واردات گران‌تر از صادرات تمام می‌شود

 مرکز آمار ایران در گزارش اخیر خود به بررسی تورم صادرات و واردات کشور در پایان تابستان امسال پرداخت که بررسی ارقام منتشر شده نشان می‌دهد شاخص در همه ابعاد نسبت به بهار امسال کاهش یافته است. این امر بیش از هر چیز مصداقی است بر اینکه تورم ناشی از حذف ارز ترجیحی تا پایان بهار امسال بر اقتصاد سایه افکنده بود. همچنین بررسی جزییات گزارش اخیر نیز نشان می‌دهد تضعیف ارزش پول ملی موجب شده نوسانات تورمی زمانی که بر مبنای داده‌های ریال انجام می‌گیرد، چندین برابر بیش از شاخص مزبور و با فرض نرخ دلاری محاسبه می‌شود

محاسبه شاخص‌های تجاری در تابستان

قیمت کالاهای وارداتی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر میزان مبادلات خارجی کشورها و نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده رابطه مبادله است و تغییرات آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در طرح شاخص نرخ کالاهای وارداتی از کلیه کدهای تعرفه وارداتی کشور سال ١٤٠٠ (سال پایه) استفاده شده است. اطلاعات مورد استفاده در این طرح از آمارهای ثبتی گمرک جمهوری اسلامی ایران و طبقه‌بندی مورد استفاده سیستم طبقه‌بندی نظام هماهنگ شده توصیف و کدگذاری است. نتایج حاصل از این طرح در سطح کلان و برای ٢٠ گروه‌ اصلی طبقه‌بندی HS قابل انتشار است و به تفکیک دلاری و ریالی محاسبه و منتشر می‌شود.

ذکر این نکته ضروری است که برای محاسبه شاخص فصل تابستان ١٤٠٢، از داده‌های مقدماتی گمرک جمهوری اسلامی استفاده شده‌است. بنابراین نتایج اعلام شده به صورت مقدماتی بوده و استفاده از آنها بایستی با ملاحظه انجام شود. برهمین اساس، پس از استخراج و ارائه داده‌های قطعی سال ١٤٠٢ توسط گمرک، شاخص واردات نیز از سوی مرکز آمار بازنگری شده و ارقام نهایی شاخص مربوط به این دوره دوباره به صورت قطعی منتشر خواهد شد.

تاثیر ارزش ریال بر تورم

تابستان امسال شاخص نرخ کل کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های ریالی نسبت به نسبت به فصل بهار امسال یا همان تورم فصلی معادل ۴.۴ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که تورم نقطه به نقطه یا همان نسبت نرخ محصولات وارداتی در تابستان ۱۴۰۱ نسبت به تابستان امسال افزایش ۵۶.۷ درصدی داشته است. همچنین نرخ تورم سالانه بر مبنای ریال هم ۱۴۳.۹ درصد رشد کرده است.چنانچه ارقام وارد بر مبنای دلاری محاسبه شوند، تورم فصلی منفی سه درصد، تورم نقطه به نقطه ۶.۸ درصد و تورم سالانه آن معادل ۱۰.۸ درصد بوده است. این امر گواهی محکم است از اینکه تضعیف ارزش پول ملی چگونه می‌تواند تورمی سهمگین را به مصرف‌کنندگان تحمیل کند. این امر در تابستان امسال موجب شده که تورم سالانه ریالی ۱۴ برابر تورم سالانه دلاری بوده است.

حذف ارز جهانگیری یک سال تاوان داشت

بررسی روند تورم فصلی بر مبنای ریال نشان می‌دهد درصد تغییرات شاخص نرخ کالاهای وارداتی نسبت به بهار امسال۴.۴ درصد است. این رقم در مقایسه با تورم فصلی بهار ۱۴۰۲ که ۱۱.۴ درصد بود، کاهش ۷ واحد درصدی را تجربه کرده است. در تابستان امسال بیشترین تورم فصلی با ۱۶.۸ درصد مربوط به گروه «مصنوعات» و کمترین تورم فصلی با ۰.۲ درصد مربوط به گروه «کفش، کلاه، چتر آفتابی و...» است. گروه «چربی‌ها، روغن‌های حیوانی یا نباتی و...» نیز با تجربه تورم -۸.۵ درصدی بیشترین کاهش را تجربه کرده است.در مدت زمان مذکور همچنین نرخ تورم فصلی مبتنی بر داده‌های دلاری نسبت به تورم فصلی بهار امسال کاهش منفی ۳ درصدی داشته که در مقایسه با داده‌های مورد بحث در بهار امسال ۲.۳ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین بررسی عملکرد نرخ تورم فصلی برای کالاهای وارداتی از بهار ۱۴۰۱ تا امروز هم نشان می‌دهد که در تابستان امسال پس از ۶ فصل متوالی دوباره نرخ تورم فصلی کشور تک رقمی شده است. این در حالی است که با حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی به‌دست دولت رئیسی، تورم فصلی تابستان سال گذشته به رقم ۹۳.۶ درصدی هم رسید.در همین حال بررسی تورم فصلی بر مبنای نرخ دلار از ثبات بسیار بیشتری خبر می‌دهد، به نحوی که بالاترین نرخ به ثبت رسیده در این بخش در بهار ۱۴۰۱ با تورم فصلی ۵.۸ درصدی حاصل شد.

نوسانات فراوان در دهه پیشین

همچنین در تابستان امسال، درصد تغییرات شاخص نرخ کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های ریالی نسبت به تابستان ۱۴۰۱ به بیش از ۵۶ درصد رسیده است. نکته مهم این است که تورم نقطه به نقطه واردات برای بهار امسال ۱۹۰.۵ درصد محاسبه شده بود که در تابستان کاهشی ۱۳۳.۸ واحد درصدی داشته است. این دستاورد حاکی از آن است که اثر حذف ارز ترجیحی بر اقتثاد، تا بهار امسال تخلیه نشده بود.در تابستان ۱۴۰۲ بیشترین تورم نقطه به نقطه با ۱۱۲.۲ درصد به گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک و عکاسی و...» تعلق داشته و کمترین تورم نقطه به نقطه با ۰.۲ درصد مربوط به گروه «مروارید طبیعی یا پرورده» است. همچنین گروه «چربی‌ها و روغن حیوانی یا نباتی و...» نیز تورم منفی۶ درصدی بیشترین کاهش را تجربه کرده است.محاسبه نرخ تورم نقطه به نقطه بر مبنای داده‌های دلاری نسبت به فصل گذشته معادل ۶.۸ درصد است که در مقایسه با نرخ مزبور در بهار امسال که ۱۰ درصد اعلام شده بود از کاهش ۳.۲ واحد درصدی خبر می‌دهد.

بررسی عملکرد نرخ تورم نقطه به نقطه واردات در ۶ فصل گذشته نشاندهنده نوسانات بسیاری در این بخش دارد، به نحوی که کمترین نرخ حاصل شده در تابستان امسال با بیش از ۵۶ درصد حاصل شده است و جز بهار پارسال و تابستان امسال تورم نقطه‌ای واردات همواره سه رقمی بوده است.در بخش تورم نقطه به نقطه به دلار هم نشان می‌دهد که وضعیتی یکسره متفاوت وجود داشته و بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه ثبت شده در این زمینه ۱۹ درصد و پایین‌ترین نرخ ثبت شده هم با ۶.۸ درصد در تابستان امسال حاصل شده است.

همچنین در مدت زمان مورد بحث، تورم سالانه یا همان درصد تغییرات شاخص نرخ کالاهای وارداتی مبتنی بر داده‌های ریالی در چهار فصل منتهی به تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در گذشته افزایش ۱۴۳.۹ درصدی داشته است. این در حالی است که در بهار امسال، تورم سالانه را ۲۱۱.۷ درصد محاسبه کرده بودند که بر این اساس می‌توان گفت ۶۷.۸ واحد درصد کاهش یافته است. در این مدت زمانی، بیشترین تورم سالانه با نرخ ۲۲۳.۵ درصدی مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک و عکاسی و...» و کمترین تورم سالانه با نرخ ۰.۱ درصدی مربوط به گروه «مروارید طبیعی یا پرورده و...» است. همچنین در تابستان ۱۴۰۲ نرخ تورم سالانه بر مبنای دلار ۱۰.۸ درصد گزارش شده که نسبت به تورم بهار امسال کاهش ۲.۳ واحد درصدی را داشته است. بررسی روند تورم سالانه از ابتدای سال ۹۰ تاکنون نشان‌دهنده نوسانات فراوانی در این شاخص است؛ به نحوی که کمترین نرخ حاصل شده با منفی۲.۸ درصد در سال ۹۵ حاصل شد؛ ولی بالاترین نرخ به‌دست آمده با ۲۷۳.۷ درصد در سال ۱۴۰۰ حاصل شده است.

نوسانات کمتر در حوزه صادرات

در مدت زمان مورد بحث تورم صادراتی ایران هم توسط مرکز آمار محاسبه و اعلام شد. بر این مبنا در تابستان امسال نرخ تورم فصلی بر مبنای داده‌های ریالی نسبت به بهار امسال، کاهش ۲.۵ درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که تورم فصلی بهار امسال ۱۲.۵ درصد محاسبه شده بود که این مهم نیز بیانگر کاهش ۱۵ واحد درصدی بوده است.

در این فصل بیشترین تورم فصلی با ۹.۵ درصد مربوط به گروه «ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برق و...» و کمترین نرخ تورم فصلی صفر درصد مربوط به گروه «اشیا هنری، اشیا کلکسیون و...» است. گروه «فلزات معمولی و مصنوعات آنها» نیز با تورم منفی۶.۲ درصدی بیشترین کاهش را داشته است.در همین زمان، درصد تغییرات شاخص نرخ کالاهای صاداتی مبتنی بر داده‌های دلاری منفی۱.۶ درصد است که در مقایسه با گزارش مورد بحث در بهار که ۰.۱ درصد اعلام شده بود، ۱.۷ واحد درصد کاهش دارد.

بررسی عملکرد نرخ تورم فصلی صادرات بر مبنای ریال نشان می‌دهد در ۶ فصل گذشته کمترین نرخ حاصل شده در تابستان امسال با نرخ منفی ۲.۵ درصد حاصل شد و بیشترین نرخ تورم هم در زمستان پارسال با نرخ ۱۲.۶ درصد به‌دست آمد. این در حالی است که وقتی محاسبات مزبور بر مبنای دلار انجام می‌شود از ۶ فصل گذشته، برای سه فصل نرخ تورم منفی شده است.

در زمینه نرخ تورم نقطه به نقطه هم تغییرات شاخص نشان می‌دهد؛ این نرخ در نیمه نخست امسال به ۳۳.۱ درصد رسیده که در مقایسه با بهار امسال که ۴۵.۶ درصد اعلام شده بود، تورم در این بخش و بر مبنای داده‌های ریالی ۱۲.۵ واحد درصد بیشتر از بهار شده است. در این مدت بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه با ۸۸ درصد مربوط به گروه «ماشین‌الات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی و...» و کمترین نرخ تورم هم با ۱۳.۶ درصد مربوط به گروه «اشیا هنری، اشیا کلکسیون و...» است.در همین مدت، درصد تغییرات شاخص نرخ کالاهای صادراتی مبتنی برداده‌های دلاری از کاهش یک درصدی خبر می‌دهد که در مقایسه با نرخ منفی ۴.۴ درصدی تابستان باید گفت در این بخش تورم ۳.۴ واحد درصد افزایش یافته است.

بررسی عملکرد شاخص تورم صادرات ایران از سال ۹۱ تاکنون نیز هر چند نشا‌ن‌دهنده نوسانات بسیاری در این بخش است ولی شدت نوسانات به هیچ وجه قابل مقایسه با نوسانات واردات نیست. بیشترین نرخ حاصل شده در سال ۹۸ با نرخ ۱۳۸.۹ درصدی بود و کمترین هم در سال ۹۵ با نرخ منفی ۳.۳ درصدی حاصل شده است.