به گزارش برنا از مرکزی ، اصطلاح «حمایت اجتماعی» به معنی برخورداری از حمایت دوستان و اعضای خانواده و آشنایان در مواقع بحرانی و در صورت نیاز است. حضور افرادی در کنار ما که در روزگار خوشی و ناخوشی بتوانیم با آنها صحبت کنیم و یا از ایشان کمک بگیریم باعث میشود از نظر روحی و جسمی سالم تر بمانیم. حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی را ارتقا می بخشد و در مقابله با حوادث ناگوار زندگی کمکی موثر است.
با کمی تأمل متوجه میشویم که ما در طول زندگی بارها از حمایت اجتماعی بهره مند شده ایم، در غیر این صورت هرگز این توانمندی را نداشتیم که بتوانیم به تنهایی تمامی مشکلات را حل کرده و از گذرگاههای سخت زندگی عبور کنیم.
حمایت اجتماعی با عوامل استرس زا و بیماری های مربوط به آن نسبت معکوس دارد. یعنی هرچه از میزان حمایت اجتماعی بالاتری برخوردار باشیم، میزان ابتلا به این موارد به طرز چشمگیری کاهش خواهد یافت در این خصوص دو فرضیه وجود دارد:
۱ حمایت اجتماعی به عنوان مانع محرک های استرس زا. در این فرضیه حمایت اجتماعی به طور مستقیم مانع به وجود آمدن این محرک‌ها میشود.
۲ حمایت اجتماعی به عنوان عامل کاهش استرس.
در این فرضیه حمایت اجتماعی از ابتدا جلوی وقوع او عامل استرس‌ها را نمیگیرد؛ بلکه پس از پیدایش، در کاستن اثرات آن نقشی اساسی ایفا می کند.
حمایت اجتماعی دارای چهار مولفه اساسی است که به طور مختصر آنها را بررسی می کنیم:
۱. حمایت احساسی و معنوی
این نوع از حمایت، شامل در آغوش گرفتن، گوش کردن همدلانه به صحبت های طرف مقابل است مثلاً اگر بدانیم در شرایطی همچون طلاق، درگیری شغلی یا مشکلات بین فردی، می توانیم به کسی تکیه کرده و با مشورت و درد دل کردن با او از فشار روانی خود بکاهیم و یا اینکه بتوانیم شادی خود را با دیگران تقسیم کنیم از این نوع حمایت اجتماعی استفاده کرده ایم.
۲. حمایت ابزاری و فیزیکی
این نوع حمایت در کنار حمایت احساسی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و می‌تواند زندگی افراد بسیاری را تحت تاثیر قرار بدهد. اقداماتی همچون کمک به حل مشکلات مالی دیگران، پرستاری کردن از بیمار، نگهداری از کودک دیگری، در اختیار گذاشتن خودروی شخصی و… در زمره حمایت ابزاری و فیزیکی قرار می‌گیرند.
۳. حمایت اطلاعاتی
در این نوع حمایت فرد دانش و تجربه خود را در اختیار دیگری قرار می‌دهد. راهنمایی و نصیحت کردن توسط بزرگترها، ارائه اطلاعات کاربردی و موثر درباره انتخاب منزل یا اتومبیل یا شغل مناسب، معرفی مکان های جذاب برای مسافرت، معرفی کتاب و همایش های ارزشمند و… همگی در رسته حمایت اطلاعاتی طبقه بندی می شوند.
۴. حمایت در ارزیابی و شناخت
همه ما معمولاً از نقاط قوت و ضعف خود مطلع هستیم ولی در شرایط احساسی و به دلیل برخی سوگیری های شناختی خودمان را به شدت قضاوت و سرزنش میکنیم، در این وضعیت روحی اگر مورد حمایت اجتماعی فردی قرار بگیریم تا او به واسطه شناختی که از خصوصیات رفتاری ما دارد، به برشمردن نقاط قوت ما پرداخته و یادآوری کند که ما در خلال این شکست، کارهای مثبتی نیز انجام داده ایم و تجارب ارزشمندی به دست آورده‌ایم بسیار به سلامت ما کمک خواهد کرد. با تحقق این نوع حمایت اجتماعی، ما دیگر خود را فردی کامل شکست خورده ندانسته و می توانیم در تجربیات بعدی عملکرد مناسب تری داشته باشیم.
نسیم اباذری
کارشناس ارشد روانشناسی عمومی