به گزارش خبرنگار نفت و انرژی خبرگزاری برنا، شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم (BP) هفتاد و یکمین گزارش سالانه خود با عنوان «مرور آماری انرژی جهان ۲۰۲۲» را به تازگی منتشر کرده است. طبق این گزارش ایران حدود ۱۷.۵ میلیارد متر مکعب صادرات گاز دارد، به عبارتی ۲.۵ درصد بازار را به خود اختصاص داده است این درصورتی است که ایران دومین ذخایر گازی جهان را با ۴۲۰۰۰ میلیارد متر مکعب (۲۱ درصد از ذخایر گازی جهان) را داراست. در همین راستا خبرگزاری برنا جهت پاسخ به سوالاتی پیرامون صادرات گاز کشور گفتگویی را با آقای غلامحسین حسن تاش کارشناس ارشد انرژی ترتیب داده که به شرح زیر است.
برنا: حجم کم صادرات گاز کشور را چگونه تحلیل می‌کنید و علت آن را چه می‌دانید؟!
حسن تاش: قطعا سطح صادرات گاز ایران با حجم منابع کشور تناسب ندارد و ما فرصت های صادراتی زیادی را از دست داده ایم اما این که علت چیست به نظر من چهار علت زیر به ترتیب وجود داشته و دارد : اول -وضعیت تقاضا و مصرف انرژی و گاز در کشور است که متاسفانه ما از نظر شاخص شدّت انرژی و سایر شاخص های مصرف انرژی یکی از بدترین مصرف کنندگان انرژی در جهان هستیم و رشد تقاضا در اغلب قریب به اتفاق دهه های گذشته از رشد تولید و عرضه سبقت گرفته است و تراز عرضه و تقاضای گاز کشور در اغلب سال ها منفی بوده است و پتانسیل صادرات بیشتر نداشته ایم . دوم -روند توسعه گازرسانی در کشور است که به اعتقاد من در بسیاری از موارد بی قاعده بوده و تابع یک برنامه منطقی و روشن و جامع انرژی و تابع منطق اقتصادی نبوده است و این هم به همان داستان ناترازی گاز کمک کرده است . مساله سوم مشکلات اقتصادی و مدیریتی کشور و صنعت نفت و از جمله مشکلات ناشی از تحریم بوده که مانع از سرمایه گزاری کافی در همه زیر بخش های انرژی شده است و نهایتا مساله یا مانع چهارم در مسیر افزایش صادرات کشور مساله روابط خارجی کشور و به دنبال آن مساله تحریم بوده است که مانع گسترش روابط اقتصادی و تجاری کشور با بسیاری از کشورهای جهان شده و تجارت گاز هم از این قاعده مستثنی نبوده است و البته اثر این مساله بر تجارت گاز بیش از سایر روابط تجاری و اقتصادی بوده است چراکه قراردادهای صادرات گاز از طریق خط لوله که در توان ایران بوده است، بلندمدت هستند و لذا حساس ترهم هستند و در مورد LNG هم ما دسترسی به دانش فنی تولید آن نداشته ایم.
برنا: براساس آمار جدید حجم وارادات LNG پاکستان ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است بنظر شما آیا برای کشور پاکستان واردات گاز از ایران اقتصادی تر نمی‌باشد با توجه به این که ایران با این کشور خط لوله نیمه کاره دارد؟
حسن تاش: این که پاکستان علیرغم در دست داشتن قرارداد واردات گاز از ایران و علیرغم این که واردات گاز از طریق خط لوله از ایران برایش اقتصادی تر و مقرون به صرف تر است، تامین گاز از طریق LNG را انتخاب کرده است مساله قابل تاملی است و به نظر من تحت تاثیر فشارهای خارجی و خصوصا فشار امریکائی ها به این کشور است که وارد تعامل بلندمدت با ایران نشوند. البته به نظر من رفتن به سمت پاکستان از ابتدا اشتباه بود و پاکستان بازار مطلوب و قابل اتکائی برای ما نبود و هزینه زیادی برای احداث خط انتقال گاز به پاکستان انجام شد اما چنانچه پیش بینی می شد پاکستانی ها به تعهدات خود عمل نکردند.اگر پاکستانی ها سیاست روشن و مستقلی داشتند برای متنوع سازی سیستم انرژی خود هم که بود گاز را از ایران خریداری می کردند.
برنا: ترکیه به عنوان یکی از اصلی ترین مقاصد صادراتی ایران محسوب می‌شود با این وجود نظر شما در رابطه با گسترش روابط و احداث خط لوله گازی دوم چیست؟
حسن تاش: ترکیه اولین و عمده ترین وارد کننده گاز از ایران است و خوشوقتانه قرارداد صادرات گاز با ترکیه زمانی به امضاء رسید و عملیاتی شد که شرایط سیاسی خارجی و روابط بین المللی ایران بسیار بهتر بود و در ترکیه هم دولت موافقی حضور داشت. قرارداد صادرات گاز به ترکیه 25 ساله است و از سال 2001 آغاز شده ولذا تنها 5 سال از آن باقی مانده است با ادامه روند فعلی ممکن است حتی این قرارداد را هم از دست بدهیم و قابل تمدید نباشد تمام سعی کشور باید در جهت تمدید این قرارداد باشد و بعید می دانم با روند فعلی قادر به افزایش مقدار آن باشیم که نیاز به خط لوله دوم باشد.
برنا: هفتاد درصد از گاز جهان به سمت کشورهای آسیای شرقی سرازیر می‌شود و عمدتا نیز به روش LNG است، آیا ما توان صادرات به این کشورها را داریم و آیا تمرکز بر روی این کشورها امری درستی است؟
حسن تاش: کشورهای آسیای شرقی و جنوب شرقی و خصوصا چین و ژاپن و کره جنوبی وارد کننده عمده LNG هستند و البته چین از طریق خط لوله هم از ترکمنستان و روسیه گاز وارد می کند، متاسفانه ما هنوز نتوانسته ایم مشکل دانش فنی LNG را حل کنیم ولذا تا قتی که مشکلات بین المللی کشور حل نشده باشد بنده در کوتاه و میان مدت پتانسیلی برای صادرات گاز به این منطقه نمی بینم .ضمن توجه به این که این منطقه از نظر بازار انرژی بسیار مهم است و بزرگترین پتانسیل از نظر رشد تقاضا محسوب می شود.
برنا: ترکمنستان نیز از صادرکنندگان گاز محسوب می‌شود به نظر شما تعامل با این کشور در جهت سوآپ گاز می‌تواند راهکاری برای تامین گاز و صدور کالا در ازای دریافت ارز و دور زدن تحریم ها باشد؟
حسن تاش: به نظر من هرگونه روابط گازی با ترکمنستان مثبت است . ما در گذشته خریدار گاز ترکمنستان بودیم و می توانستیم بجای پرداخت پول آن صادرات کالا و خصوصا خدمات به این کشور داشته باشیم و پتانسیل صادرات گازمان از نقاط دیگر افزایش یابد و این حتی بهتر از سوآپ بود و متاسفانه با عملکرد ضعیف این فرصت را از دست دادیم، در مرتبه بعد سوآپ است که به نظر من آنهم کار خوبی است گرچه در شرایط فعلی و باوجود تحولات بعد از اشغال اوکراین توسط روسیه، باید با دقت بیشتری انجام شود ولی اصولا کار خوبی است و در جهت تحکیم روابط دو کشور نقش مثبت دارد و به هر حال یک فرصت تجاری و اقتصادی برای کشور است .
برنا: وزیر نفت در توییتی عنوان کردند که ایران پول بلوکه شده خود در ازای صادرات گاز را از عراق پس گرفته است، این مسئله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟!
حسن تاش: من اطلاع خاصی در این زمینه ندارم و البته اگر این اتفاق افتاده باشد بسیار مثبت است وقتی عراقی ها علیرغم شرایط تحریم های بین المللی علیه ایران توانسته اند و یا اجازه یافته اند از ایران گاز بخرند اصلا منطق ندارد که به بهانه تحریم پول آن را ندهند .
برنا: راهکارهای بلند مدت و کوتاه مدت صادرات گاز را برای بهبود این تجارت پر سود برای کشور بفرمایید.
حسن تاش: به نظر من در کوتاه مدت ما اقدام خاصی جز تلاش در جهت حفظ بازارهای موجودمان در عراق و ترکیه و ارمنستان نمی توانیم انجام دهیم اما در بلند مدت قبل از هر چیز باید یک برنامه فراگیر ملی در جهت ارتقاء بهره وری انرژی و از جمله گاز طبیعی داشته باشیم تا اصولا گازی برای حفظ سطح صارات فعلی و صادر کردن بیشتر فراهم شود و در غیر اینصورت بالانس عرضه و تقاضای ما کماکان منفی خواهد بود. بدنبال آن باید استراتژی صادرات گازمان را روشن و تدوین کنیم و دیپلماسی فعالی را در مسیر تحقق این استراتژی بکار گیریم.
انتهای پیام/