به‌صورت میانگین، ۳ میلیون کسب‌وکار در اینستاگرام فعالیت دارند و نزدیک ۱۰ میلیون نفر درآمد خود را از طریق اینستاگرام کسب می‌کنند که فیلترینگ اخیر تاثیر بسزایی در کسب‌وکار آنها داشته است. شاید هنوز زمان اعلام نتیجه قطعی بررسی‌ها درباره تاثیر فیلترینگ بر کسبوکارهای اینستاگرامی نرسیده باشد، اما به‌نظر می‌رسد فیلترینگ، ضربه مهلکی به کسبوکارهای اینستاگرامی وارد کرده؛ گرچه آنها را از بین نبرده است. در واقع دولت با فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی به‌دنبال اعمال مدیریت بر این فضا و کاربران بوده که در ظاهر چندان موفقیت‌آمیز نبوده است، زیرا بسیاری از کاربران با استفاده از فیلترشکن ارتباط با این پلتفرم‌ها را ادامه داده و تنها متحمل هزینه بالاتر و البته سرعت کمتر اینترنت شده‌اند. بر همین اساس، بسیاری از کارشناسان، فیلترینگ را طرحی شکست‌خورده و تنها موجب کسب درآمدهای ویژه برای عده‌ای خاص می‌دانند.
عبدالله احمدی، کارشناس کسب‌وکار: بهتر است اثرات اختلالات و محدودیت‌های اینترنت را به دو دسته تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تفکیک کنیم. تاثیرات کوتاه‌مدت به‌معنی اختلالاتی است که ایجاد می‌شود یا دسترسی‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت در سطح کلان، محدود می‌شود و در نتیجه آن یک سری از کسب‌وکارها که به‌صورت مستقیم مبتنی بر این پلتفرم‌ها کار می‌کنند، آسیب می‌بینند. همچنین کسب‌وکارهایی وجود دارند که به‌نوعی مبتنی بر اینترنت هستند. در عصر حاضر بسیاری از کسب‌وکارهایی که خدمات و محصولات آنها مبتنی بر اینترنت است، حتی امکان ارسال یک استعلام را از طریق همین پلتفرم‌ها، ندارند؛ بنابراین بسیاری از مشاغل خسارت دیده یا کاهش فروش داشته‌اند که در نهایت منجر به ازدست رفتن برخی از آنها شده است.
ما الان شرایط خوبی برای سرمایه‌گذاری نداریم و اتفاقاتی چون فیلترینگ هم نگاه فعالان اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای شکل‌گیری و ادامه فعالیت کارآفرینان و رونق اقتصاد باید در یک افق میان‌مدت، اعتماد به آینده وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت سرمایه‌گذاران به سمت بازارهای کوتاه‌مدت و سوداگری می‌روند؛ به بیان دیگر پول به‌جای اینکه در استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری شود که مولد است و می‌تواند شغل، خدمات، کالا و توسعه ایجاد کند، وارد فعالیت‌های غیرمولد می‌شود. در نتیجه عملا افراد از کسب‌وکار در فضای مجازی دست می‌کشند. در سوی دیگر آثار بلندمدت اختلالات و محدودیت‌های اینترنت است که بسیار مهم‌تر است، زیرا صاحب کسب‌وکار را نابود می‌کند و به این سمت سوق می‌دهد که پول خود را یا از کشور خارج یا وارد فعالیت‌های غیرمولد کند. قطعا این آسیب خیلی بیشتر است، زیرا ذخیره کارآفرینی افراد و سرمایه برای این کار کاهش پیدا می‌کند. درباره انتقال فعالان اقتصادی از پلتفرم‌های خارجی به داخلی نیز باید این موضوع را یادآور شد که اگر این قطعی برای برخی پلتفرم‌ها پایدار باشد، حیات برخی فعالیت‌های اقتصادی تمام می‌شود و باید دید آیا می‌توان آن را در پلتفرم دیگری تعریف کرد؟ همچنین در روند این انتقال برخی از رقبا حذف می‌شوند؛ در نتیجه فضا برای افراد جدیدالورود باز می‌شود. این اتفاق شاید در کوتاه‌مدت منفعت‌هایی داشته باشد، اما در بلندمدت آسیب‌زا است که نخستین آسیب کم شدن بازیگران و به‌دنبال آن رقابت کمتر است.همچنین آثار زیانبار اقتصادی با ادامه فیلترینگ اینستاگرام به‌وجود می‌آید. از لحاظ اقتصادی هر اندازه که بخواهیم در روند معمول بازار دست ببریم و دخالت کنیم، در بلندمدت ضرر بیشتری می‌بینیم؛ این در حالی است که ما از وسط مسیر به این نتیجه رسیدیم. در نتیجه کار سختی را شروع کردیم که ممکن است سرانجام خوبی نداشته باشد و بسیاری از مشاغل را نابود کند.
محمود راشدی، کارشناس اقتصاد در حوزه کسبوکارهای اینترنتی: طرح مالیات اینفلوئنسرها و صیانت که در یک سال مطرح شد، شاید به‌صورت غیرمستقیم با یکدیگر در ارتباط باشند، اما به‌طور مستقیم اشتراکی ندارند. طرح اخذ مالیات از اینفلوئنسرها ازسوی وزارت اقتصاد به‌علت کسب درآمد میلیاردی این افراد مطرح شده است. هرچند این موضوع مدتی است که پیگیری نشده و اقدامی برای دریافت مالیات از اینفلوئنسرها صورت نگرفته است. طرح صیانت موضوع دیگری است که در جلسه رای اعتماد وزیر ارتباطات ازسوی ایشان مطرح شد و یکی از اهداف اصلی آن پیگیری پلتفرم‌های ملی است. به‌عقیده برخی از کارشناسان این سیاست از ابتدا برای مسئولان دولت سیزدهم مطرح بود و برنامه‌ریزی‌های آن انجام شده بود که با کاهش پهنای باند، مردم کم‌کم به سمت پلتفرم‌های داخلی سوق داده شوند، اما اتفاقات اخیر دلیلی شد که این برنامه زودتر عملی شود. این در حالی است که تصمیم قطعی از سمت نهاد مشخصی مبنی بر اجرای طرح صیانت اعلام نشده است.اجبار در هیچ جای دنیا جواب نمی‌دهد و مردم راه‌های دور زدن محدودیت‌ها را پیدا می‌کنند. باید امکان انتخاب به مردم داده شود. اینکه بخواهند با اجبار مردم را به سمت پلتفرم‌های داخلی ببرند، شدنی نیست. بودجه‌های هنگفتی برای ایجاد برخی از این پلتفرم‌ها هزینه می‌شود، این در حالی است که به‌عقیده برخی از کارشناسان شواهد حاکی از آن است که دولت قصد رفع فیلترینگ باوجود هزینه‌های سنگینی که برای دولت و مردم ایجاد کرده را ندارد. در مجموع قطع اینترنت به‌ویژه در مدت زمان طولانی درست نیست و به اقتصاد کشور آسیب زیادی وارد می‌کند. متاسفانه نخستین اقدام دولت در برخورد با هر اتفاقی قطع اینترنت است؛ در حالی که بیشترین آسیب این اقدام شامل حال صاحبان کسب‌وکار در فضای مجازی می‌شود.
راهکار اصلی این است که از افراد متخصص برای مدیریت امور استفاده شود. یک پلتفرم ملی برای تحقق انتظارات مردم نیازمند دارا بودن امکانات مختلف است. طیف‌های مختلف مردم و نیازهای آنها برای ساخت این پلتفرم باید بررسی شود. همچنین فرد صاحب‌نظر باید خنثی از دیدگاه سیاسی باشد. از سوی دیگر باید از علم جوانان ایرانی که سرمایه ملی هستند در ساخت پلتفرم داخلی استفاده شود. کاهش استفاده و دسترسی کاربران در شرایط فعلی قابل‌ارزیابی است. دسترسی به فیلترشکن و دور زدن فیلترینگ مربوط به شهرهای بزرگ است و بسیاری از شهرهای کوچک درحال‌حاضر دسترسی به اینترنت ندارند.
جلال ذکایی، نایب رئیس اتحادیه چاپ دیجیتال و لیتوگرافی تهران: یکی از مشکلات جدی که درحال‌حاضر برای اعضای صنف پیش آمده، فیلترینگ فضای مجازی است که موجب از بین رفتن درآمد بسیاری از فعالان شده است. در واقع شرایط کنونی ضربه جدی به بازاریابی دیجیتال وارد کرده و ادامه این وضع، آسیب‌ها را بیشتر می‌کند. اگر پلتفرم‌های داخلی و خارجی برای سایر افراد اهمیتی سطحی دارد، برای صنف ما مایه حیات است. برای مثال سال‌هاست که انتقال فایل‌های گرافیکی ما از طریق پلتفرم‌های خارجی صورت می‌گیرد.
درحال‌حاضر باوجود بیش از ۵ پلتفرم داخلی هیچ یک از آنها پاسخگوی نیاز فعالان حوزه چاپ دیجیتال نیستند. از سوی دیگر بسیاری از همکاران ما روی سیستم‌های اپل فعالیت می‌کنند که هیچ یک از پلتفرم‌های داخلی روی سیستم‌عامل این برند اجرا نمی‌شود. مدت‌هاست که فعالان این حوزه به استفاده از ایمیل روی آوردند که بسیاری از اوقات به‌دلیل حجم زیاد فایل برگشت می‌خورد. در گذشته افراد فایل‌های خود را از طریق پلتفرم‌های مختلف از سایر استان‌ها به تهران ارسال می‌کردند، اما اکنون چالش ما این است که با چه برنامه‌ای قرار است فایل برای ما ارسال شود.اگر مسئولان به‌منظور حفظ امنیت دستور فیلترینگ را صادر می‌کنند، پیش از آن باید جایگزینی برای آنها در نظر بگیرند. همچنین دولت باید حمایت‌های لازم را از یک پلتفرم داخلی انجام دهد تا آن برنامه به توسعه مطلوب برسد. دولت به‌عنوان حاکمیت باید مدیریت و پلتفرمی را ایجاد کند که همه افراد بتوانند برای فعالیت‌های خود از آن استفاده کنند. با این شرایط در فضای کاری هیچ مشکل امنیتی پیش نمی‌آید؛ به‌ویژه برای صنف ما که فعالان تنها می‌خواهند یک فایل گرافیکی را ارسال کنند.
چین با جمعیتی حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر دو پلتفرم داخلی دارد و برخی از پلتفرم‌های خارجی در این کشور فیلتر هستند اما این دو پلتفرم داخلی بسیار خوب عمل می‌کنند و دولت نیز از آنها حمایت‌های لازم را می‌کند. هرچند برخی از کشورها از جمله چین از اینترنت ملی استفاده می‌کنند اما زمانی که بحث ارتباطات بین‌المللی برای مباحثی مانند تجارت مطرح است استفاده از پلتفرم‌های جهانی مجاز است. در واقع دولتمردان چینی برای کمک به اقتصاد، استفاده از اپلیکیشن‌های بین‌المللی را مجاز دانسته‌اند. بسیاری از صنایع نیازمند واردات مواد اولیه هستند و با بسیاری از تامین‌کنندگان خارجی در بستر فضای مجازی ارتباط دارند. همچنین بسیاری از صنایع صادرات‌محور برای صادرات، نیازمند بازاریابی هستند که عمده این اقدامات در بستر اینترنت بین‌المللی انجام می‌شود. حال ممکن است برخی از کشورها از اپلیکیشن‌های بومی استفاده کنند، اما زمانی که سخن از ارتباطات بین‌المللی برای مباحث بازرگانی به‌میان می‌آید ناگزیر از ۳ پلتفرم بین‌المللی مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و تلگرام استفاده می‌شود.
سهیل تقوی، کارشناس فضای مجازی: براساس آمارهای موجود می‌توان شاهد کاهش مخاطبان شبکه‌های اجتماعی خارجی پس از فیلترینگ آنها بود. بررسی تعداد پست‌های منتشرشده، تعداد لایک‌ها و کامنت‌ها در این اپلیکیشن‌ها نیز گواه این موضوع است.البته هیچ‌کس تاکنون نتوانسته محاسبه دقیقی از گردش مالی فروش فیلترشکن ارائه دهد، اما بنده فکر نمی‌کنم این تجارت عدد و رقم بزرگی داشته باشد. فیلترینگ در همه جای دنیا وجود دارد و یکی از ابزارهای اعمال حکمرانی است که در همه کشورهای دنیا از آن استفاده می‌شود. اصولا کشورهای مختلف در این زمینه تجارب مختلفی داشته‌اند و نمی‌توان این موضوع را به مسائل داخلی گره زد. برخی از آنها کاملا اینترنت را قطع می‌کنند و برخی دیگر مانند کشورهای اروپایی برای «افراد» محدودیت ایجاد می‌کنند، اما کاری به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ندارند.با این حال اعمال فیلترینگ برای کنترل، آخرین مرحله است. مشکل اصلی این است که ما ابزارهای جایگزین مناسبی را در اختیار مردم نگذاشته‌ایم؛ همچنین فیلترینگ آخرین راه و پرهزینه‌ترین راه است.
اما برخی از وجود مافیا پشت‌پرده تجارت فیلترشکن می‌گویند که این موضوع بستگی دارد تعریف شما از مافیا چه باشد؟ به‌طورقطع شرکت‌هایی وجود دارند که از این فضا درآمد خوبی کسب می‌کنند، اما تاکنون هیچ سند و مدرکی در این‌باره ارائه نشده است. اصلا چرا دولت باید باوجود هزینه‌های سنگینی که فیلترینگ دارد، با این شرکت‌ها نیز در ارتباط باشد. اصلا این موضوع چه سودی برای دولت دارد؟ وجود مافیا در این ماجرا منطقی نیست و تنها یک جوسازی رسانه‌ای است.
کسبوکارهای اینترنتی که اوج حضور مفید خود را در دوران کرونا نشان دادند و این روزها در زندگی روزمره ما حضور پررنگی دارند، به‌واسطه تصمیم‌گیری‌های یک‌شبه دچار چالش‌های بسیاری شدند. این تصمیمات چالش‌های زیادی برای کسبوکارهای اینترنتی ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آن از بین رفتن اعتماد است.
منبع:صمت