۲۶ تیرماه ؛ سالروز تاسیس شورای نگهبان

به گزارش برنا؛ نهاد شورای نگهبان از جایگاه بسیار خطیری در نظام جمهوری اسلامی برخوردار است وعلت اهمیت آن هم در وظایفی است که برعهده این نهاد قرار داده شده است.

 

امام خمینی(ره) در تاریخ 1/ 12/ 58 اعضای اولین دوره شورای نگهبان را منصوب کردند و با افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی (7 /3/ 59)، اعضای حقوقدان شورای نگهبان نیز از سوی نمایندگان برگزیده شدند.

شورای نگهبان در واقع دارای دو سازمان است:

الف) سازمان فقهای شورای نگهبان؛ اعضای فقیه شورای نگهبان که از جانب رهبر انقلاب انتخاب می­ شوند، پاسدار احکام و موازین اسلام هستند، در تطبیق مصوبات مجلس با معیارهای اسلامی تخصص دارند و علاوه بر این موظفند که قسمت دوم وظایف شورای نگهبان را همراه حقوقدانان این شورا به انجام رسانند.
ب) سازمان دوم شورای نگهبان به معنای عام است که از شش فقیه سازمان اول و شش نفر حقوقدان تشکیل شده است.
غیر از وظایفی که مخصوص فقها است، برای اعضای حقوقدان وظایف به خصوصی تعیین شده است.
دلیل انتخاب عنوان شورای نگهبان از دو کلمه "شورا " و نگهبان ترکیب شده است. 
" شورا " نمایانگر ترتیب کار این نهاد است و ریشه قرآنی دارد.
براساس دستور قرآن کریم "و امرهم شوری بینهم"، "و شاور هم فی الامر"، شوراها از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشورهستند و شورای نگهبان از اهم این شوراها است.
در چارچوب شورا، گروهی متخصص، صاحب ­نظر و دارای صلاحیت لازم گرد هم می ­آیند تا در مورد قوانین مختلف و از جمله مقررات مربوط به اداره امور مملکت به مشاوره بپردازند.
کلمه " نگهبان " معرف نوع و اهمیت این نهاد است، و مراقبت و حراست دایمی را می­ رساند.
شورای نگهبان پاسدار و حافظ مستمر موازین اسلامی و قانون اساسی است، این شورا وظیفه ندارد که مصلحت فرد یا جمع یا هر دو را بسنجد یا وضع اجتماعی را بررسی کند، یا خوب و بد را از هم تمیز دهد و بر این اساس مصوبات را تائید یا رد کند و این مصلحت اندیشی و تشخیص صلاح و ناصلاح در واقع کار سیاسی و از وظایف مجلس شورای اسلامی است.
شورای نگهبان باید با درک درست از مقتضیات زمان و مسایل روز جهان، موازین اسلامی را حفاظت و از قانون اساسی حراست کند.
شورای نگهبان با علم به این که احکام اسلام برای همه جهان و همه ادوار است و با شناخت زمان دقیق اجرا، به آنها تحرک و جذابیت می ­دهد.
از چنین دیدگاهی، شورای نگهبان موجبات تزلزل اساس و موازین اسلام و قانون اساسی را شناسایی می ­کند و اجازه نمی دهد که شکل قانونی به خود بگیرد.
در واقع، اولین و اصلی­ ترین وظیفه شورای نگهبان، نگهبانی است و لفظ به کار گرفته شده با معنا تناسب دارد، اما نکته حساس و دقیق آن است که پاسداری و نگهبانی از موازین اسلامی به شکلی نباشد که اجرای بعضی از اصول اسلامی را به علت ارائه و ابراز نادرست، عملا غیرممکن سازد.
جایگاه شورای نگهبان در قانون اساسی:بر اساس اصل 91 قانون اساسی جمهوری اسلامی به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می­ شود.

1- تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با قانون اساسی
2 - تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام توسط فقهای این شورا
3 – نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی
4 – تفسیر اصول قانون اساسی
5 – حضور در جلسات غیر علنی مجلس شورای اسلامی برای اعتبار بخشیدن به مصوبات آن، در صورت تصویب سه چهارم نمایندگان مجلس
6 – حضور در جلسات شورای بازنگری قانون اساسی
بنابراین وظایف شورای نگهبان بر طبق اصول مختلف قانون اساسی شامل وظیفه تقنینی، تفسیری و نظارتی است.