مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان، باعث ایجاد نگرانی و ناراحتی در خانواده ها شده است چرا که نوجوانان بدون اطلاع از عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر و به سبب مشکلات اقتصادی، خانوادگی و فرهنگی به دنبال مصرف هر نوع مواد مخدر و اعتیادآوری روی آورده اند.
مصرف مواد مخدر با شیب صعودی در کشورمان باعث ایجاد نگرانی و ناراحتی در خانواده ها شده است چرا که نوجوانان بدون اطلاع از عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر و به سبب مشکلات اقتصادی، خانوادگی و فرهنگی به دنبال مصرف هر نوع مواد مخدر و اعتیادآوری روی آورده اند. از این رو در این بخش قصد معرفی و بررسی شایع ترین مواد مخدر در میان نوجوانان و راهکار مقابله با آن را خواهیم داشت.
مواد مخدر دارای انواع متفاوت و مختلفی است اما در میان تمامی انواع مواد مخدر و اعتیادآور، مصرف برخی از آن ها در جوانان شایع تر است که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.
حشیش یک نوع ماده مخدر صمغی است که از گل، برگ و ساقه گیاه شاهدانه یا کانابیس به دست می آید و یکی از پرمصرف ترین مواد مخدر مصرفی در میان جوانان است. عوارض مصرف حشیش نیز متعدد است اما از مهم ترین آن ها می توان به احساس خستگی، احساس گم‌گشتگی، عدم تشخیص زمان و مکان، کاهش هماهنگی، متغیر بودن احساسات، توجه نشان ندادن به موضوعات با وجود اهمیت آن‌ها و مختل شدن توانایی یادگیری اشاره نمود. این ماده مخدر به شدت اعتیادزا است.
ترک اعتیاد به حشیش و بازگشت به یک زندگی پاک و سالم تغییر بزرگی است که بدون طی کردن مراحل خاص ممکن نیست. هرچند در فرآیند سم زدایی تدریجی حشیش از داروهای روانپزشکی برای مدیریت علائم ترک استفاده می‌شود، اما به طور کلی برای ترک اعتیاد به حشیش درمان‌های دارویی کمتری وجود دارد.
معمولا از درمان‌های دارویی برای ترک اعتیاد حشیش استفاده نمی‌شود، چون علائم اعتیادآور حشیش به شدت علائم دیگر مواد اعتیادآور نیست. اگرچه برخی پژوهشگران معتقدند که بعضی داروها می‌توانند علائم وابستگی به شاهدانه را درمان کنند، اما درستی این یافته‌ها هنوز به لحاظ بالینی تأیید نشده است.
ماری جوانا را به عنوان یکی از پرمصرف ترین و خطرناک ترین مواد مخدر مصرفی در میان نوجوانان می شناسند که مصرف آن در سال های اخیر در کشور ایران به شدت افزایش یافته است. نام های دیگر ماری جوانا، علف، گراس یا گل است. این ماده مخدر نیز همانند حشیش از برگ، ساقه، دانه و یا گل‌های خشک گیاه شاهدانه و یا کانابیس به دست می آید.
اثرات کشیدن ماری جوانا پس از مصرف به شکل های افزایش ضربان قلب، قرمزی و تورم چشم، افزایش شدید اشتها، خشکی دهان، از دست دادن هماهنگی حرکتی، مشکل در تفکر و حل مسائل، اختلال در حافظه و یادگیری، تحریف در ادراک (فرد ممکن است دچار توهمات دیداری ، شنیداری و لمسی شود) و احساس کند شدن زمان در جوانان مشاهده می شود. برای ترک انواع مواد مخدر به خصوص در میان نوجوانان مراجعه به یک کلینیک تخصصی مانند کلینیک دکتر جوادی و مشاوره از روانپزشک متخصص الزامی است.
کوکائین نیز از دیگر مواد مخدر و اعتیاد آوری است که مصرف آن در میان نوجوانان و جوانان افزایش یافته است اما این ماده مصرفی به دلیل گران‌قیمت بودن آن، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. کوکائین پودری سفید، نرم، شفاف، کریستالی شکل با طعم تلخ است که به صورت های مختلفی مصرف می شود. از جمله مهم ترین عوارض مصرف کوکائین در مدت زمان کوتاه پس از مصرف می توان به مواردی همچون موارد زیر اشاره نمود:
تریاک یک ماده مخدر مصرفی است که عموما برای افرادی با سنین بالا مورد مصرف قرار می گیرد اما امروزه سن مصرف این ماده مخدر کاهش یافته است و جوانان نیز به مصرف آن روی آورده اند. این ماده مخدر که از گل گیاه خشخاش به دست می آید، دارای مورفین است و مصرف آن به منظور کاهش درد استفاده می شود. از جمله عوارض مصرف آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اعتیاد یک وابستگی جسمی یا روانی به انجام کاری است. در میان جوانان اعتیاد شکل های مختلفی دارد، از جمله این موارد می توان به گوشی، اینترنت، خرید، بازی، کار، خوراک و سایر موارد دیگر اشاره نمود که خانواده نیز برای مقابله با این موارد باید به صورت جدی فعالیت هایی را انجام دهد اما آن دسته از اعتیادی که همواره باعث دغدغه اصلی خانواده ها است و می تواند مخرب تر از موارد نامبرده شود، اعتیاد به مصرف مواد مخدر است. در موارد فوق به معرفی و بررسی محبوب ترین و پرمصرف ترین مواد مخدر مصرفی در میان نوجوانان پرداختیم، حال قصد داریم به معرفی راهکار های مقابله با آن بپردازیم.
اعتیاد یک بیماری مزمن است که در صورت فقدان برخی از مشکلات درونی و بیرونی مورد مصرف قرار می گیرد. راه های متفاوتی برای پیشگیری از این عارضه در میان نوجوانان وجود دارد، از جمله این موارد می توان به:
آموزش مهارت‌های خود مراقبتی مانند تقویت اعتماد به نفس و تقویت توانایی تصمیم‌گیری و آموزش گفتن نه در مقابل بعضی از خواسته‌های نابجا، آموزش معایب مواد مخدر، آموزش معایب مصرف ناصحیح برخی داروها، صبور بودن در برابر مشکلات زندگی، دادن مسئولیت‌های زندگی به آن‌ها، احترام به احساسات و عواطف نوجوان، ثبت‌نام در کلاس‌های ورزشی و هنری، جلوگیری از حضور در اماکن نامناسب، تقویت معنویات آن‌ها، فراهم کردن محیطی بانشاط در منزل و مدرسه، توجه به روند تحصیلی فرزندان و جا انداختن فرهنگ مشاوره و استفاده از دانش و تجربه روانشناسان ماهر و با تجربه اشاره نمود.
مصرف مواد مخدر عواقب و ابعاد متفاوتی را پوشش می دهد، از این رو این عواقب می تواند به صورت مستقیم بر روی کیفیت زندگی نوجوانان تاثیر گذار باشد. از جمله این عواقب می توان به وابستگی مواد مخدر، قضاوت های ضعیف، رابطه جنسی پرخطر با احتمال بارداری، اختلالات روانی همچون افسردگی و اضطراب و افت تحصیلی اشاره نمود.
وظیفه خانواده در قبال کنترل و پیگیری رفتار ها و ارتباطات فرزندشان در عصر نوجوانی، بسیار بالاست. در این عصر احتمال بروز وابستگی به اعتیاد به مصرف مواد مخدر و سوءمصرف آن می تواند کیفیت زندگی نوجوان را در سنین پایین تحت الشعاع قرار دهد.