در دو ماه اخیر قیمت لیر با کاهش قیمت روبرو شد، قیمت لیر حدود یک ماه پیش به یک هزار و نهصد و هفتاد تومان رسیده بود. چندی پیش «رجب طیب اردوغان» به کاهش شدید قیمت لیر واکنش نشان داد. ساعتی پس از این سخنرانی اردوغان، ارزش قیمت لیر باز هم سقوط کرد. در ادامه قیمت لیر در8 مرداد ماه را مشاهده کنید.
در طی معاملات امروز، بیشترین قیمت ثبت شده برای لیر ترکیه ۱۵۹۹ تومان و کمترین قیمت ۱۵۹۹ تومان است.
رجب طیب اردوغان در نشست کابینه صحبت کرد و گفت: «ما مصمم هستیم که از طریق سرمایه‌گذاری، تولید، اشتغال زایی، هر چیزی را که صحیح است برای کشورمان انجام دهیم و سیاست اقتصادی ترکیه بر اساس صادرات بنا نهاده شده است».
رئیس جمهور ترکیه اضافه کرد: «به عنوان دولتی که دارای شناخت و تجربه برای اداره بحران‌های مالی است، ما مصصم به غنیمت شمردن از فرصت دوران بحرانی که جهان در آن قرار دارد، هستیم».
اردوغان در ادامه سخنانش گفت: «افزایش قیمت‌ها در نتیجه افزایش قیمت ارز به طور مستقیم بر سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال‌زایی تاثیری نخواهد گذاشت و نرخ رقابتی ارز منجر به افزایش سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال خواهد شد». رئیس جمهور ترکیه همچنین با اشاره به درگیر شدن ترکیه در جنگ اقتصادی گفت که این کشور از این جنگ پیروز بیرون خواهد آمد. اردوغان متعهد شد به کسانی که وی آنها را فرصت طلب توصیف کرده، اجازه ندهد که از کاهش قیمت لیر سوء استفاده کنند. رئیس جمهور ترکیه در این سخنرانی قول داد که کاهش شدید ارزش پول ملی این کشور، باعث افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها نشود.
تنها ساعتی پس از این سخنرانی اردوغان، ارزش لیر ترکیه باز هم سقوط کرد و هر دلار آمریکا تقریبا معادل 11.46 لیر شد که رکورد تازه‌ای در سقوط ارزش پول ملی ترکیه به شمار می‌آید.
از سوی دیگر در شرایطی که سقوط ارزش لیر و گرانی در ترکیه باعث برپایی تظاهرات شده، رهبران احزاب اپوزیسیون به شدت عملکرد حزب حاکم عدالت و توسعه و رئیس‌جمهور این کشور را آماج انتقادات خود قرار داده‌اند.
سران احزاب اپوزیسیون ترکیه روز پنجشنبه گذشته در واکنش به ثبت رکورد جدید سقوط ارزش لیر در برابر دلار، خواستار برگزاری فوری انتخابات در این کشور شدند.
کمال قلیچ‌دار اوغلو رهبر «حزب جمهوری‌خواه خلق» ترکیه در پیامی توییتری خطاب به رئیس‌جمهور این کشور نوشت: «اردوغان! انتخابات فورا (برگزار کن)».
کمال قلیچ‌دار اوغلو رهبر اصلی‌ترین رقیب حزب حاکم عدالت و توسعه نیز در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «هابرترک» این کشور باز هم درخواستش برای برگزاری انتخابات زودهنگام را تکرار کرد.
به گفته او، پیشنهاد رجب طیب اردوغان برای کاهش نرخ بهره به منظور تقویت صادرات و سرمایه‌گذاری در ترکیه نشان داد که او «کاملا از واقعیت جدا شده است» چرا که مردم ترکیه خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام هستند.
رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه افزود: «دیگران برای ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده برنامه‌ریزی می‌کنند و ما حتی نمی‌توانیم بگوییم فردا چه اتفاقی خواهد افتاد. دولت (حاکم) خواهان این است که بعد از درست کردن اقتصاد وارد انتخابات شود. این کاملا زاییده تخیل آنها است».
اظهارات تند سران اپوزیسیون ترکیه علیه اردوغان و حزب عدالت و توسعه در شرایطی مطرح شده که طی روزهای اخیر سقوط ارزش لیر و گرانی‌ها بارها خبرساز شده است.
روز جمعه گذشته هزاران نفر در ازمیر ترکیه در اعتراض به گرانی، تورم و سقوط ارزش پول ملی تظاهرات کردند. این تظاهرات بعد از آن رخ داده که ارزش واحد ملی پول ترکیه (لیر) در برابر دلار در سراشیبی سقوط قرار گرفته ارزش لیر ترکیه روز جمعه گذشته ۱۰.۹۱ لیر در برابر ۱ دلار رسیده بود.
اسکناس های لیره به صورت 5، 10، 20، 50، 100 و 200 لیره چاپ می شود. همچنین سکه ها در قالب 1، 5، 10، 25 و 50 قروش و یک لیری می باشد.
تورم ترکیه
روی دیوار دفتر ساواس ماهسرچی عکس سیاه و سفیدی از پدر و پدربزرگش دیده می‌شود که از لاستیک های بازیافتی تراکتور، زیره کفش تولید می کردند. این اتاق در طبقه بالای کارخانه او در حومه غازیانتپ شهری با جمعیت ۲ میلیون نفری در جنوب شرقی ترکیه، در نزدیکی مرز سوریه قرار دارد.
ماهسرچی مانند اجدادش در زمینه بازیافت فعالیت دارد. شرکت خانوادگی آنها ام تی ام پلاستیک، کیسه های زباله، دستکش های یکبار مصرف و گلوله هایی برای استفاده در محصولات قالب تولید می کند. این تجارتی است که به سرعت رشد کرده است و اکنون ۲۰ برابر بیش از سال ۲۰۰۴ فضای کارخانه را اشغال کرده و از سال ۲۰۱۶ هم شروع به انجام صادرات کرد.
او می‌گوید که تنگناهای عرضه در چین «یک فرصت بزرگ برای ما» است. سایر شرکت های صنعتی در غازیانتپ از این روند سود می‌برند. ماهسرچی می گوید که این شهر در سال گذشته موفق به ثبت رکورد صادراتی شد.
به گزارش اکونومیست، ناظران بیرونی ممکن است داستان‌های کسب و کارهای پررونق ترکیه را غیرقابل باور بدانند.
از سال ۲۰۱۸، این کشور از یک بحران ارزی به بحران دیگری رسید. سرمایه‌گذاران خارجی اوراق قرضه و سهام ترکیه را کنار گذاشته‌اند.
ارزش لیر به شدت سقوط کرده و همانطور که در نمودار زیر مشخص است، تورم به نزدیکی ۸۰ درصد رسیده است.
با این حال اقتصاد به هر شکل مسیر خود را ادامه داده است. در بخش‌های جذاب استانبول، در ۱۱۰۰ کیلومتری غرب غازیانتپ از مسیر جاده، همه نشانه‌های یک کلان شهر پررونق با بازاری در حال ظهور به تصویر کشیده شده است: انبوه مسافران، مغازه‌های پر از جنس و ترافیکی که از انبوه خودروها و مردم شکل گرفته است.
انعطاف پذیری اقتصاد واقعی چیزی شبیه به یک پازل است. این یکی از معدود اقتصادهای بزرگی بود که در سال ۲۰۲۰ به طور کلی رشد کرد. تولید ناخالص داخلی در سال گذشته ۱۱ درصد افزایش یافت. ارقام اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد که تولید صنعتی در سال منتهی به ماه می ۹.۱ درصد افزایش یافته؛ رقمی که حتی تاجران با تجربه را هم غافلگیر کرده است.
در مرکز این رمز و راز، کشمکش بین دو نیرو وجود دارد. از یک سمت پویایی تجاری است که اقتصاد ترکیه را به جلو می‌راند و از سوی دیگر سیاست‌گذاری نامنظم قرار دارد که آن را تضعیف کرده است.
تحت فشارهای رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، بانک مرکزی نرخ بهره را در مواجهه با تورم جهشی به شکلی بی رویه پایین نگه داشته است. این امر به ویژه غیرعاقلانه است چرا که ترکیه کشوری با ذخایر اندک است که برای پوشش کسری دائمی حساب جاری خود که معیاری گسترده از تراز تجاری است، همانطور که در نمودار زیر مشخص است، نیاز به جذب سرمایه خارجی دارد.
این کشور به عنوان یک واردکننده انرژی بخش اعظم گاز مورد نیاز خود را از روسیه و ایران تامین می‌کند. با افزایش قیمت انرژی، کسری تجاری این کشور – و نیاز به سرمایه خارجی – افزایش می‌یابد.
مهار تورم کار بزرگ و دردناکی خواهد بود، اما تجربه ترکیه پس از سال ۲۰۰۱ نشان می‌دهد که با سیاست‌های صحیح می‌توان این کار را انجام داد.
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌تواند از موقعیت ترکیه به عنوان یک مرکز تولید ارزان قیمت در مرز اروپا استفاده کند. با توجه به افت سهام ترکیه، رالی در بازار سهام این کشور قابل توجیه است. با این حال شکست انتخاباتی آقای اردوغان قطعی نیست.
او اکنون مخالفان سیاسی را زندانی کرده، رسانه‌ها را مورد آزار و اذیت قرار داده و دنبال سرکوب آزادی بیان بوده است و می‌تواند برای حفظ مقام خود به هر نوع سیاستی متوسل شود. بسیاری از افرادی که برای تکمیل این گزارش از آنها درخواست مصاحبه شد، خواستند نامشان فاش نشود.
و پیش از تمام این موارد، بحران نرخ ارز ممکن است وارد مرحله جدید با قابلیت احتراق بیشتر شود. با پایان تابستان و افزایش درآمدهای ارزی سخت از گردشگری، این مزیت ممکن است شروع به محو شدن کند و همه چیز رو به تیرگی بگذارد.
بخشی از سپرده‌های لیر محافظت شده در پایان ماه آگوست سررسید خواهد شد. به گفته بانک مورگان استنلی، دولت ۶ میلیارد دلار بدهی خارجی در نیمه دوم سال جاری پرداخت می‌کند.
شرکت‌های بزرگ و بانک‌ها ۲۳ میلیارد دلار سررسید دارند. بعید به نظر می‌رسد که تمام این بدهی‌ها به طور کامل غلتانده شود. با این حال باید به نحوی ذخایر رو به کاهش ارز خارجی را افزایش داد یا از آن بهره برد. در بدترین سناریو، ممکن است محدودیت‌هایی برای برداشت سپرده‌های دلاری خانوارها اعمال شود.
شاید تا زمان برگزاری انتخابات، اقتصاد به نحوی بر هم بخورد. به همان اندازه که رویکرد آقای اردوغان به سیاست پولی عجیب بوده است، سیاست مالی او کاملا محافظه کارانه بوده است. نسبت بدهی عمومی به تولید ناخالص داخلی در سال گذشته ۴۱.۶ درصد تولید ناخالص داخلی بود. این کمتر از بار بدهی همتایان ترکیه در بازارهای نوظهور است. با توجه به ریسک پرداخت بدهی پایین این کشور، شاید دوستان آن در خلیج فارس با بخشی از دلارهای نفتی خود تامین مالی کنند.
ترکیه در برابر فشارهای قابل توجهی مقاومت کرده است. اکنون بیش از هر زمان دیگری، کسب و کارهای ترکیه بر بقا متمرکز شده‌اند. تورم باعث عدم اطمینان و عدم اطمینان باعث احتیاط می‌شود. به گفته یک تاجر کارهایی را که باید انجام دهید ادامه می‌دهید، بقیه می‌توانند صبر کنند. «تو یک روز دیگر زندگی خواهی کرد.»