به گزارش برنا؛ زهکشی اراضی با خارج کردن آب مازاد از یک منطقه، از نظر تهویه و شوری محیطی مناسب برای رشد ریشه گیاه فراهم و زمینه را برای افزایش راندمان تولید کشاورزی مهیا می‌کند.
باتوجه به استفاده از شیوه‌های غرقابی در آبیاری نخیلات و جمع شدن گل و لای، لایروبی شبکه‌های آبیاری با هدف انتقال سریع و بهتر آب از اهمیت بالایی برخوردار است؛ نیازی ضروری که در ۲ دهه گذشته به دلیل تناسب نداشتن منابع مالی و نیاز سنجی‌های موجود در شبکه آن چنان که باید و شاید انجام نشد.
آغاز تحقق مطالبه‌ای برزمین مانده
زهکش‌ها باید دارای شیب مناسبی باشند تا ضمن تخلیه آب، باعث جمع شدن گل و لای نشوند این درحالی است که این زهکش‌ها در حدود ۲۰ سال اخیر لایروبی نشده و باعث بروز اختلال در روند مطلوب آبرسانی شده بود.
"زهکش‌ها عامل حیات نخیلات هستند و لایروبی آن‌ها باید جدی گرفته شود و هر چند سال یکبار در قالب یک برنامه مدون اجرایی شود" این‌ها بخشی از سخنان محمد حسین سبحانی یکی از نخلدارن آبپخش شهرستان دشتستان است.
سبحانی گفت: آب‌های اضافی و زه آب باید به سمت دریا و رودخانه هدایت شود اما به دلیل لایروبی نشدن طی ۲۰ سال گذشته پر از گل و لای، علف‌های هرز و خار و خاشاک شده و امروز با آغاز مرحله نخست لایروبی زهکش‌ها به همت دولتمردان یکی از خواسته‌های دیرینه مردم برای نجات نخیلات و بهبود ثمردهی آن‌ها در آستانه تحقق است.
او ادامه داد: با لایروبی زهکش‌ها زمین‌ها شسته و آب‌های اضافی و شور نمکی که برای نخیلات ضرر دارد به سمت رودخانه و دریا هدایت می‌شود.
خداکرم روشن صفت یکی دیگر از کشاورزان و رئیس شورای بخش آبپخش نیز معتقد است: نخیلات این بخش به دلیل لایروبی نشدن زهکش‌ها از نظر ثمردهی ضعیف و وضعیت نامناسبی داشتند که امروز با اجرای این طرح مهم انتظار می‌رود شرایط بهتر و مناسب‌تری در انتظار نخیلات باشد.
به اعتقاد این کشاورز کهنه کار با لایروبی زهکش‌ها و هدایت زه آب به دریا نخیلاتی که تا چندی پیش از طراوت و سرزندگی لازم برخوردار نبودند دوباره سرسبز و خرم می‌شوند.
کاهش املاح از ضرورت‌های لایروبی زهکش‌ها
به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر جاری شدن آب‌های بالادست، لایروبی نشدن رودخانه‌ها و متناسب نبودن این آبراه‌ها با حجم آب ورودی به هنگام بارندگی موجب وقوع سیلاب شده و خسارت‌های هنگفتی به بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی حاشیه رودخانه وارد می کند.
کبری توکلی توزیع نامناسب آب، دسترسی مشکل آب در پایین دست، به هم خوردن ساختار رودخانه‌ها، تصرف حریم، کندی جریان آب به علت موانع مختلف را از جمله مشکلات لایروبی نشدن رودخانه‌ها و نهرهای کشاورزی برشمرد .
چنانکه که توکلی توضیح داد: به طور قطع لایروبی زهکش‌ها باعث کاهش املاح آب برای کشاورزی می‌شود.
طرحی برای تنفس زمین و سیرابی نخل‌ها
پساب ۲ میلیون اصله نخل در شهرستان دشتستان به وسیله شبکه‌های زهکش جمع‌آوری می‌شود و با توجه به غرقابی بودن شیوه آبیاری نخیلات لایروبی این کانال‌های زهکشی نقش مهمی در بهبود کمیت و کیفیت نخیلات دارد.
براساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار است همه زهکش‌های شبکه‌های آبیاری و زهکشی دشتستان به طول ۱۹۰ کیلومتر با همت شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر لایروبی شوند.
براین اساس در فاز نخست عملیات زهکشی شبکه آبیاری آبپخش در سه فاز به وسعت ۱۰ هزار هکتار انجام و در گام‌های بعدی شبکه آبیاری زهکشی شبانکاره به وسعت هشت هزار و ۷۰۰ هکتار و شبکه آبیاری دالکی به وسعت هشت هزار و ۴۰۰ هکتار لایروبی می‌شوند.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، در فاز نخست سه زهکش اصلی بخش آبپخش تا پیش از دهه فجر لایروبی می‌شود و در ادامه عملیات اجرایی سایر شبکه‌های زهکشی این شهرستان طبق برنامه تعیین شده ادامه می‌یابد.
علی محمدی توضیح داد: این شبکه‌های زهکشی با جمع‌آوری آب باقی‌مانده از آبیاری، آن را به بخش حله و تالاب حله هدایت می‌کنند.
غرقابی بودن شیوه آبیاری از عوامل لایروبی زهکش‌ها
به گفته مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای بوشهر گفت: تا زمانی‌که آبیاری نخیلات به شکل غرقابی انجام می‌شود لایروبی زهکش‌ها از جمله ضرورت‌هایی است که باید انجام شود.
از نظر رضا کویلی در شیوه آبیاری غرقابی حجم زیادی آب وارد کانال‌ها می‌شود و زمین‌ها دچار گل و لای و زه شده که برای رشد بهتر و بهبود کیفیت محصول باید آب مازاد از طریق شبکه زهکشی تخلیه شود.
مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه‌ای بوشهر اظهار کرد: با توجه به عمر ۴۰ ساله شبکه‌های زهکشی استان و جمع شدن گل و لای در این شبکه‌ها لایروبی برای بهبود عملکرد و احیا اراضی امری اجتناب ناپذیر است.
آنطور که چویلی توضیح داد: برای نخستین بار است که در استان بوشهر این حجم لایروبی از زهکش‌ها انجام می‌شود و در صورت تامین اعتبار و اجرای مابقی فازها انتظار می‌رود اجرای این برنامه بر کمیت و کیفیت محصول نخل‌ها تاثیرگذار باشد.
به گفته مدیربهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای بوشهر تاکنون با قول مساعد مسئولان بخشی از اعتبارات اجرای طرح به مبلغ ۵۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی در اختیار شهرستان دشتستان و بخش دیگر از سایر منابع استانی تامین می‌شود.
چویلی با بیان اینکه فاز نخست لایروبی زهکش‌های دشتستان طی ۲ سال اجرا می‌شود، ادامه داد: اجرای این طرح نیاز به اعتبار دارد و تزریق اعتبار قطره چکانی موجب ناقص اجرا شدن طرح لایروبی زهکش‌ها می‌شود.
آنچه از اظهارنظرهای تخصصی مسئولان و کارشناسان و تجربه‌های عملی کشاورزان دشتستانی برمی‌آید اجرای طرح لایروبی زهکشی برای احیای نخیلات طرحی اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود که اجرای آن نیاز به تامین اعتبار دارد و مسئولان مرتبط باید تا پایان برنامه حمایت مالی لازم را برای تحقق این ضرورت برزمین مانده داشته باشند.