به گزارش برنا؛ این روزها طرح پزشکی خانواده و برنامه سلامت خانواده ایرانی در کشور در حال اجراست و در فاز اول این طرح، ۵۷ شهرستان آغازگر اجرای این طرح هستند.
برنامه پزشکی خانواده سابقه دو دهه‌ای در ایران دارد؛ به طوری که از ابتدای دهه ۸۰ در کشور شروع شد و اکنون در تمام روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت اجرایی شده است.بخش شهری این برنامه نیز از سال ۹۱ در دو استان فارس و مازندران به صورت آزمایشی شروع شد.
پزشک خانواده کیست؟
پزشکی است که دارای حداقل مدرک دکتری حرفه‌ای پزشکی و مجوز معتبر باشد. این پزشکان تحت عنوان پزشک خانواده می‌توانند با تحت پوشش قراردادن جمعیت بین۵۰۰ تا ۲۵۰۰ نفر خدمات سلامتی را به مردم ارائه کنند. پزشکان خانواده در مراکز بهداشتی درمانی مجری پزشک خانواده مستقر هستند.
سه سطح خدمات و مراقبت‌های طرح پزشک خانواده
سطح یک:
شامل پایگاه پزشک خانواده (مطب پزشکان عمومی) و مراکز بهداشتی درمانی مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع است که خدمات ارتقای سلامت، پیشگیری و درمان‌های اولیه ارائه می‌شود.
سطح دو:
شامل مطب‌های پزشکان متخصص،کلینیک‌های سرپائی تخصصی و بیمارستان‌های تخصصی است که خدمات درمانی وتوانبخشی تخصصی سرپائی یا بستری را دراختیار ارجاع شدگان سطح یک قرار می‌دهد.
سطح سه:
شامل مطب‌های پزشکان فوق تخصص، کلینیک‌های فوق تخصصی و بیمارستان‌های فوق تخصصی است که خدمات درمانی و توانبخشی فوق تخصصی سرپائی و بستری را در اختیار ارجاع شدگان سطح دو قرار می‌دهد. با تشخیص پزشک خانواده در صورت لزوم افراد جهت دریافت خدمات تخصصی و فوق تخصصی به سطوح بالاتر (۲ و ۳) ارجاع داده خواهد شد.
در صورت عدم رعایت نظام ارجاع همه هزینه‌های درمان به عهده خود شخص خواهد بود.
در صورت نیاز به خدمات تخصصی سطح دو وسه ارجاع شدگان تنها مابه التفاوت هزینه‌ها را پرداخت خواهند کرد، بقیه هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه گذار پرداخت می‌شود.
در برنامه پزشک خانواده، خدمات سطح اول شامل: ویزیت و داروهای مورد قبول بیمه رایگان است
بهرام عین اللهی٬ وزیر بهداشت با اشاره به آغاز به کار برنامه سلامت خانواده در ۵۷ شهر کشور از ابتدای اردیبهشت امسال، اولویت اجرای این برنامه را مناطق محروم کشور عنوان کرد.
وزیر بهداشت با اشاره به اجرای برنامه سلامت خانواده به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت در سال جاری، رویکرد مهم این برنامه را تقویت اقدامات پیشگیرانه و حفظ سلامت مردم خواند که با مشارکت گروه‌های گسترده و توانمند، در بستر شبکه بهداشت و درمان کشور دنبال می‌شود.
عین الهی با اشاره به آغاز به کار برنامه سلامت خانواده در حدود ۵۷ شهر کشور از ابتدای اردیبهشت امسال، اولویت اجرای این برنامه را مناطق محروم کشور عنوان کرد.
مراقب سلامت در خط مقدم پزشکی خانواده
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد:عضو دیگر تیم سلامت، پزشک خانواده است.همچنین پزشک خانواده در صورت نیاز به خدمات تخصصی، فرد را به پزشک متخصص به عنوان سطح دو خدمات ارجاع می‌دهد و در این مرحله اطلاعات مربوط به وضعیت سلامت بیمار و فرآیندهای درمانی او در پرونده الکترونیکی، در اختیار پزشک متخصص قرار می‌دهد.
مراقب سلامت در صورت تشخیص بیماری، فرد بیمار و نیازمند مراقبت را به پزشک خانواده به عنوان سطح یک خدمات ارجاع می‌دهد تا به صورت رایگان معاینه و درمان شود
عین اللهی افزود: سطح سه خدمات، مربوط به افرادی است که نیاز به بستری و دریافت خدمات درمانی در بیمارستان دارند که این مرحله با انتقال پرونده الکترونیک بیمار به بیمارستان انجام می‌شود.
به گفته حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزیر بهداشت در برنامه قبلی پزشکی خانواده در کشور، یک پزشک و یک مراقب سلامت برای ۲۵۰۰ نفر جمعیت حضور داشت ولی در برنامه جدید پزشکی خانواده جهت تقویت برنامه‌های جوان سازی جمعیت، مقرر شده است که یک پزشک و دو مراقب سلامت برای ۳ هزار نفر جمعیت حضور داشته باشند که یکی از این مراقبان سلامت ماما خواهد بود.
بسیج ۱۴۰ هزار نیروی بهداشتی و ۳۰ هزار واحد بهداشتی در کشور
معاون بهداشت وزیر بهداشت گفت: باید تمام امکانات شبکه بهداشت کشور اعم از ۳۰ هزار واحد بهداشتی و ۱۴۰ هزار نیروی بهداشتی که در اختیار داریم را بسیج کنیم و با اجرای برنامه پزشکی خانواده، باید به ترویج فرهنگ فرزندآوری و ازدواج و خانوداه دار شدن مجردها بپردازیم.
فرشیدی افزود: برنامه پزشکی خانواده شهری از دی ماه سال گذشته با اجرای برنامه نظام ارجاع در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر شروع شد و همانطور که پیش از این اعلام کردیم از ابتدای اردیبهشت ۱۴۰۲ در کل کشور اجرایی می‌شود و هم اکنون از ۵۹ شهر در استان‌های مختلف کشور کلید خورده است.
۷ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت شهری در ۵۹ شهر در تیررس پزشکی خانواده
وی افزود: ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت شهری در این ۵۹ شهر تحت پوشش برنامه قرار دارند و سرشماری افراد جدید توسط مراقبان سلامت ادامه دارد و هر مراقب سلامت ۱۵۰۰ نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد.
۳۰ میلیون روستایی و ۵۵ میلیون شهری تحت پوشش پزشکی خانواده
مجری اصلی اجرای طرح پزشکی خانواده در کشور با اعلام اینکه برنامه پزشکی خانواده روستایی ۳۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار داده و برنامه شهری پزشکی خانواده شهری قرار است ۵۵ میلیون نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار دهد، بیان کرد: اجرای کشوری این برنامه یکی از مهم ترین برنامه ها و اهداف وزارت بهداشت خواهد بود. پزشکی خانواده به عنوان بخش مهمی از کل نظام شبکه بهداشت کشور طیف وسیعی از اهداف و برنامه های وزارت بهداشت و همچنین مراکز بهداشتی، درمانی کشور را در برمی گیرد و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت اظهار داشت: این برنامه از ابتدای دهه ۸۰ در کشور شروع شد و اکنون در تمام روستاها و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت اجرایی شده است. بخش شهری این برنامه نیز از سال ۹۱ در دو استان فارس و مازندران به صورت آزمایشی شروع شد.
برنامه پزشکی خانواده روستایی ۳۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را تحت پوشش قرار داده و برنامه شهری پزشکی خانواده شهری قرار است ۵۵ میلیون نفر از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار دهد
بودجه ۴۶.۵ هزار میلیارد تومانی برای اجرای طرح پزشکی خانواده
وی با اعلام این که برای اجرای کشوری برنامه پزشکی خانواده در همه سطوح ۴۶.۵ هزار میلیارد تومان توسط مجلس و دولت در نظر گرفته شده است، گفت: ۱۸.۵ هزار میلیارد تومان از این اعتبار به سطح یک و بخش بهداشتی برنامه اختصاص خواهد یافت.
انتخاب برنامه پزشکی خانواده اختیاری است
معاون بهداشت وزیر بهداشت در خصوص اختیاری بودن انتخاب برنامه پزشکی خانواده توسط بیمار، اظهار داشت: برنامه با اختیاری بودن انتخاب توسط بیماران شروع می‌شود و در یک دوره گذر، ضمن ایجاد مشوق‌های کافی برای ارائه دهندگان و گیرندگان خدمت و فرهنگسازی وسیع در جامعه و ارتقای اعتماد جامعه به برنامه می‌توان به تدریج برنامه را به صورت اجباری اجرایی کرد.
به گفته علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، توان نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه (PHC)، کمبود نیروی انسانی، بهسازی و نوسازی زیرساخت‌های فرسوده و تامین فضای فیزیکی مورد نیاز از اقدامات لازم برای آغاز اجرای طرح اعلام است و باید تامین اعتبارات و بودجه مکفی نیز برای اجرای آن صورت گیرد.
۱۱ میلیون نفر در استان تهران تحت پوشش پزشکی خانواده
وی گفت: پیش بینی می‌شود در فاز اول اجرا بالغ بر ۱۱ میلیون نفر تحت پوشش طرح قرار گیرند که با توجه به فعالیت ۲ هزار و ۷۲۰ مراقب سلامت و ۲ هزار و ۳۳۰ پزشک، با کمبود نیروی انسانی مواجه خواهیم شد.
نیازمند فعالیت ۲۱ هزار پزشک خانواده هستیم
سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت بیان داشت:در حال حاضر ۶ هزار پزشک خانواده وجود دارد و نیاز ما ۲۱ هزار پزشک خانواده است که باید برای جذب ۱۵ هزار پزشک جدید اقدام کنیم.
وی اظهار داشت: بطور کلی نظام ارجاع شامل سه سطح است که اگر مردم در قالب آن به تیم پزشک خانواده مراجعه کنند، هزینه‌هایشان کاهش می یابد، مراجعه به متخصص و فوق‌تخصص تنها با نظر پزشک خانواده صورت می‌گیرد و از مراجعه‌های بی‌مورد به پزشکان رده بالا جلوگیری می‌شود.
کریمی ادامه داد: سطح یک نظام ارجاع یعنی بیمار به پزشک خانواده و تیمش از جمله ماما، مراقب سلامت، بهیار در مراکز و پایگاه‌های بهداشت، مراجعه و معاینات اولیه را دریافت می‌کند. اگر درمان شد، نیازی به مراجعه به بیمارستان‌ها و متخصصان ندارد و هزینه‌های هنگفت بابت سی‌تی‌اسکن و ام آر ای به بیمار تحمیل نمی‌شود.
اکنون طرح پزشکی خانواده نیز در استان تهران در حال اجراست و سه شهر این استان به عنوان شهرهایی از مجموع ۵۷ شهر انتخابی در فاز اول طرح به جرگه اجرا کنندگان طرح پزشکی خانواده پیوسته‌اند.
علیرضا زالی،رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتیی در پاسخ به این پرسش که «طرح پزشکی خانواده در استان تهران چگونه اجرا می‌شود؟»،بیان داشت:فعلا در فاز اول اجرای طرح پزشکی خانواده ۵۹ شهرستان تعیین شده است.
وی ادامه داد: در استان تهران در سطح دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی شهرستان فیرزکوه انتخاب شده است و با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی ایران این طرح در فاز اول در شهر قدس است و در دانشگاه علوم پزشکی تهران شهرستان چهار دانگه به عنوان جزئی از ۵۹ شهر تعیین شده در فاز اول اجرای طرح پزشکی خانواده انتخاب شده‌اند .
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد:جلسه هماهنگی با حضور معاونان بهداشت، درمان و توسعه منابع دانشگاه برگزار شد و این مسیر جلو می‌رود.
زالی متذکر شد:همکاران در سه دانشگاه در حال ارزیابی در فاز اول اجرای طرح هستند تا با هماهنگی وزارت بهداشت و معاونت بهداشت، تجربه اندوزی این فاز را مورد بررسی قرار گیرد تا در فاز بعدی که دیگر شهرستانهای استان تهران وارد طرح پزشکی خانواده می‌شوند با بررسی مشخص این طرح اجرا شود.