به گزارش خبرگزاری برنا، پس از آغاز جنگ روسیه با اوکراین و حمایت غرب از اوکراین، استفاده روسیه از سلاح گاز و وابستگی اروپا به واردات گاز از روسیه شرایطی را رقم زد که در آستانه نزدیک شدن به زمستان برخی تحلیلگران خارجی از کلیدواژه «زمستان سخت» برای توصیف شرایط اتحادیه اروپا برای محدودیت های تامین گاز استفاده کردند. این مسئله با توجه به وابستگی 40 درصدی گاز اتحادیه به واردات از روسیه عنوان می شد. مواردی از کار برد اصطلاح زمستان سخت در ادامه امده است.
به عنوان مثال آدرین استویکا در مقاله ای با عنوان «Europe Facing Hard Winter» در مجله «ENERGY INDUSTRY REVIEW» در تاریخ 28 جولای مصادف با 6 مرداد امسال با اشاره به هشدار آژانس بین المللی انرژی نسبت به وضعیت تامین انرژی و گاز اروپا ابراز نگرانی کرد و از واژه زمستان سخت (Hard Winter) استفاده کرد.
همچنین پایگاه «www.naturalgasworld.com» به عنوان یک پایگاه تحلیلی در زمینه بازار جهانی گاز طبیعی نیز در مقاله ای به قلم مایک برادشاو در تاریخ 6 اکتبر معادل 14 مهر امسال با عنوان « PUTIN'S GAS WARFARE MIGHT GALVANIZE EUROPE [GGP]» به موضوع زمستان سخت اشاره داشت.
با این حال و فارغ از چالشی که اروپایی ها در موضوع تامیتن گاز داشته اند و بخشی از ناترازی خود را با افزایش واردات ال ان جی جبران کرده اند، با فرارسیدن روزهای سرد در اواخر پاییز، بحث زمستان سخت برای ایران نیز مطرح شد.
آمارها نشان می دهد که ایران در زمستان حدود 200 میلیون متر مکعب در روز ناترازی گاز دارد.
دلیل اصلی این ناترازی، تعریف مصارف زیاد برای گاز در گذشته است، بدون آنکه تولید گاز برای پوشش دادن این مصارف افزایش بیابد.
دلیل ناترازی در زمستان نیز جهش مصرف گاز خانگی است. براساس آمارها در فصل تابستان پیک مصرف در بخش خانگی ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلیون متر مکعب بوده اما در فصل زمستان این رقم به ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد یعنی چهار برابر مصرف در فصل گرم سال. هرچند این میزان ناترازی در سال گذشته 240 میلیون متر مکعب بود و سالجاری با توجه به افزایش برداشت گاز از پارس جنوبی و همچنین واردات گاز از ترکمنستان این ناترازی به 200 میلیون متر مکعب کاهش یافت.
براساس آمارها در در چهار ماه سرد سال ۱۴۰۰، بین ۶۰ تا۷۰ درصد از تولید گاز کشور در بخش خانگی و تجاری مصرف شده است. این مسئله موجب کاهش گاز تحویلی به پتروشیمی ها و زیان از این مسیر به دلیل افت تولید و کاهش عرضه محصولات پترشوشیمی و کاهش صادرات این محصول می شود. همچنین کاهش تحویل گاز به نیروگاه ها و توزیع گازوییل و مازوت به جای گاز نیز دیگر نتیجه این فرایند است که تبعات زیست محیطی آن در شهرهای بزرگ کاملا ملموس است.
برای خروج از این مسئله که نتیجه سال ها کم کاری دولت های گذشته در بهینه سازی مصرف گاز است، چند اقدام در دستور کار قرار گرفت. یکی از این اقدامات تغیر در تعرفه های مصرف گاز خانگی و تجاری است. بخشی که رکورد مصرف 720 میلیون مترمکعب در روز را نیز ثبت کرده است. براساس مصوبه دولت از 16 اذر امسال، در فصول سرد سال برای 12 پله مصرفی، تغییرات به این شکل اعمال شده است که پله‌های اول تا سوم بدون تغییر قیمت باقی ماندند، اما پله چهارم تا ششم 30 درصد افزایش و پله هفتم تا دهم 50 درصد افزایش نسبت به تعرفه قبلی را داشتند ، همچنین برای پله‌های یازدهم و دوازدهم عدد ثابت 5هزار و 6هزار تومان به ازای هر متر مکعب تعیین شد که افزایش قیمت 3 تا 4 برابری را نسبت به تعرفه های قبلی نشان می دهد.
با این حال باید گام های دیگری نیز برای بهبود وضعیت گازی کشور برداشت. توسعه میادین گازی کشور از جمله این گام هاست. به گفته مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه در حال حاضر 40 میلیارد دلار تفاهم نامه گازی و نفتی با روس ها منعقد شده است که 6.5 میلیاردد دلار ان با شرکت گازپروم به مرحله قرارداد رسیده است. همچنین قرارداد سوآپ گاز روسیه هم در حال نهایی شدن است. علاوه بر این قرارداد ترانزیت گاز ترکمنستان به آذربایجان نیز دی ماه سال گذشته امضا شد که با این سواپ گازی، ناترازی گاز در شمال شرق تاحدی کاهش می یابد.
مسئله مهم دیگر قطع رانت گازی به پتروشیمی ها و لزوم واقعی کردن تعرفه گاز این شرکتهاست. در حال حاضر شرکتهای پتروشیمی و صنایع انرژی‌بر سود می‌کنند اما کارآمد نیستند. چرا که ما در صنعت پتروشیمی در حال خام‌فروشی هستیم و در زنجیره ارزش توسعه نداشته ایم. علم اقتصاد به ما می‌گوید که باید قیمت خوراک و سوخت صنایع یکسان باشد تا فضای رانتی به وجود نیاید. این در حالی است که در حال حاضر نرخ خوراک گاز پتروشیمی ها یارانه ای است و در مقابل درآمدهای این شرکت ها ارزی است و متناسب با افزایش نرخ ارز، این درآمدها افزایش یافته اما نرخ خوراک این شرکت ها تغییری نداشته است. > وحید ونایی ۱ برنا: در هر صورت مسئله کلیدی در حل ناترازی گازف سرمایه گذاری است. به گفته جواد اوجی، وزیر نفت، طی ۸ سال آینده ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بالادست و پایین‌دست نیاز است که اگر سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت پذیرد، به تدریج ظرف ۳ تا ۴ سال آینده ناترازی گاز نخواهیم داشت، اما روی دیگر سکه هشدار هوشنگ فلاحتیان، معاون برنامه ریزی وزیر نفت است که هشدار داده است با ادامه همین روند ناترازی گاز از روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب در ماه‌های سرد سال به حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۴۰۴ و به بیش از ۳۵۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۴۱۰ برسد. در این میان تلاش های وزارت نفت برای جذب شرکتهای خارجی و به ویژه بانک ها و سرمایه گذاران داخلی در پروژه های گازی ادامه دارد. هرچند باید تلاش برای توسعه میادین گازی و بهینه سازی مصرف گاز بیش از پیش در دستور کار قرار گیرد.
انتهای پیام/