خبرگزاری برنا- گروه علمی و فناوری؛ نخستین پیش نشست همایش علمی «رسانه و مناسک» با ارائۀ دکتر محمدهادی همایون، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با موضوع «ارتباطات در نگاه اسلامی» حضور دانشجویان و اساتید دانشگاه صدا و سیما در محل این دانشگاه برگزار شد.
علیرضا پویا دبیر علمی همایش ضمن خوشامدگویی به حاضرین این نشست، سالگرد افتخارآمیز پیروزی انقلاب اسلامی را به همه ملت ایران تبریک گفت. وی افزود: حضور مردم در راهپیمایی این روز، مایۀ افتخار است که علی‌رغم همۀ فشارهای رسانه‌های بیگانه، مردم در این راهپیمایی به طور بی سابقه‌ای شرکت کردند.
وی در ادامه سخنان خود به نقش مناسک در گسترش افکار، رفتار و منش دینی در جامعه اشاره کرد و رسانه را ظرفیتی بسیار موثر در پیشبرد اهداف مناسک دانست که می‌تواند در عین پایبندی به ارزش‌های موجود با خلاقیت و هنرمندی در خدمت مناسک دینی بوده و در قالب‌های مختلف، به ترویج آن بپردازد. ایشان در ادامه به دو رویکرد مناسک که به صورت شور و شعور مطرح است، اشاره و رسانه را عاملی دانست که به خوبی می‌تواند این دو جهت‌گیری را تبیین و ترویج کند. وی در خصوص دو رویکرد و جهت‌گیری مناسک بیان داشت که شعور در مناسک، معرفت و اصالت در اهداف اصلی را حفظ می‌کند و شور نیز به ما کمک می‌کند که از مناسک دینی در مقابل دشمن و برای تامین نیازهای اجتماعی استفاده نماییم. دکتر پویا اصالت مناسک دینی و انعطاف‌پذیری قالب‌های مختلف برنامه‌ای رسانه را بستری مهم و نامحدود دانست که می‌تواند در جهت یکدیگر حرکت کنند. وی با توجه به بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، مناسک سازی در تمدن شیعی را پیدایش شرایطی دانست که در آن با عمل به دستورات قرآن و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) می توان به سمت کمال مطلوب حرکت کرد. ایشان اضافه کرد که لازمۀ پیدایش چنین شرایطی، به لحاظ نظری نیازمند واکاوی مبانی فکری، و به لحاظ کاربردی نیازمند ساختن ظرفیت‌های لازم در رسانه است.
در ادامه این نشست، دکتر محمدهادی همایون عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، به بحث دربارۀ نقش تمدنی مناسک در رسانه پرداخت. وی نیز در آغاز، به مهمترین اتفاق اخیر کشور که حضور پرشور مردم در راهپیمایی گرامیداشت پیروزی انقلاب اسلامی در روز 22 بهمن بود، اشاره کرد و افزود بدل شدن تدریجی این مراسم به یک مناسک ملی، کاملاً محسوس است. وی افزود: در محافل دانشگاهی بعد از فراگیر شدن سرود «سلام فرمانده» و برگزاری راهپیمایی گرامیداشت روز غدیر که مردم تهران در آن شرکت کردند، این سوال مهم مطرح شد که آیا طرح اینگونه وقایع در کشور ما مناسک سازی است یا نه که برای پاسخ به آن ابتدا باید مباحث دیگری مطرح و تبیین کنیم.
وی در ادامه تصریح کرد: برای تبیین نسبت مناسک و رسانه باید ابتدا ارتباطات در نظام توحیدی را معنا کنیم. به این ترتیب عرض می‌کنم برای روشن شدن موضوع، صحنۀ محشر را تصور کنید که در قیامت برای ما رخ میدهد، وضعیتی که تصورش هم دشوار است. توقف در صحرای محشر چه حقیقتی دارد؟ همۀ ما پس از مرگ، موقف به موقف خود را بهتر می شناسیم. این صحنه محشر چه صحنه ای است و در آن چه می بینیم؟ ما در دنیا هم در هم رفتگی جدی در اعمال دنیوی داریم که آن را نمی بینیم. اعمال ما بر هم مؤثر بوده و گویی ما یک عمل هستیم. تخم مرغ دزد همان شتر دزد است و تنها زمان آن متفاوت است. اگرچه اینها در صحنه واقعیت، به راحتی قابل جداسازی نباشند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: اعمال هر کدام از ما بر دیگری به شدت تأثیر می گذارد. روابط پدر و فرزندی، خواهر و برادری، همسایگی و... . در عالم دنیا اینها را اعتباری در نظر می گیریم که از هم جدا هستند، اما چنین نیست. اعمال فرد دیگر، در ما ظهور و بروز پیدا می کند. شاید از لحاظ حقوقی نمی گوییم یک فرد مقصر است یا نیست، اما حقیقت نشان میدهد عمل ما به شدت گسترده است و باید شهود کنیم که مفاهیم و حقیقت جمعی وجود دارد.
همایون در ادامه عنوان کرد: اعمال ما در دین به شدت ارتباطی است. برای نمونه حقیقت دعا یک امر فردی است، اما گاهی به یک اتفاق جمعی بدل می‌شود. ارتباط اجازه می دهد با دیگران وحدت داشته باشیم. کارکرد ارتباطات ما را به سمت وحدت می برد. با هم ارتباط پیدا می کنیم، تا به وحدت برسیم. به این ترتیب در عالم، ظاهر و باطنی وجود دارد که باید برای ادراک آن تلاش کنیم. وی افزود: تمدن ما تا زمانی است که در این زمین خوب زندگی می‌کنیم و تمدن می سازیم، تا انشاءالله به بهشت ختم شود. تمدن ما مرحله زمینی دارد و همان مرحله زمینی به مرحله ملکوتیش متصل می شود. و این تنها تمدنی است که زمین نمی‌خورد. لایه های عوالمی را عوض می‌کند و به عمق می رود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: دشواری صحرای محشر از کجا نشأت می‌گیرد؟ موضوع این است که امکان ارتباطات ما وجود دارد و آن را مشاهده می‌کنیم اما نمی توانیم جمع شویم. زمانی که بتوانیم خالصانه وحدتمان را به نمایش بگذاریم، در بهشت هستیم. در همین دنیا هم اگر وحدتمان را به درستی حفظ کنیم، رقابت هایمان مثبت باشد، حجاب ها را از میان برداریم، یعنی «آماده بهشت» هستیم. ما باید بتوانیم بهشت را ببینیم. تمدن سازی یعنی همین و محور اصلی آن جریان وحدت است. ظاهر به یک باطن متصل است و مسیر ما از ظاهر به باطن می رسد. راه ورود به باطن از ظاهر است. این یکی از مسائل مربوط به حجاب و پوشش انسان ها هم هست.
وی در ادامه افزود: مناسک، حقایقی را که در عالم به شکل عمیق، عظیم و جمعی وجود دارد، در عالم ظاهر بازسازی می کند. برای مثال آیین تاریخی حج، از زمان حضرت ابراهیم عمومی شده. یعنی رشدی ایجاد شده که ما نیز امکان ورود به آن را پیدا کرده‌ایم. روند منسک حج ، اینگونه است که از کنار کعبه که مرکزیت زمین است، شروع می‌شود. مُحرم می شویم و تعلقات کنار می رود. آرام آرام با خود خودمان آشنا می‌شویم. پس ازآن به خداوند لبیک می گوییم و طواف می کنیم. نسبت انسان با آن حقیقت(در طواف) ثابت است. این معادل حال ملکوتی است که در دوره اول خلقت گذراندیم. لیشهدوا منافع لهم، منافع ما در این جمع شدن است.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) در خاتمه، گفت: یک حقیقت در عالم وجود دارد که حرکت کاروانی و جمعی انسان‌های به ظاهر متفاوت در جهت وحدت، ذیل امام به سمت امام است. وظیفۀ رسانه در این میان کمک به سیر انسان در میان این عوالم است. رسانه باید توان عبور از ظواهر و درک باطن را به انسان بدهد. نیاز داریم که مناسک طوری در رسانه پوشش داده شود که بدون حضور فیزیکی در آن نیز بتوانیم از طریق قاب رسانه درکش کنیم. برای مثال راهپیمایی اربعین را به گونه‌ای پوشش بدهیم که گویی در اربعین هستیم. وی در خاتمه گفت: ما می توانیم مناسک بسازیم، به شرط آنکه به حقیقت مسلط باشیم، وگرنه به نتیجۀ مورد نظر نمی‌رسد. به این ترتیب هیچ حقیقتی در عالم به جز دین وجود ندارد که بتواند این حقایق عظیم و اصیل را از طریق مناسک، زمینی کند و به سرانجام برساند.
قابل ذکر است همایش علمی «رسانه و مناسک» در تاریخ 1 خرداد 1402 در دانشگاه صداوسیما برگزار خواهد شد و پژوهشگران می توانند چکیده مقالات خود را تا تاریخ 30 بهمن ماه 1401 به دبیرخانه این همایش ارسال کنند. علاقمندان می توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص این همایش، به آدرسwww.iribu.ac.ir/mrc مراجعه نمایند.
انتهای پیام/