خانواده هایی که آب می روند!

خبرگزاری برنا - سعیده اسدیان: طی سال های اخیر موضوع فرزند آوری و علاقه زوج های جوان به تک فرزندی تبدیل به زنگ خطری شده که می تواند در سال های آتی، کشور را با بحرانی جدی در حوزه جوانی جمعیت رو به رو کند.

اگر دهه 60 خانواده ها 5 یا 6 فرزند داشتند، این تعداد در دهه های 70 و 80 به عدد 2 و 3 فرزند رسید و حالا ما در دهه 90 و سال های 1401 و 1402 می بینیم که خانواده ها کوچک تر از قبل شده اند و تعداد فرزندان هر روز در حال کم شدن است.

تر و خشک کردن حیوان خانگی به جای فرزند

برخی از زوج های جوان پس از تشکیل خانواده، داشتن حیوانات خانگی را به فرزندآوری ترجیح می دهند و حاضرند هزینه های میلیونی برای تر و خشک کردن حیوان خانگی شان کنند اما مسئولیت داشتن فرزند را به جان نخرند و همین موضوع این سوال را در ذهن ایجاد می کند که واقعاً افراد به ویژه خانواده‌ها و به طور خاص زوج‌های جوان به کجا می‌رسند که نگهداری از حیوان را به داشتن فرزند ترجیح می‌دهند؟ آن هم حیواناتی که هزینه نگهداری‌شان با یک کودک برابری می‌کند و گاهی حتی بیشتر هم می‌شود.

برخی دیگر هم بنا به اعتراف خودشان، برای رفع تکلیف و یا در یک تعریف جامع تر برای یک پُز اجتماعی که همان تک فرزندی است، با آوردن یک فرزند به این دنیا، دین شان را به خانواده ادا می کنند، بی خبر از آنکه این تک فرزندی می تواند چه عواقبی برای فرزندشان داشته باشد.

حال و روز نسلی که محکوم به تنهایی اند

پرهام 10 ساله یکی از همین تک فرزندهایی است که حسرت داشتن یک خواهر کوچکتر بر دلش مانده، وقتی از او درباره تک فرزندی و حس و حال آن می پرسم، می گوید: « من همه چیز دارم اما دوست داشتم همه این وسایلم رو با خواهرم تقسیم کنم، امید یه خواهر داره که باهاش میره دوچرخه سواری، با هم کتاب داستان می خونن و کارتون می بینن اما من هروقت می خوام با مامان کارتون ببینم میگه بذار این استوری رو ببینم بعد میام! هیچ وقتم نمیاد...»

آوا هم دخترک شیرین زبان و بامزه ای است که با بیان کودکانه اش، تلخی تک فرزندی را اینطور برایم روایت می کند: «من هرچی به مامان بابا میگم نی نی می خوام میگن تو خودت نی نی ما هستی...خاله من دیگه بزرگ شدم، بلدم لباسامو بپوشم و غذا بخورم، فاطمه از وقتی داداش دار شده دیگه با من بازی نمی کنه، همش پیش نی نی شونه...منم می خوام داداش دار بشم باهاش بازی کنم، بهش غذا بدم...»

این جملات تلخ و تکان دهنده و البته واقعی، حال و روز نسلی است که بنا به انتخاب والدین خود محکوم به تنهایی هستند، نسلی که با PS5 و تبلت و گوشی قد می کشند و کم کم به نازک نارنجی هایی تبدیل می شوند که در بزرگسالی توان مقابله با بسیاری از مشکلات زندگی را از دست می دهند.

سندرم «آشیانه خالی» ارمغان تلخ روشنفکری

تک فرزندی نه تنها برای فرزند بلکه برای پدر و مادر هم ارمغان خوبی به همراه ندارد، سندروم «آشیانه خالی» تنها یکی از تبعاتی است که در میانسالی و پیری گریبان پدر و مادرها را می گیرد، در واقع در سنی که پدر و مادر به فرزندشان نیاز دارند و می‌خواهند کسی همراهشان در خانه حضور داشته باشد، متأسفانه با پدیده «آشیانه خالی» که آسیب‌های روانی زیادی همچون احساس افسردگی و ناراحتی را به دنبال دارد رو‌به‌رو می‌شوند.

فرار از مسئولیت یا پیروی از سبک زندگی غربی؟

نصرالله منصوری، روانشناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار برنا یکی از دلایل گرایش بعضی از خانواده‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی را فرار از مسئولیت‌پذیری می داند و می گوید:‌ «تمایل افراد برای نگهداری از سگ و گربه به جای فرزندآوری نشان‌دهنده فرار از مسئولیت است، فارغ از اینکه وجود حیوان خانگی در محیط خانواده، کانون خانواده را مورد آسیب قرار می‌دهد.»

این روانشناس با تأکید بر تبلیغ درست فرهنگ غنی ایرانی ـ‌ اسلامی ـ دینی می گوید: «متأسفانه جوانان ما راه خود را گم کرده اند و وقتی با آنها وارد صحبت می شویم انگار خودشان هم نمی دانند چه می خواهند، برخی هم در گذشته کمبودهایی داشته‌اند و حالا برای جبران آن کمبودها، به نگهداری از حیوان به جای فرزندآوری روی آورده اند.»

نه تنها از بعد روانشناسی، حتی اگر از بعد دینی هم به مقوله خانواده نگاه کنیم، می بینیم که فرزندآوری یکی از ویژگی های اصلی در تشکیل خانواده به شمار می رود اما متأسفانه بسیاری از زوج های جوان با پیروی از سبک زندگی غربی به دنبال حذف پروسه فرزند آوری و در مقابل، نگهداری از حیوان هستند و بارها دیده ایم که خودشان را پدر و مادر حیوان خانگی شان می دانند، این در حالی است که در همان کشورهایی که الگوی برخی از جوانان ایرانی شده، فرزندآوری مقوله ای مهم تلقی می شود و خانواده ها در کنار داشتن فرزند، به نگهداری از حیوانات خانگی شان مشغولند.

وحید شالچی، جامعه شناس و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار برنا سنگین شدن مسئولیت پذیرش خانواده را علت گرایش افراد به نگهداری از حیوان خانگی به جای فرزند می داند و می گوید: «فارغ از مباحث مالی، افرادی که مسئولیت پذیری را یاد نگرفته اند توان مدیریت عاطفی یک زندگی خانوادگی برا هم ندارند.»

وی با بیان اینکه مد و کلاس اجتماعی یکی دیگر از دلایل پذیرش حیوان به جای کودک است، می گوید: «خیلی از زوج های جوان فرزندآوری را اقدامی دِمُده می دانند و تصورشان این است که با گرته برداری از فرهنگ غربی، می توانند بار هویتی تازه ای را برای خودشان رقم بزنند.»

جای خالی تبلیغ درست یک فرهنگ 

هرچند طی سال های اخیر تلاش های زیادی برای ترغیب خانواده ها به فرزندآوری صورت گرفته، اما با این حال هنوز هم خلاءهای زیادی به ویژه در حوزه تبلیغ درست فرهنگ ایرانی ـ‌ اسلامی از سوی دستگاه های ذیربط وجود دارد که با رفع آن ها و اقدامات حمایتی بیشتر می توان از وقوع یک بحران جدی در حوزه جوانی جمعیت طی سال های آتی جلوگیری کرد.

انتهای پیام/