واردات خودروهای صفر، بالاخره بعد از مدت‌ها، البته نامنظم و با کندی در حال انجام است. در بحث واردات خودرو بحث داغ این روزها بیش از خودروهای نو، حوالی دست‌دوم‌های کارکرده می‌چرخد. این موضوع در کنار موافقان، مخالفان سرسختی هم دارد. اخیرا هم انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور، مخالفت علنی خود را با واردات خودروهای کارکرده اعلام کرده است. فعالان این بخش انتظار دارند دولتمردان نگاه دقیق‌تری به اجرایی کردن این مصوبه بیندازند و با احتیاط بیشتری در این زمینه اقدام کنند. اما آیا واقعا واردات خودروهای کارکرده به ضرر اقتصاد کشور و مهم‌تر از آن مصرف‌کنندگان است؟ مشکل کجاست؟ برای بررسی بیشتر این موضوع گفت‌وگویی با فعالان و کارشناسان حوزه قطعه انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور درباره واردات خودروهای کارکرده به صمت گفت: واردات خودرو کارکرده، اقدامی بیهوده و به‌شدت غلط است. اگر دولت قصد واردات خودرو را دارد باید خودرو نو و صفرکیلومتر وارد کند. همان خودروهای خارجی که در ایران موجود است، دست‌دوم تلقی می‌شود و دیگر نیازی به واردات خودرو دست‌دوم نداریم.نجفی‌منش علت اصلی مخالفت با خودرو کارکرده را این‌گونه عنوان کرد: چرا باید خودرو دست‌دوم وارد کنیم؟ آیا در شأن کشور و ملت است که از خودرو کارکرده خارجی استفاده کنند؟ این موضوع برای ملت ما خوب نیست. دلیل دیگری که برای مخالفت با واردات خودرو دست‌دوم می‌توان به آن اشاره کرد، این است؛ خودرویی که دست‌دوم است و قطعات آن مستهلک‌شده، هیچ حساب‌وکتابی ندارد و ممکن است معادل نرخ خودرو به قطعات یدکی نیاز داشته باشد. همان‌طور که می‌دانید تامین این قطعات در بازار فعلی کشور به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور در ادامه افزود: واردات خودرو صفر کیلومتر کاری درست و منطقی است، اما به‌هیچ‌عنوان منطق درستی پشت واردات خودروهای کارکرده نمی‌بینم و به سود مصرف‌کننده و کشور نیست. با این کار هم مصرف‌کننده و هم دولت را برای چند سالی دچار مشکلات بی‌شماری می‌کنیم که ضرر آن شاید غیرقابل‌جبران باشد.
نجفی‌منش در ادامه گفت: اگر خودروهای کارکرده وارد کنیم برای تامین قطعات یدکی قطع به‌یقین به مشکلات فراوانی برمی‌خوریم. درصورتی‌که برای خودروهای صفرکیلومتر استانداردهای ۸۵ گانه‌ای را در نظر گرفته‌ایم که نه می‌توان این استانداردها را برای خودروهای کارکرده در نظر گرفت و نه می‌توان آنها را اجرایی کرد. خودروهای نو و صفرکیلومتر در راستای استانداردهای ۸۵گانه می‌توانند قرار گیرند، اما خودرو دست‌دوم نمی‌تواند از پس این استانداردها برآید.
رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا روند واردات خودروهای صفر تا این حد کند است، اظهار کرد: این روند کند یک پاسخ بیشتر ندارد و آن‌هم به این دلیل است که دولت در تامین ارز موردنیاز این خودروها دچار مشکل است و نمی‌تواند به‌راحتی برای این واردات ارز تامین کند. اگر دولت ارزی مانند سال‌های گذشته در دست داشت، می‌توانست تا کنون حدود ۱۰۰ هزار خودرو صفرکیلومتر وارد کند. نجفی‌منش میزان واردات خودرو تا پایان سال را پیش‌بینی کرد و گفت: همان‌طور که گفته شد دولت در تامین ارز برای واردات خودرو دچار چالش است. در این کنار این مورد درحال‌حاضر برای تامین شیر خشک، گندم و دارو نیز مشکلاتی وجود دارد. این تصمیم‌گیران دولت هستند که باید انتخاب کنند کدام‌یک از این کالاها بیشتر موردنیاز کشور است و برای آن ارز را تامین کنند و اختصاص دهند. اگر دولت نتواند این ارز را تامین کند، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و خودرویی وارد کشور نمی‌شود.
در ادامه مهدی مطلب‌زاده، عضو انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور نیز به بحث واردات خودروهای کارکرده اشاره کرد و به صمت گفت: دولت در ابتدا و قبل از واردات خودرو کارکرده شرط داشتن نمایندگی در داخل کشور را به‌طور کل برداشته، چون این موضوع مهم در نظر گرفته نشده است. پس خودروهای کارکرده، هیچ‌گونه خدمات پس از فروشی نخواهند داشت.
مطلب‌زاده در ادامه گفت: خودرو دست‌دومی که وارد کشور می‌شود از ابتدای کار چون مستهلک و به‌نوعی به خرج افتاده، در تامین قطعات آنها دچار مشکل می‌شویم. با توجه به اینکه واردات این خودروها محدود است و تولید قطعات آنها در داخل کشور هم به‌صرفه نیست، با این کار واردات قطعات یدکی را هم حداقل برای ۱۵ سال به جامعه تحمیل می‌کنیم.
این عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور درباره مخالفت‌ها با واردات خودروهای کارکرده اظهار کرد: ما هیچ‌گونه مخالفتی با واردات خودرو نداریم، اما فقط موافق واردات خودرو نو با شبکه خدمات پس از فروش هستیم، نه واردات خودرو دست‌دوم. اگر چیزی به‌غیراز این باشد همه مردم گرفتار مشکلاتی خرابی و تامین قطعه و تعمیرات می‌شوند که این کار به‌هیچ‌وجه، نه به صلاح دولت است، نه مصرف‌کننده. می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که این کار خیانت بسیار بزرگی در حق مردم این کشور است.
مطلب‌زاده درباره تامین قطعات خودروهای کارکرده گفت: خودرویی که ۵ سال کار کرده و اطلاعاتی از اینکه در چه شرایطی از آن استفاده شده وجود ندارد، چه درست استفاده شده باشد، چه اشتباه در هر دو حالت، این خودرو مستهلک شده است و نیاز به تعویض قطعات دارد. علاوه بر این، اصلا تعمیرگاه تخصصی مجاز برای تعمیر این خودروها وجود ندارد که به‌طور تخصصی آموزش تعمیرات این خودروها را دیده باشند. برای مثال درباره خودرو دست‌دومی که وارد کشور شده چراغ خودرو می‌سوزد، می‌شکند یا به یک واشر سر سیلندر نیاز پیدا می‌کند؛ این قطعات را چه کسی و چگونه می‌خواهد تامین کند؟ پیش‌بینی می‌شود که بعد از ورود این خودروها به کشور مردم پیوسته باید گرفتار حل معضلات بعدی آن باشند.
این کارشناس در پاسخ سوالی مبنی بر اینکه آیا می‌توان قطعات این خودروها را در داخل تولید کرد، گفت: تولید این قطعات در ایران گران تمام می‌شود و واردات خودروهای کارکرده به حدی کم است که تولید این قطعات در تیراژ پایین و فقط برای فروش در داخل کشور، به‌صرفه نیست. بااینکه به‌طورکلی و جدی با واردات خودروهای کارکرده مخالف هستم و اصلا این کار را راهکار مناسبی برای رقابت با خودروهای داخلی نمی‌دانم، اما در صورت انجام شدن بهتر است مدل‌هایی وارد شوند که نمونه‌هایی از آنها در داخل کشور وجود داشته باشد که خدمات پس از فروش دارند.
مطلب‌زاده در پایان گفت: بهتر است این خودروها را خودروسازان بزرگ کشور وارد کنند که زنجیره خدمات پس از فروش آنها را وادار کنند تامین قطعات انجام دهند. البته این کار هم فایده چندانی نخواهد داشت، چراکه آنها هم باید قطعات موردنیاز را وارد کنند و نمی‌توانند خط تولید خاصی راه‌اندازی کنند، زیرا به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد و برای تیراژ پایین اصلا به صلاح نیست. واقعیت این است که واردات خودروهای کارکرده فقط جامعه را به التهاب می‌کشاند.
باوجود اینکه واردات خودروهای صفر به‌کندی پیش می‌رود، اما واردات مدل‌های کارکرده با چالش‌های اساسی روبه‌رو است. آن‌طور که مشخص است واردات خودروهای کارکرده مخالفان سرسختی دارد و ممکن است نتایج منفی به‌دنبال داشته باشد. در صورتی‌که واردات خودروهای کارکرده به مرحله اجرایی برسد، باید مسئولان امر توجه ویژه‌ای به بحث تامین قطعات داشته باشند، چراکه این خودروها با وجود خارجی بودن، اما استفاده‌شده‌اند و به‌طور قطع دیر یا زود نیاز به تامین قطعه پیدا می‌کنند.