با افزایش فشارهای سیاسی و خروج تولیدکنندگان خارجی از بازار ایران و پس از آن ممنوعیت واردات، تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور با افزایش تولید علاوه بر تامین نیاز داخل و ارتقاء سطح کیفیت محصولات همزمان با کسب استانداردهای جهانی، صادرات لوازم خانگی به کشورهای دیگر را افزایش دادند.
مدت طولانی بود که تولید کنندگان خارجی لوازم خانگی در بازار کشور فعالیت می کردند، قیمت محصولات این تولید کنندگان نیز در سطح بالایی قرار داشت و هر فردی نمی توانست از این کالاها خریداری کند. این وضعیت موجب شد تا رهبر معظم انقلاب به خودکفایی و تولید داخلی در کشور تاکید کنند. تاکید ایشان موجب شد تا مسئولان کشور نیز برای حمایت از تولید داخلی در همه زمینه ها حمایت کنند، در این میان برخی از فعالان اقتصادی زمینه را برای پیشرفت صنعت لوازم خانگی مساعد دیدند و با سرمایه گذاری در این صنعت پیشران، موجب ایجاد شوک مثبت در این صنعت راکد شوند. با افزایش سرمایه گذاری در این صنعت، مسئولان کشور مطابق با فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص خودکفایی، تولید داخلی را در راس امور قرار دادند و شروع به حمایت از این صنعت کردند.
اما یک مشکل وجود داشت، مشکل این بود که بازار با حمایت مسئولان به سمت لوازم خانگی سوق داده نمی شد و مردم باید به این نتیجه می رسیدند که به هر دلیلی باید از این صنعت پیشران و محصولات آن استفاده کنند. اقدامات در خصوص اقناع مردم تاثیر چشمگیری نداشت و چون محصولات ایرانی به تازگی به بازار وارد شده بودند آنچنان مورد استقبال نبودند و مردم هم ریسک این انتخاب را متقبل نمی شدند که پول خود را صرف کالایی کنند که همه قطعات آن ایرانی است، به نوعی اینکه پول خود را خرج کالای ایرانی کنند را معادل با از دست رفتن پول می دانستند و به همین دلیل استقبالی نمی کردند.
در بازار همیشه سرمایه گذاری در تبلیغات جواب نخواهد داد و گاهی به چاشنی شانس نیاز است، شانسی به نام تحریم. با روی کار آمدن ترامپ در ایالات متحده امریکا و خروج از برجام، تولید کنندگان کره‌ای لوازم خانگی فرار را بر قرار ترجیح دادند و با فشارهای بیشتر ایالات متحده، کم کم از بازار ایران خارج شدند و این اتفاق موجب شد تا صنعت لوازم خانگی و تولید کنندگان این صنعت در کشور، فرصت مناسبی برای ارائه محصولات خود در بازار داشته باشند. شانس رو کرد و سرمایه گذاری های دپو شده در صنعت لوازم خانگی به جریان افتاد. با تشدید تحریم ها و افزایش قیمت محصولات خارجی در بازار، نیاز مردم به کالای با کیفیت و خوش قیمت افزایش پیدا کرد، این نیاز موجب دغدغه تولید کنندگان داخلی شد، به طوری که سرمایه گذاری در این صنعت روز به روز افزایش پیدا کرد تا با تولید شبانه روزی بتوان به نیاز مردم پاسخ داد. البته این افزایش تولید در صنعت مدتی به طول انجامید، زیرا این صنعت دیگر نمی خواست به تولید کنندگان خارجی نیازمند باشد، به همین دلیل بخش تحقیق و توسعه با اقدامات خود موجب بومی سازی روش های تولید و کالاهای داخلی شدند تا دیگر در هیچ زمینه به تولید کنندگان خارجی نیازی نباشد. همچنین با توجه به اینکه هدف نهایی در این صنعت رضایت مردم و خودکفایی در تولید بود، باید سایر صنایع مواد اولیه را به صنعت لوازم خانگی می رساندند. به همین دلیل سایر صنایع مانند قطعه سازی و فولاد تحریک به افزایش تولید شدند تا نیاز صنعت لوازم خانگی را برطرف کنند. همچنین برخی تولید کنندگان تصمیم گرفتند که حتی برای تهیه قطعه نیازمند سایر صنایع داخلی نباشند که این مهم موجب احداث خطوط تولید قطعات لوازم خانگی در برخی شرکت های تولید کننده شد. با این اقدامات عمق ساخت داخل در این صنعت به صورت تدریجی افزایش پیدا کرد و موجب شد که در بلند مدت، برای ساخت یک محصول دیگر نیاز به هیچ قطعه خارجی وجود نداشته باشد. اما در این هیاهوی پاسخ به نیاز داخل در شرایط حساس، تولید کنندگان لوازم خانگی نیم نگاهی به بازارهای بین المللی و حضور قدرتمند در جوامع دیگر داشتند اما این نیم نگاه پیش نیازهایی داشت که مهم ترین آن اخذ استاندارهای جهانی و بین المللی بود.
همانطور که گفته شد وجود خارجی ها در بازار ایران اجازه بهره برداری سرمایه گذاران صنعت لوازم خانگی از سرمایه گذاری خود را نمی داد و حروج آنها موجب شد تا این فعالان بتوانند ظرفیت واقعی خود را بیابند و تولید خود را افزایش دهند. سرانجام تصمیم به حضور در بازارهای برون مرزی و صادرات گرفته و برای اینکار مجوزها و استاندارهای لازم بین المللی اخذ شد. به عنوان مثال اسنوا موفق به اخذ استاندار سی ای اروپا شد، همچنین سایر تولید کنندگان لوازم خانگی موفق شدند برخی استاندارهای بین المللی را کسب کنند. پیش نیاز مهیا شد و تولید کنندگان برای حضور در بازارهای برون مرزی تولید خود را افزایش دادند تا علاوه بر تامین نیاز داخل بتوانند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند. صادرات نیز کم کم افزایش پیدا کرد.
همانطور که مشخص است در سه ماه ابتدایی 1401، صنعت لوازم خانگی موفق به صادرات یخچال به کشورهایی مانند عراق، عمان، آذرباییجان و افغانستان شده است. در این میان سهم این کالای خانگی در کشور عراق پررنگ تر است، زیرا کشور عراق به کل وارد کننده است تولیدی انجام نمی دهد، بنابراین عراق می تواند نقصد خوبی برای ادامه مراودات تجاری باشد. همانطور که مشحص است در این سه ماه صنعت لوازم خانگی موفق به صادرات 15 میلیاردی به کشور عراق شده است که این میزان افزیاش تمرکز بر بازارهای خارجی رشد چشمگیری پیدا کند.
اما صنعت ایران در صادرات ماشین لباسشویی عملکرد قوی تری داشته است موفق شده تا صادرات 93 میلیارد تومانی داشته باشد که مجددا بیشتران حجم تجارت با کشور عراق است. (ارقام در نمودار به ریال است)
این مورد موجب شد تا در برهه حساس تلاش برای تامنی نیاز داخلف همزمان به باازارهای خارجی بروند و محصول خو را عرضه کنند.
بنابراین با توجه به خروج کشورها و تولید کنندگان خارجی از کشور، صنعت لوازم خانگی این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و موفق شد تا با افزایش سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه و تولید محصولات بومی با امکانات بالا، علاوه رضایت مشتریان داخلی، به بازارهای سایر کشورها به خصوص عراق و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس نفوذ کند. همچنین با اخذ استانداردهای اروپایی و جهانی، موفق به حضور در این بازارها شدند، زیرا این استانداردها خود تبلیغ کننده محصول در کشورهای دیگر خواهد بود، به نوعی محصولات داخلی با داشتن نشان استاندارد بین المللی به این محصولات اطمینان خواهد کرد با اطمینان خاطر و با قیمت مناسب تر اقدام به خرید آنها خواهد کرد. این تلاش برای اخذ استانداردهای جهانی با حضور برندهای کره ای در بازار قطعا سخت تر بود، زیرا انگیزه ای برای تولید کننده برای این اقدام باقی نمی ماند و با رفتن این برند ها از بازار داخلی، این تحرک در تولید کنندگان ایجاد شد تا در راستای تبدیل ظرفیت بالقوه به بالفعل، اقدام کنند و علاوه بر تامین نیاز ایرانیان، برای حضور در بازارهای بین المللی تلاش کند.
سمیرا شعبان نژاد، کارشناس اقتصاد بین‌الملل و استاد دانشگاه
انتهای پیام/