اگر برای اولین بار به مشهد سفر کنید، احتمالاً با دیدن ساختمان‌های مدرن و مرتفع که در هرگوشه از شهر بالا آمده‌اند، مواجه می‌شوید. درست است که گذشت زمان، مشهد را به یک شهر مدرن تبدیل کرده است؛ اما با این حال، یک حقیقت شیرین و غافل‌گیرکننده وجود دارد که کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد. در لابه‌لای خانه‌های مدرن و خیابان‌های شلوغ مشهد، خانه های تاریخی مشهد وجود دارد که معماری آنها شما را به گذشته می‌برد.
خانه‌هایی به‌جا مانده از دوران شاهان قاجار یا پهلوی و حتی قدیمی‌تر! با رفتن به این خانه‌ها، احتمالاً از شکوه و زیبایی آنها شوکه می‌شوید؛ مگر می‌شود یک خانه انقدر زیبا و رؤیایی باشد؟! جالب‌تر اینکه در اطراف این خانه‌ها، هتل‌های لوکس زیادی برای اقامت وجود دارد؛ یکی از این هتل‌ها، هتل الماس 2 مشهد است که در نزدیکی خانه تاریخی ملک، واقع شده است. با خواندن این مقاله، قطعاً شما هم به زیبایی تاریخی مشهد ایمان می‌آورید.
در همین ابتدا خوب است بدانید که اغلب خانه‌های تاریخی مشهد، در مرکز شهر قرار دارند و به همین دلیل، اصلاً نگران رفت‌و‌آمد و یا محل اقامت خود نباشید. مشهد، شهری با چندین خط مترو و اتوبوس BRT است؛ همچنین در اطراف خانه‌های تاریخی، چندین هتل لوکس پیدا می‌کنید که با امکانات رفاهی کامل و مدرن، لحظات خوشی را در روزهای اقامت برایتان رقم می‌زنند. در ادامه با 5 مورد از بهترین خانه های تاریخی مشهد، آشنا خواهید شد.
یکی از زیباترین خانه های تاریخی مشهد، خانه داروغه است که در محله بزرگ نوغان واقع شده است. برای رفتن به این خانه تاریخی، ابتدا باید به خیابان نواب صفوی رفته و با عبور از شارستان رضوی، به راسته حوض مسگران و کوچه داروغه بروید. این خانه زیبا به‌جا مانده از زمان قاجار، توسط معماران روسی بنا شده است و به همین دلیل، در آن تلفیقی هنرمندانه از معماری روسی و ایرانی به‌چشم می‌خورد.
نام این خانه از روی داروغه مشهد در زمان قاجار، یعنی یوسف خان هراتی گرفته شده است؛ وی همان کسی بود که دستور ساخت این خانه را داده بود و بعدها در سال 1366، وارثان او این خانه را به هیئت روستای شهیدیه واگذار کردند؛ از آن زمان برای سال‌های متمادی خانه داروغه محل برگزاری مراسم‌های مذهبی مثل تاسوعا و عاشورا بود.
این خانه به مساحت 1100 مترمربع و با یک محوطه دلباز و رؤیایی، جزو زیباترین خانه های تاریخی مشهد است. زمانی که پا به حیاط زیبای آن می‌گذارید، دو باغچه کوچک با گل‌های رنگارنگ و یک حوض مستطیلی آبی‌رنگ را خواهید دید که روح شما را نوازش خواهد کرد.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این خانه، استفاده از نیروهای طبیعی باد، آب و خورشید برای گرمایش و سرمایش خانه است. خانه داروغه جوری طراحی شده که در زمستان‌ها کمی گرم و در تابستان‌ها نسبتاً خنک باشد. شاید جالب باشد که بدانید این خانه، اولین خانه‌ای در مشهد بود که حمام اختصاصی داشت و در آن یک شومینه بزرگ تعبیه شده بود.
خانه ملک، نیز یکی دیگر از خانه های تاریخی مشهد است که زمانی متعلق به یکی از ثروت‌مندترین تجار مشهد بوده است. صاحب اصلی این خانه در زمان پهلوی، حاج حسین ملک بوده که به‌دلیل علاقه وی به معماری ایرانی، این خانه با طراحی خاص به سبک ایرانی بنا شده است. هرچند حاج حسین ملک در سال 51 هجری شمسی به دیار باقی شتافت؛ اما خانه او به‌عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی همچنان استوار باقی مانده است.
یکی از نکات نگران‌کننده درباره خانه ملک این است که بخش زیادی از آن با گذشت زمان و خصوصاً قبل از سال 1370، کاملاً تخریب شده است و آنچه باقی مانده فقط گوشه‌ای از یک خانه بزرگ بوده است. این خانه، تلفیقی از معماری سنتی و مدرن است؛ تمام منبت‌کاری‌ها، مصالح چوبی به‌کار رفته در سقف و پنجره‌ها، همگی نمادی زیبا از معماری ایرانی هستند. معماری اروپایی نیز در طراحی تراس خانه ملک، قابل مشاهده است.
همه جذابیت‌های خانه ملک در معماری آن خلاصه نمی‌شود؛ این خانه یک حمام جادویی و بسیار زیبا دارد که تا سال‌های سال، زیر خاک پنهان شده بود. در حقیقت، کاوش‌های باستان‌شناسی پس از چندین سال، این حمام را از دل زمین نمایان کرد. از جمله بخش‌های خانه ملک، می‌توان به گرمخانه، نمازخانه و آتشدان اشاره کرد. اگر می‌خواهید از از خانه ملک بازدید کنید باید به ضلع شرقی خیابان امام خمینی بروید.
یکی دیگر از خانه های تاریخی مشهد که از زمان قاجار تاکنون سالم باقی مانده است، خانه امیری است. این خانه در ابتدا، متعلق به خانواده اصیل امیری در مشهد بود. در آن زمان، خانه امیری جزو زیباترین خانه‌های شهر با بهترین امکانات شناخته می‌شد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید فرزندان آقای امیری (صاحب اصلی خانه) تا سال 65 در این خانه سکونت داشتند. در حال حاضر، این خانه در حال مرکت و بازسازی است و به‌عنوان یکی از اثار تاریخی ارزشمند در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته است. یکی از ویژگی‌های خانه امیری که آن را از دیگر خانه‌های متعلقر به زمان قاجار متمایز می‌کند، کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد آن است که کاملاً بدیع و زیبا طراحی شده‌اند.
نکته جالب دیگر اینکه در دو سمت حیاط این خانه، دو ساختمان با دو معماری متفاوت قرار دارد و شاید به همین دلیل، فرایند بازسازی آن کمی زمانبر شده است. این خانه دو طبقه با پله‌های شبیه نیم‌دایره، آب‌نماهای زیبا و منبت‌کاری‌های جذاب، در نزدیکی حرم امام رضا قرار دارد؛ به همین دلیل، برای اقامت در نزدیکی آن، مشکلی نخواهید داشت. یکی از بهترین هتل‌ها در نزدیکی این خانه، هتل الماس 1 مشهد است که در خیابان امام رضا قرار دارد.
در قلب محله سرشور، یکی از قدیمی‌ترین محله‌های مشهد، یکی دیگر از خانه های تاریخی مشهد، واقع شده است. این خانه نمونه زیبایی از معماری ایرانی است که آرامش و سکوت خاصی در آن حکم فرما است. حیاط این خانه، بسیار بزرگ‌تر از سایر خانه های تاریخی مشهد است و در آن، سه باغچه وسیع و زیبا وجود دارد که در اطراف یک حوض پرآب قرار گرفته‌اند.
از جمله ویژگی‌های جذاب خانه رجایی مشهد، می‌توان به آجرکاری زیبا، نقوش برجسته خارق العاده و کتیبه‌های تاریخی در معماری آن اشاره کرد. برای بازدید از این خانه باید به کوچه پرتو در محله سرشور بروید.
خانه پیشه‌وران یکی از قدیمی‌ترین خانه های تاریخی مشهد است که به زمان قاجاریه مربوط می‌شود. این خانه در محله نرگسبان در جنوب شرقی مشهد واقع شده و دارای معماری سنتی و قدیمی است. خانه رؤیایی پیشه‌وران، شامل حیاط مرکزی بزرگی است که طرح اتاق‌ها و فضاهای مختلف به‌طور گلدسته‌ای به آن منتهی می‌شود.
بر روی دیوارهای حیاط طاق‌نماهایی تزئینی ایجاد شده که زیبایی خاصی به آن داده است. اطراف حیاط از اتاق‌ها و فضاهای گوناگونی برخوردار است. طرح کف‌های چوبی خانه نیز با زیبایی و دقت خاصی انجام شده که نشان از سلیقه صاحبان خانه دارد. بخش‌هایی از اتاق‌های خانه با آجرکاری جالب تزیین شده که تصاویری از منظره‌های طبیعی و آدمی در آنها به چشم می‌خورد.
این خانه در حال حاضر تحت مرمت قرار دارد و به یک موزه تبدیل خواهد شد. برای بازدید از آن کافی است که به خیابان آخوند خراسانی رفته و از آنجا به کوچه سه شهید بروید.
محتوای این مطلب تبلیغاتی است و توسط سفارش‌دهنده، تهیه و تنظیم شده است