علاوه بر این بدهی بانک‌های تخصصی دولتی از 57 هزار و 30 میلیارد تومان به 60 هزار و 230 میلیارد تومان رسیده که بیانگر رشد 3200 میلیارد تومانی در شهریور ماه نسبت به ماه قبل است.پایه پولی شامل خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، خالص بدهی بانک ها به بانک مرکزی، خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی و سایر دارایی هاست.
رشد پایه پولی متناسب با شرایط اقتصاد امری ضروری و اجتناب ناپذیر است اما به اعتقاد اقتصاددانان بدترین نوع رشد پایه پولی، رشد پایه پولی از محل اضافه برداشت بانک ها از منابع بانک مرکزی است که منجر به رشد این شاخص مهم تورم ساز در کشور شود.
• خالص بدهی دولت به بانک مرکزی منفی ۲۷ هزار میلیارد تومان شد
براساس گزارش بانک مرکزی، همچنین بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان شهریور ماه به 156 هزار و 570 میلیارد تومان رسیده که نسبت به شهریور ماه سال گذشته 1.9 درصد کاهش نشان می دهد. کاهش 1.9 درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی در یک سال منتهی به شهریور ماه امسال در حالی رقم خورده است که بدهی دولت به بانک مرکزی در یک سال منتهی به شهریور ماه 1400 که مصادف با آخرین سال فعالیت دولت قبل است، 53.7 درصد رشد داشته و از 103 هزار و 840 میلیارد تومان به 159 هزار و 580 میلیارد تومان در شهریور ماه 1400 رسیده است.
خالص بدهی دولت به بانک مرکزی که از مابه التفاوت بدهی دولت و شرکت های دولتی با میزان سپرده های دولت و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی به دست می آید، در پایان شهریور ماه امسال به منفی 27 هزار و 270 میلیارد تومان رسیده است.
این ارقام نشان می دهد اثر بدهی دولت نزد بانک مرکزی روی پایه پولی نه تنها خنثی شده بلکه 27 هزار و 270 میلیارد تومان هم از حجم پایه پولی کاسته است.
میزان سپرده های دولت و شرکت های دولتی نزد بانک مرکزی در شهریور ماه معادل 250 هزار و 420 میلیارد تومان است.دولت سیزدهم از آغاز فعالیت خود، کنترل تورم را به عنوان یکی از اولویت های جدی خود مطرح و مورد پیگیری قرار داده است و در نتیجه اقدامات صورت گرفته، رشد نقدینگی و پایه پولی و نرخ تورم طی یک سال اخیر (از شهریور ۱۴۰۰ تاکنون) کاهش معنی داری داشته است.
متغیر‌های پولی در ششمین ماه سال جاری، نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان تابستان، به ۵۵۹۴۹.۳ هزار میلیارد ریال رسیده است؛ به گونه‌ای که نرخ رشد حجم نقدینگی از شهریورماه سال گذشته تا پایان نیمه نخست سال جاری، به ۳۷.۵ درصد رسیده است.
این در حالی است که نرخ رشد سالانه نقدینگی در پایان مردادماه امسال به ۳۷.۸ درصد رسیده بود؛ در نتیجه مقایسه نرخ رشد نقدینگی در شهریور و مرداد، بیان گر کاهش نرخ رشد نقدینگی به میزان ۰.۳ واحد درصد است.
نرخ رشد نقدینگی (دوازده‌ماهه) از ۴۰.۵ درصد در پایان شهریور ۱۴۰۰ با طی روندی نسبتاً کاهشی، به ۳۷.۵ درصد در شهریور رسیده است و لازم به توضیح است که در حدود ۲.۵ واحد درصد از رشد نقدینگی در دوازده‌ماهه منتهی به پایان شهریورماه سال ۱۴۰۱ مربوط به اضافه شدن اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مهر اقتصاد به اطلاعات خلاصه دفترکل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک سپه (به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) می‌باشد و فاقد آثار پولی است.
به عبارت دیگر در صورت تعدیل اثرات پوشش آماری مذکور، نرخ رشد نقدینگی (دوازده‌ماهه) در پایان شهریورماه سال۱۴۰۱ نسبت به پایان شهریورماه سال ۱۴۰۰ معادل ۳۵.۰ درصد خواهد بود. رشد پایه پولی در دوازده ماهه منتهی به شهریورماه سال ۱۴۰۱ هم ۳۳.۱ درصد بوده است. این درحالی است که نرخ رشد پایه پولی در پایان شهریور ۱۴۰۰ رقم ۳۹.۵ درصد را ثبت کرده بود.