به گزارش برنا ازمرکزی، تا قبل از این روز‌های خاکستری در اراک، عموما علت اصلی آلودگی هوا وجود ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون بود، اما این روز‌ها مهمان ناخوانده دیگری هوای اراک را کدر و نفس کشیدن را سخت کرده است و آن چیزی نیست جز “مازوت”.
مازوت نوعی نفت کوره است که ویسکوزیته بالا و کیفیت پایینی دارد و به طور معمول حاوی مقادیری با درصدهای مختلف از گوگرد است. یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای شهرهای ایران همچون آلودگی هوای تهران ، اصفهان ، قم ، تبریز ، اراک ، قزوین ، کرج بدلیل سوخت مازوت در نیروگاه ها جهت تولید برق در پاییز و زمستان است البته در بعضی از کشورها از قبیل روسیه مازوت را تبدیل به محصولات با ارزشتری از قبیل کک می کنند که این فرایند احتیاج به سرمایه گذاری در این زمینه دارد.
انواع نفت کوره
۱- سبک : کاربرد آن در کوره ها است. دارای گرانروی ردوود ۱۰۰F°در ۱۰۰ SEC و چگالی ۰.۹۲۵۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/LB ۱۹۰۰۰
۲- معمولی : کاربرد آن در نیروگاه ها می باشد. دارای گرانروی ردوود۶۰۰ SEC ۱۰۰F°در و چگالی ۰.۹۵۰۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/LB ۱۸۵۰۰
۳- سنگین : کاربرد آن در صنایع سنگین می باشد. دارای گرانروی ردوود ۲۰۰۰ SEC در ۱۰۰F° و چگالی ۰.۹۷۰۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/L ۸۰۰۰
در اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به SOx منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO2 تشکیل می‌دهد. SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500 ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده است.
این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در اتمسفر کمتر از ppb10 ذکر می‌شود که در این غلظت اثر مخربی بر سلامتی نخواهد داشت.
اثر دوم سوزاندن مازوت و سایر سوخت‌های گوگردی، تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل آئروسل یا ذرات بسیار ریز هوا است که «ذرات معلق» (Particulate Matter) موجود در هوا را سبب می‌شوند. این ذرات معلق با تشدید آلودگی هوا خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش می‌دهند.
اثر سوم سوزاندن مازوت از منبع انتشار آن فراتر می‌رود و در این حالت اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش در اتمسفر و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این آئروسل‌های اسیدی تحت شرایط خاص هواشناسی به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از عملکرد و فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی در حدود ۵/۵ خواهد بود که این میزان خاصیت اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید حاصل از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.
این باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز بر جای می‌گذارند که از میان آن‌ها می‌توان به حل شدن فلزات سنگین در باران‌های اسیدی اشاره کرد و خاک‌ها نیز دیگر توانایی نگه‌داشتن ریشه درختان را نخواهند داشت. در نتیجه با فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی، احتمال بروز سیل افزایش می‌یابد.
اما باید در این خصوص مدیران ارشد ضمن جمع آوری نظرات کارشناسان حوزه های نفت، انرژی، محیط زیست راه حل هایی از جمله تغییر سوخت نیروگاه ها، تامین سوخت با انرژی هایی مانند خورشید، گاز ، انرژی های نوظهور برای جلوگیری از مصرف مازوت برای نیروگاه ها تامین کنند.
به راستی چرا یک بار برای همیشه راه حلی برای این مشکل طراحی و اجرا نمی‌شود تا هر ساله با شروع فصل پاییز درگیر بیماری های حاصل از مازوت سوزی در محیط زیست نشویم .
مهدی مرادبیگی هزاوه