصویب می‌شوند به هیات تطبیق می‌روند و هیات تطبیق آیین نامه را با قانون تطبیق می‌دهد و اگر مغایرتی داشته باشد برمی‌گردد و به دولت اعلام میشود. هنوز چیزی به ما اعلام نکرده‌اند و تا زمانی که چیزی به ما اعلام نشده باشد ما همان آیین نامه را اجرا می‌کنیم.» آیین‌نامه اجرایی معلمان از سوی دولت ابلاغ شد و فوق‌العاده رتبه‌بندی به ترتیب برای رتبه‌های پنج‌گانه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم به ترتیب 45 درصد، 55 درصد، 65 درصد، 75 درصد و 90 درصد است. با این حال و بنا به گفته وزیر آموزش و پرورش: «در تبصره ماده 4 آیین‌نامه اجرایی ملزم شدیم شیوه‌نامه‌ای را برای فرایند اجرای آیین‌نامه با همکاری سازمان امور استخدامی و برنامه‌وبودجه تدوین کنیم که آن را هم سریع انجام می‌دهیم و برخی تکالیف دیگر چون از قبل در دست بررسی بود، تهیه شده تا سریعا آماده اجرا شویم.» مشمولان این طرح، معلمان و نیروهای توانبخشی مدارس استثنایی هستند که هم‌اکنون صرفاً در واحدهای آموزشی و تربیتی تمام‌وقت مشغولند یا کارکنان کادر اداری وزارت آموزش‌وپرورش که برای معلمی استخدام شده‌اند یا آن دسته از نیروهای اداری شاغل در پست‌های کارشناسی و بالاتر که مدتی در خدمت معلمی بوده‌اند. اما نیروهای بدون کد شناسه استخدام مورد تأیید سازمان اداری و استخدامی کشور، کارکنان مأمور یا انتقالی به سایر دستگاه‌های اجرایی، کارکنان مأمور به مدارس غیردولتی، نیروهای مازاد یا در اختیار مدرسه، همه کسانی که بیش از یک صندوق حقوق دریافت می‌کنند، افرادی که در مرخصی بدون حقوق به‌سر می‌برند، افراد انتقالی به دانشگاه‌های فرهنگیان و شهیدرجایی و افراد مأمور به تحصیل مشمول این آیین‌نامه نیستند. یوسف نوری درباره تغییرات آیین‌نامه فعلی نسبت به طرح اولیه و برخی نارضایتی‌های جامعه فرهنگیان نسبت به نسخه‌های اولیه آیین نامه گفت: «جمعیت ذی‌نفع رتبه‌بندی تقریباً 800 هزار نفر هستند و اینکه بگوییم همه را قانع می‌کند، خیر. اما می‌توانیم بگوییم که رتبه‌بندی شروع شده است تا به هدف ارتقای کیفیت برسیم و درنهایت رتبه‌بندی به سمت هدف نهایی‌اش پیش خواهد رفت.» آموزش‌وپرورش در تبصره 3 ماده 4 آیین‌نامه رتبه‌بندی معلمان، مکلف شده است شیوه‌نامه‌ای برای فرایند اجرای آیین‌نامه و قانون رتبه‌بندی معلمان با همکاری سازمان امور استخدامی و سازمان برنامه و بودجه تدوین کند.
در مورد اینکه اجرایی شدن این طرح تا چه حدی می‌تواند به وضعیت کنونی سیستم آموزشی کمک کند و اینکه این طرح در ادامه با چه چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد با یکی از کارشناسان حوزه آموزش گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید، امری که به باور دیگر کارشناسان، به سرنوشت افزایش دستمزد بازنشستگان دچار خواهد شد. محمدرضا نیک‌نژاد، فعال صنفی و کارشناس حوزه آموزش در مورد اینکه اجرایی شدن طرح رتبه‌بندی معلمان تا چه اندازه می‌تواند وضعیت سیستم آموزشی را بهبود ببخشد، به خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «یکی از عواملی که باعث شد اجرایی شدن این طرح به طول بینجامد عدم حضور افرادی بود که نمی‌دانستند سیستم آموزشی با چه مشکلاتی روبه‌رو است و هر بار در رفت آمد به نهادها دستخوش تغییراتی می‌شد. اجرایی شدن این طرح می‌تواند مانند مُسکن عمل کند و با افزایش نسبی دریافتی معلمان برخی از مشکلات را حل کند ولی توجه داشته باشید که افزایش حقوق‌ها باید با توجه به وضعیت اقتصادی کشور باشد تا معلم که به‌نوعی اصلی‌ترین فرد در حلقه آموزشی کشور محسوب میشود بتواند با خروج از وضعیت وخیم اقتصادی بیشتر بر روی آموزش تمرکز داشته باشد. این طرح می‌تواند تاثیرات مثبتی هم به‌همراه داشته باشد ولی فراموش نکنید که اگر نتوانند آن را به‌روزرسانی کنند و تغییراتی در آن بدهند مشکلی برطرف نخواهد شد.» او در همین زمینه ادامه می‌دهد: «ما هنوز از همه مواد این طرح خبر نداریم و تنها کلیاتی از آن به گوش ما خورده است ولی حذف «آزمون» از «شرایط نظام رتبه‌بندی معلمان» می‌تواند جزو نکات مهم محسوب شود. در واقع در نظر گرفتن آزمون برای رتبه‌بندی نمی‌توانست واکنش خوبی از سوی معلمان به‌همراه داشته باشد. سیستم آموزشی در این طرح بیشتر به معلم و مدیر اجازه می‌دهد در نوع مدیریت کلاس و مدرسه دخالت داشته باشند همچنین به نظر می‌آید در مورد نوع ارزیابی‌هایی که در مدارس انجام میشود هم دستخوش تغییراتی بشویم که این موارد می‌توانند در بهبود وضعیت آموزشی تاثیرات مثبتی داشته باشد. توجه داشته باشید که این مصوبه تازه بعد از گذشتن از هفت خوان به مرحله اجرایی رسیده است نباید به همین موضوع دلخوش کنیم بلکه دولت باید با کمک‌گرفتن از کارشناسان آموزش و تشکل‌های معلمی چالش‌های این طرح را برطرف کنند تا روابط بین معلمان و دولت که در سال‌های اخیر با حاشیه‌هایی روبه‌رو بود هم برطرف شود.» این فعال صنفی معلمان در پایان با اشاره‌ای به مشکلات اقتصادی معلمان می‌گوید: «ما همواره تلاش می‌کنیم با گفت‌وگو مشکلات را مطرح کنیم تا با همکاری مسئولان این چالش‌ها را برای بهبود وضعیت آموزشی برطرف کنیم. افزایش حقوق‌ها در رتبه بندی معلمان باید تا اندازه‌ای باشد که بتواند بسیاری از دغدغه‌های آنها مانند مسکن را برطرف کند. باید به این موضوع اشاره کنیم که آفت سیستم آموزشی ایران 2 شغله بودن معلمان است که عمدتا معلمان مرد برای تامین مخارج زندگی خانواه خود مجبور هستند به سمت مشاغل حاشیه‌ای مانند رانندگی اسنپ و… روی بیاورند که این موضوع قطعا در نحوه آموزش تاثیر‌گذار خواهد بود. شرایط اقتصادی باید به نوعی باشد که یک معلم احساس کند در قشر متوسط جامعه زندگی می‌کند و همه تمرکز خود را بر روی کلاس درس و آموزش دانش‌آموزان بگذارد. اگر این مشکلات همچنان ادامه داشته باشد باید بگوییم طرح رتبه‌بندی معلمان تاثیری در روند بهبود وضعیت آموزشی نخواهد داشت.»