مقایسه فرش دستباف نایین و فرش دستباف تبریز

فرش دستباف نایین، هنری اصیل و برگرفته از سبک فرش‌های دستباف اراک و کرمان است که اکنون هویتی مستقل پیدا کرده و همچون فرش‌های بی‌نظیر تبریز به‌ عنوان سبکی متمایز، مطرح و شناخته می‌شود. گسترش تولیدات فرش نایین و زیبایی منحصر به فرد آنها این پرسش را برای علاقه‌مندان و خریداران فرش‌های دستباف ایرانی به وجود می‌آورد که اساساً چه تفاوتی میان فرش‌های نایین و فرش‌های با قدمت چند صد ساله تبریز وجود دارد؟

برای پاسخ به این سؤال، در مطلب پیش‌رو قصد داریم فرش‌های دستباف نایین و تبریز را از نظر ویژگی‌های فنی، ظرافت و رج شمار، الیاف و مواد اولیه، رنگرزی، نقشه فرش و... با هم مقایسه کنیم. اگر از علاقه‌مندان به خرید یا جمع‌آوری کلکسیون فرش‌های دستباف ایرانی هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

فرش دستباف نایین؛ اصالت، زیبایی و تکامل در فرش دستباف

فرش دستباف نایین شهرت جهانی دارد و از آن دسته فرش‌های است که با پشم طبیعی ظریف یا کُرک بافته می‌شود. ظرافت در بافت، مهم‌ترین ویژگی انواع فرش دستباف نایین است. طراحی و نقشه فرش‌های نایین تا حدود زیادی به فرش‌های اصفهان و مبتنی بر الگوی فرش‌های دوران صفویه است. این فرش‌ها از نظر ظرافت بافت در نوع خود نظیر ندارند و از بدو پیدایش تاکنون، مشابه با سبک طراحی و بافت آنها، دست بافته ایرانی دیگری شناخته ‌نشده است.

فرش‌های دستباف نایین با گره «سنه» و بسیار دقیق بافته شده‌اند. طرح‌های شاه عباسی، لچک و ترنج، درختی، قابی، افشان، محرمات، محرابی و طرح‌های تلفیقی (اسلیمی، ختایی و نقوش بسیار قدیمی) جزو طرح‌های شناخته شده‌ای هستند که در این فرش‌های دستباف دیده‌ می‌شود. برای خرید انواع فرش دستباف نایین، می‌توانید به فروشگاه اینترنتی فرش آریاس مراجعه کنید.

فرش دستباف تبریز؛ غوغای رنگ و نقش در فرش دستباف

قدمت فرش‌های دستباف تبریز به اوایل دوران حکومت صفویان برمی‌گردد و همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، این شهر از سوی شورای‌ عالی صنایع ‌دستی به‌ عنوان «شهر جهانی فرش» شناخته‌ شده است. قالی‌های تبریز به نقش و نگار زیبا و دل‌فریب، رنگ‌بندی جذاب و متنوع، کیفیت بالای بافت، تنوع بسیار زیاد طرح و دوام و ماندگاری بالا شهرت دارند.

فرش‌های دستباف تبریز از جنس الیاف پشم طبیعی با رنگرزی کاملاً گیاهی و در انواع نقشه خطیبی، سالاری، علیا، گلستان، گنبد، ماهی، موج مهر، هریس و تقی‌زاده بافته می‌شوند. فرش دستباف تبریز از پرفروش‌ترین فرش‌های دستباف ایرانی است که برای بافت بعضی از نمونه‌های آن از حدود 25 رنگ و در برخی فرش‌های خاص از حدود 72 رنگ مختلف استفاده‌ شده است. همچنین در بافت گل‌های بعضی از فرش‌ها، ابریشم خالص نیز به کار می‌رود.

مهم‌ترین تفاوت‌های فرش دستباف نایین و فرش دستباف تبریز

اگر بخواهیم هنر دست بافندگان تبریز و هنرمندان نایین را با هم مقایسه کنیم، باید قالی‌ها و قالیچه‌های دستباف نایین و تبریز را از چند وجه مهم و فنی مورد ارزیابی قرار دهیم:

✔ ویژگی‌های فنی فرش نایین و مقایسه آن با فرش تبریز

ریشه و خاستگاه اولیه فرش‌های نایین به قالی‌های اراک و کرمان برمی‌گردد. در اواخر قرن 13ام که فرش‌های دستباف اراک وارد نایین شدند، این فرش‌ها براساس الگوهای فرش‌های دستباف اراک و کرمان بافته می‌شدند، اما به‌ مرور طرح‌ها بومی سازی شده و طرح‌های فرش نایین هویت مستقلی پیدا کردند. هرچند در ابتدا این فرش‌ها با پشم طبیعی ضخیم بافته می‌شدند، ولی کم‌کم پشم ظریف و باکیفیت جایگزین شد و فرش دستباف امروزی هنری با بافت و الیاف پشمی ظریف است.

اما در مورد فرش دستباف تبریز موضوع این‌گونه نیست و این فرش‌ها از همان ابتدا هویت مستقلی داشتند. تولد فرش‌های دستباف تبریز مربوط به ابتدای دوران شاه‌ عباس صفوی است، ولی از آن دوران تاکنون، فرش دستباف تبریز چه از نظر طرح و نقشه و چه از نظر کیفیت بافت، تکامل پیدا کرده‌ است.

✔ جنس الیاف و مواد اولیه مصرفی

فرش دستباف نایین از جنس نوعی پشم ظریف که به آن کُرک گفته‌ می‌شود و از نظر استانداردهای کیفی از سایر انواع پشم ایرانی مرغوب‌تر است، بافته می‌شود. این الیاف ظریف از پشم معمولی باریک‌تر و سبک‌تر و از ابریشم کمی ضخیم‌تر هستند. اما در مورد فرش دستباف تبریز از الیاف پشم معمولی که اغلب ما می‌شناسیم و همچنین در برخی موارد از الیاف ابریشم استفاده می‌شود.

✔ نوع رنگرزی الیاف

الیاف فرش‌های دستباف نایین با کمک شاخ و برگ یا میوه گیاهانی مانند حنا، اسپرک، حنا، سدر یا پوست انار رنگرزی می‌شوند که دوام و ماندگاری بالایی دارند و رنگ‌های کاملاً زنده و درخشنده‌ای در الیاف ایجاد می‌کنند. در مورد فرش‌های دستباف تبریز نیز این موضوع صدق می‌کند، چون برای رنگرزی الیاف این فرش‌ها نیز از رنگ‌هایی با منشأ طبیعی استفاده می‌شود. شاید این موضوع را بتوان اولین نقطه اشتراک میان فرش‌های دستباف نایین و فرش‌های دستباف تبریز دانست!

✔ طرح، نقشه و ایده بافت فرش‌ها

انواع فرش دستباف نایین براساس طرح لچک و ترنج، افشان، شاه عباسی، محرابی، گلدانی، درختی، محرمات، گنبدی، حاج خانمی، قابی و... بافته می‌شوند. اما فرش‌های دستباف تبریز سبک طراحی خاص خود را دارند که با فرش نایین قابل ‌مقایسه نیست. نقشه هریس، نقشه خطیبی، سالاری، گلستان، موج مهر و علیا، نمونه‌ای از طرح‌های زیبا و بی‌همتای فرش دستباف تبریز هستند که به ‌لحاظ ایده اصلی بافت، کاملاً با فرش دستباف نایین تفاوت دارند.

✔ رنگ‌بندی و تنوع رنگ فرش‌ها

تنالیته رنگی فرش‌های دستباف نایین و تبریز با هم تفاوت دارد. به طور کلی فرش‌های دستباف تبریز از تنوع رنگی بالاتری برخوردار هستند و رنگ‌های به کار رفته در آنها زنده‌تر و پویاتر از رنگ‌های به کار رفته در فرش‌های نایین است.

✔ رج شمار و ظرافت بافت

همان طور که احتمالاً می‌دانید، رج شمار معیاری برای اندازه‌گیری تراکم گره‌های بافت فرش است. هر چقدر یک فرش تراکم گره یا رج شمار بیشتری داشته‌ باشد، از ظرافت بافت، کیفیت و ارزش بالاتری برخوردار خواهد بود. در مورد فرش‌های دستباف نایین، قالی‌هایی که به ‌اصطلاح 6 لا و 9 لا هستند، رج شمار و ظرافت برخوردار دارند. اما فرش‌های تبریز، با توجه به نوع نقشه، رج شمار متفاوتی دارند. یعنی هم می‌توانید فرش‌های دستباف ظریف را بین این قالی‌ها ببینید، هم فرش‌های با رج شمار پایین.

✔ قیمت فرش‌ها

هرچند قیمت فرش دستباف نایین یا فرش دستباف تبریز کاملاً به ابعاد و اندازه و همچنین طرح و نقشه فرش بستگی دارد، ولی به طور کلی قیمت انواع فرش دستباف تبریز با در نظر گرفتن ابعاد و اندازه یکسان، در مقایسه با فرش دستباف نایین بیشتر است. این اختلاف قیمت در بعضی فرش‌ها تا 2 یا حتی 3 برابر قیمت هم می‌رسد!

نتیجه گیری

در این مطلب سعی کردیم فرش دستباف نایین و فرش دستباف تبریز را از جهات مختلف با هم مقایسه کنیم تا مسیر انتخاب برای شما هموار شود. این مقایسه به ‌معنای برتری فرش‌های یک شهر نسبت به فرش‌های شهر دیگر نیست، بلکه توضیح نسبتاً واضحی درباره تفاوت‌های بین این آثار نفیس و با ارزش است تا خریداران را برای انتخاب فرش مورد علاقه‌شان یاری کند. در پایان پیشنهاد می‌کنیم برای بررسی دقیق‌تر طرح‌ها و قیمت انواع فرش دستباف نایین و تبریز به فروشگاه آنلاین فرش آریاس مراجعه کنید.