به گزارش برنا؛ بسیاری از رژیم های توصیه شده برای کاهش وزن از اصول اساسی یکسان پیروی می کنند. همه این رژیم ها شامل خوردن غذاهای کامل (غذاهایی که بسته بندی یا فرآوری شده نیستند) و پر کردن بشقاب با غذاهای سیر کننده از جمله پروتئین، چربی های سالم، کربوهیدرات های پیچیده و سبزیجات سرشار از ویتامین، مواد معدنی و فیبر می شوند اما هر کدام از این رژیم‌ها روشی خاص برای رساندن فرد به هدف دارند
خام گیاهخواری پدیده جدیدی نیست و از ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح وجود داشته است. اما آنچه امروز به عنوان رژیم خام گیاه خواری شناخته می‌شود، از قرن نوزدهم شکل گرفته است. هرچند در همان زمان چندان مورد توجه قرار نگرفت. در حقیقت، ایده خوردن غذاهای خام از اواسط قرن نوزدهم وجود داشت ولی شخصی به نام سیلوستر گراهام آن را به عنوان راهی برای جلوگیری از بیماری معرفی کرد.
در ایران نیز این رژیم غذایی را آرشاویر آوانسیان پایه‌گذاری کرد. خام گیاه خواری که امروزه به محبوبیت رسیده، ترکیبی از گیاهخواری و خام‌خواری است که می‌تواند در بازه‌های زمانی مختلف مثلا ۴۰ روزه استفاده شود. در واقع این رژیم، اصول گیاهخواری را با اصول تغذیه خام ترکیب می‌کند. این رژیم حکم می‌کند که غذاها باید کاملاً خام خورده یا در دمای زیر ۱۰۴-۱۱۸ درجه فارنهایت (۴۰-۴۸ درجه سانتی گراد) گرم شوند.
خام گیاه خواری سه روش اجرای رایج دارد: خام‌خوار مطلق گیاه‌خوار مطلق نیمه گیاه خوار.
گیاهخواری خام زیرمجموعه‌ای از گیاهخواری است که مانند گیاهخواری، همه غذاهای با منشاء حیوانی را حذف می‌کند. برخی اشخاص به علل اخلاقی و برخی دیگر جهت مراقبت از سلامتی، خام گیاه خواری را انتخاب می‌کنند. گیاهخواری بر اساس این اصل بنا نهاده شده که به حیوانات صدمه‌ای وارد نشود و برخی افراد به دلیل علاقه به حیوانات و حمایت از حقوق آنان به خام‌گیاه‌خواری روی می‌آورند. در حالی که برخی از افراد ممکن است به دلایل اخلاقی یا زیست محیطی از اصول خام گیاه خواری پیروی کنند.
اما اکثر آن‌ها به دلیل مزایای این کار برای سلامتی خود این تصمیم را می‌گیرند. این موارد شامل کاهش وزن، بهبود سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به دیابت است. برخی از اشخاص مبتلا به سرطان هم تصمیم می‌گیرند که رژیم غذایی خام گیاه خواری را در پیش بگیرند که ممکن است تصمیم خوبی باشد. موضوع مهم اینجاست که رژیم غذایی باید متعادل، درست و ایمن باشد.
برای پیروی از رژیم خام گیاه خواری، ابتدا باید اطمینان حاصل کنید که حداقل ۷۵ درصد از تمام غذاهایی که می‌خورید خام یا پخته شده در دمای زیر ۱۰۴ تا ۱۱۸ درجه فارنهایت (۴۰-۴۸ درجه سانتی گراد) است. از محصولات حیوانی باید به طور کامل اجتناب شود، در حالی که میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و دانه‌ها باید فراوان باشند. غلات و حبوبات را می‌توان در خام گیاه خواری گنجاند، اما این مواد باید قبل از مصرف خیس بخورند یا از جوانه آن‌ها استفاده کرد.
این نوع رژیم دارای تاثیرات مثبتی همچون بهبود گوارش، کاهش وزن، کمک به عملکرد قلب، کاهش خطر ابتلا به دیابت و سلامت قلب است، اما در کنار این مزایا معایب قابل توجهی همچون عدم تعادل در تغذیه، تضعیف ماهیچه و استخوان، پوسیدگی دندان و کاهش باروری نیز دارد. درواقع رژیم خام گیاه خواری فاقد مکمل می‌تواند ویتامین B12، ید ، کلسیم و ویتامین D کمی داشته باشد و ممکن است پروتئین و کالری کمی را تأمین کند که منجر به مجموعه‌ای از مشکلات سلامتی می‌شود. این درحالی است طبق توصیه‌های جهانی انسان‌ها بایستی روزانه از همه موادغذایی موجود در بشقاب غذایی خود استفاده کنند تا زندگی سالم و ایمنی را تجربه کنند.
در این خصوص دکتر علی اکبر حق ویسی، رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قم گفت: خام خواری که غالبا با گیاه خواری تلفیق می‌شود حائز تفاوت‌هایی است که منجر به عدم مقبولیت علمی و پزشکی خام خواری شده‌است. طبق دستورالعمل جامعه جهانی که سابقا بحث هرم غذایی مطرح بود، اکنون بشقاب غذایی مورد توجه است که بایستی تلفیقی از سبزیجات و دیگر مواد غذایی مورد نیاز بدن باشد. لذا یک چهارم این بشقاب غذای حیوانی است و یک چهارم آن غلات کامل و سه چهارم آن گیاه است.
وی بهترین برنامه غذایی علمی را حاوی دو سوم غذای گیاهی و یک سوم غذای حیوانی برشمرد که توان تأمین مواد غذایی مورد نیاز بدن را داشته باشند و اظهار کرد: گیاه خواران با توجه به وضعیت تغذیه خود طول عمر بیشتری نسبت به گوشت‌خواران دارند. یکی از ریشه‌ای ترین علل افزایش عمر تغذیه مناسب است لذا یک فرد حدود ۷۰ روز بدون غذا و تنها با خوردن آب می‌تواند زنده بماند و بدن از ذخایر مغذی خود استفاده می‌کند.
حق ویسی ادامه داد: این در صورتی است که اگر طرف یک هفته از آب استفاده نکند فوت می‌کند. بدن ما از مواد غذایی مختلفی تشکیل شده و ۶۰ الی ۷۰ درصد بدن را آب تشکیل می‌دهد، به همین خاطر آب عاملی مهم در حفظ و بقای انسان‌ها به شمار می‌آید.
رئیس گروه بهبود تغذیه مرکز بهداشت استان قم، با اشاره به رژیم‌های غذایی متفاوتی که در جامعه غذایی کنونی باب شده خاطرنشان کرد: تغذیه‌ای صحیح است که متناسب، متعادل و متنوع باشد، بایستی از گروه‌های مختلف مواد غذایی استفاده شود. لذا همه افراد جهان بطور روزانه باید از گروه‌های مختلف مواد غذایی استفاده کنند و در حال حاضر شش گروه اصلی مواد غذایی موجود است، گروه اول شیر و لبنیات و خانواده آن است که روزانه بین دو تا سه واحد باید مصرف شود.
وی افزود: گروه دیگر سبزیجات هستند که شامل سه دسته برگی مثل برگ کرفس، اسفناج و کاهو است، میوه‌ای مثل خیار و گوجه و نشاسته‌ای مثل هویج، کدو و کدو حلوایی هستند. طبق توصیه علمی این گروه نباید بطور خام مصرف شود البته به شرط آنکه در همه فصول سال بخصوص فصل‌های گرم سال به خوبی شست‌وشو داده شوند.
حق ویسی با اشاره به شیوع گسترده وبا به دلیل عدم شست‌وشوی مناسب سبزیجات، بر امر شست‌وشوی این مواد غذایی تاکید کرد و گفت: باتوجه به اینکه عدم کنترل وبا مرگ حداکثری را پدید می‌آورد، لازم است چهار مرحله شست‌وشوی سبزیجات رعایت شود. مرحله اول گل و لای سبزیجات باید گرفته شود، در مرحله دوم انگل زدایی شود و در ظرف ۵ الی ۱۰ لیتری به ازای هر یک لیتر سه الی پنج قطره مایع ظرفشویی ریخته شود و سبزیجات به خوبی انگل زدایی شوند و حداقل ۵ دقیقه در این آب و کف باقی بماند. در این مرحله با لیز شدن سطح سبزیجات تخم انگل‌ها نیز سست شده و از سبزی خارج می‌شوند.
وی ادامه داد: در مرحله سوم در ظرف دیگر مایع ضدعفونی‌کننده دارای کلر ریخته و سبزیجات در این محلول استراحت داده شود، در مرحله چهارم نیز سبزیجات به خوبی شست‌وشو و آبکشی شود.
این کارشناس تغذیه از گروه میوه‌ها بعنوان دیگر مواد غذایی مورد نیاز خام گیاه خواران نام برد و بیان کرد: انواع میوه فصول در این گروه قرار می‌گیرد و مورد استفاده خام گیاه خواران است. گروه بعدی نان و غلات است که گیاه محسوب می‌شود و می‌توانند استفاده کنند. گروه پنجم نیز پروتئین‌ها هستند که حاوی پروتئین حیوانی همچون گوشت قرمز مثل گوسفند و شتر و دیگر حیوانات مصرفی است و گوشت سفید مثل ماهی و مرغ و شترمرغ و تخم مرغ هستند.
وی افزود: علاوه بر این، پروتئین‌های گیاهی نیز وجود دارند که به دو دسته تقسیم می‌شوند، یکی انواع مغزدانه‌ها مثل پسته و بادام و گردو و دیگری حبوبات مثل عدس و نخود و لوبیا است که این گروه نیز گیاه محسوب می‌شود. مصرف پروتئین ها نیز روزانه یک الی دو واحد است.
حق ویسی ادامه داد: در گروه پروتئین‌ها بسیاری از اقلام غذایی موجود در آن قابلیت خام خواری ندارند و باید پخته شوند، اما بسیاری از خام خواران این گروه غذایی را نیز به صورت خام مصرف می‌کنند. در حالی که توصیه علمی نیز استفاده از همه مواد غذایی موجود در این گروه‌ها بصورت متنوع است تا بدن انسان همه مواد مورد نیاز خود را به دست آورد.
وی به متعادل بودن رژیم غذایی افراد اشاره کرد و گفت: تعادل در مصرف مواد غذایی موجود در این گروه‌ها باید رعایت شود. برای مثال مصرف روزانه سبزیجات باید سه الی پنج واحد باشد که هر واحد یک لیوان سبزی برگی خام یا نصف لیوان سبزی پخته باشد. لوبیا سبز و نخود فرنگی نیز در این گروه قرار می‌گیرد که نصف لیوان پخته آن نیز یک واحد محسوب می‌شود.
حق ویسی ادامه داد: مصرف میوه‌ها نیز بایستی روزانه دو تا چهار واحد باشد. هر واحد هم یک میوه متوسط مثل سیب و پرتغال است و اگر این میوه‌ها در دسترس نبود نصف لیوان میوه‌های ریز یک واحد این خانواده می‌شود، آب میوه نیز یک واحد این خانواده است. در این بین باید حتما موارد بهداشتی نیز به خوبی رعایت شود و منبع تأمین این گروه مورد اعتماد و بهداشتی باشد. لذا اگر این میوه‌ها به خوبی شسته نشود، مشکلات بیرون روی و انگلی و گوارشی به ویژه در فصل تابستان پیش می‌آورد.
وی در طبقه بندی انواع گیاه خواران توضیح داد: یک سری گیاه خواران، گیاه خوار محض هستند که فقط گیاه مصرف می‌کنند، گروه دیگر علاوه بر گیاه شیر هم مصرف می‌کنند، دیگر آنکه علاوه بر گیاه و شیر، تخم مرغ نیز مصرف می‌کنند. گروه دیگر خام گیاه خوارانی هستند که هیچ ماده غذایی حیوانی استفاده نمی‌کنند. اما توصیه علمی مورد پسند استفاده از همه مواد غذایی بصورت متنوع، متعادل و متناسب است.
حق ویسی، کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن گیاه خواران را در نتیجه عدم رعایت اصول تغذیه و رژیم غذایی به شمار آورد و اظهار کرد: کمبود مواد غذایی مورد نیاز بدن می‌تواند عوارض نامناسبی داشته باشد، کمبود ویتامین ب ۱۲ که زمینه ساز کم خونی، اختلالات تمرکزی و افسردگی می‌شود تنها از طریق مصرف گوشت جبران خواهد شد. حال دیده می‌شود که بسیاری از گیاه خواران آمپول این ویتامین را دریافت می‌کنند.
وی ادامه داد: بسیاری از مواد غذایی بایستی به خوبی پخته شود، اما در مواردی خام گیاه خواران حبوباتی همچون عدس و ماش و لوبیا را بصورت جوانه زده مصرف می‌کنند که البته مواد مغذی و آهن آن نیز بیشتر می‌شود اما باز هم به پخته شدن نیاز دارد.
حق ویسی استدلال اکثر خام گیاه خواران را اخلاقی نبودن خوردن گوشت موجودات دیگر دانست و تصریح کرد: در بسیاری از منابع شرعی و عرفی ما به استفاده از گوشت دیگر موجودات اشاره شده، پس مشکل شرعی در این خصوص وجود ندارد. لذا آنچه اهمیت دارد استفاده معتدل از این مواد غذایی است به طوری که نه افراط شود و نه تفریط.
وی هرم غذایی هر کشور را وابسته به وضعیت سلامت و بیماری آن جامعه برشمرد و اظهار کرد: کشور ما نیز از این هرم غذایی استفاده می‌کرد اما چند سالی است که بشقاب غذایی جایگزین آن شده و دارای چهار قسمت است، قسمت اول سبزیجات، دیگر میوه جات و قسمت سوم غلات کامل و سبوس دار و غذایی که با گندم و جو درست می‌شود و قسمت چهارم نیز غذای حیوانی است مثل تخم مرغ، شیر و لبنیات، انواع گوشت‌ها، لذا رژیم علمی و عاقلانه بایستی متناسب با وضعیت جسمی فرد باشد.
حق ویسی ادامه داد: اکثر بیماری‌های کنونی در اثر رژیم غذایی نامناسب است که فشارخون، دیابت و کبد چرب و افزایش وزن را به دنبال داشته و در این حال گیاهان کمک بسیار زیادی به رفع این بیماری‌های غیر واگیردار می‌کنند. علاوه بر کنترل و رفع این گونه بیماری‌ها، بسیاری از این گیاهان برای پیشگیری نیز استفاده و توصیه می‌شوند. لذا برای این بیماران غذای فیبر دار بسیار کمک دهنده است که شامل غلات کامل، حبوبات، سبزیجات و میوه‌ها است. فیبر عاملی مهم برای پیشگیری، کنترل و درمان این نوع بیماری‌های غیرواگیر مثل انواع سرطان، فشار خون، دیابت و سکته‌های قلبی و مغزی است، اما اعتدال در استفاده از همه مواد غذایی همچنان توصیه می‌شود.
وی در پایان افزود: غذای گیاهی بسیار مفید است البته به شرط آنکه به خوبی تهیه شود، شسته شود، پخته شود و مصرف شود. گیاه خواران محض در هیچ شرایطی مورد قبول ما نیستند و اصول تغذیه را در رژیم خود رعایت نمی‌کنند، لذا استاندارد جهانی و حتی آیات قرآنی نیز به رژیم مناسب غذایی اشاره می‌کند.